Oversterfte door Covid: Vooral in Brussel wordt lage sociale klasse het hardst getroffen

Tijdens de coronacrisis is het aantal sterftegevallen in ons land verdubbeld. Vooral mensen uit een lage socio-economische klasse worden hard getroffen. In Brussel is dat verschil tussen de lage en hoge sociale klassen het duidelijkst: 167 procent oversterfte bij de eerste groep tegenover 90 procent bij de laatste. Die cijfers komen uit een onderzoek van de Socialistische Mutualiteiten.

Tussen half maart en half mei dit jaar telde ons land ongeveer dubbel zoveel sterftegevallen als andere jaren. Dat blijkt uit een onderzoek van de Socialistische Mutualiteiten, die de oversterftecijfers door per gewest in kaart brachten. Daarbij maakten ze een vergelijking tussen leden van de mutualiteit die een verhoogde tegemoetkoming krijgen bij een doktersbezoek, en dus relatief armer zijn, en leden die geen tegemoetkoming ontvangen. Uit die cijfers komt vooral naar voren dat de oversterfte veel hoger ligt bij mensen uit een lage socio-economische situatie. Bovendien is dat verschil tussen lage en hoge klassen veel duidelijker in onze hoofdstad.

Oversterfte het hoogste in Brussel

“De oversterfte ligt het hoogste in Brussel, met 122%, gevolgd door 59 procent in Wallonië en is het laagste in Vlaanderen (45 procent)”, zegt Katrien De Weirdt, woordvoerder van de Socialistische Mutualiteiten. Zij noemt dit onderscheid op gewestelijk niveau een van de meest opvallende contrasten die in het onderzoek naar voren komen. Als we kijken naar verschillen in sterftes tussen de lage en hoge socio-economische klassen, zien we in Brussel de grootste ongelijkheid. In Brussel was er een oversterfte van 167 procent bij de armere bevolking, tegenover 90 procent bij de hogere klassen (zie grafiek 1). In Wallonië is die verhouding 73 procent versus 47 procent, en in Vlaanderen is dat 51 procent bij de lage klasse tegen 38 procent bij de hoge klasse.

Grotere ongelijkheid in grootsteden

Volgens demograaf Patrick Deboosere van de VUB speelt urbanisatie hier een belangrijke factor. De cijfers van de Socialistische Mutualiteiten laten ook zien dat de oversterfte in grote steden het grootste is (zie grafiek 2). “In steden is er vaker een grotere ongelijkheid. Je zit met enerzijds hoge inkomens en anderzijds mensen die in armoede leven. Die laatste groep trekt meestal naar grootsteden, voor de nabijheid van allerlei diensten en omdat huren er vaak makkelijker is. In steden, en vooral ook in Brussel, is die tegenstelling scherper”, zegt Deboosere.

Volgens de demograaf is de studie van de Socialistische Mutualiteiten zeker interessant, maar moeten er een aantal kanttekeningen gemaakt worden. We mogen de cijfers van de verschillende sociale klassen niet zomaar veralgemenen, omdat de studie enkel naar leden van één mutualiteit kijkt. “Verder moeten we ook opletten als we het hebben over mensen die een tegemoetkoming ontvangen bij een doktersbezoek, omdat zij meestal al kampen met een slechtere gezondheid en juist daarom die tegemoetkoming aanvragen.”

Ook pre-corona al verschil in sterftecijfers

“Zelfs zonder Covid was er al sprake van een ongelijkheid qua levensverwachting. Die wordt nu enkel duidelijker”, zegt Deboosere. Als we hem vragen naar de oorzaken voor het onderscheid in sterftecijfers tussen lage en hoge sociale klassen, wijst hij naar twee hoofdredenen. “Ten eerste heeft het te maken met de woonomstandigheden. Dankzij de wijkmonitorkaart van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse weten we dat er in de armere wijken van Brussel meer inwoners per vierkante meter zijn dan in de rijkere regio’s. Het virus gaat zich makkelijker verspreiden bij mensen die dicht op elkaar leven.”

Slechtere gezondheid van lage klasse

Deboosere vervolgt dat besmette personen uit deze bevolkingsgroep sneller zullen sterven dan besmette personen uit de rijkere klasse, omdat die eersten meer kampen met bijkomende gezondheidsproblemen. “Mensen uit een lage socio-economische situatie leven vaker met een slechte gezondheid: ze lijden vaker aan chronische ziektes zoals diabetes. Juist die mensen zijn ook vatbaarder voor het coronavirus en zullen er sneller aan sterven."

De studie van de Socialistische Mutualiteiten benadrukt ook een verschil in nationaliteiten. In het onderzoeksrapport lezen we dat vooral mutualiteitsleden met een niet-westerse nationaliteit het hardst getroffen worden door een hogere oversterfte, met 127 procent (zie grafiek 3). Deboosere vermoedt dat het onderscheid in nationaliteiten al snel wegvalt als er enkel naar inkomen wordt gekeken: “Er zijn nu eenmaal meer personen die uit bijvoorbeeld Sub-Sahara Afrika komen en ook tot de arme bevolking van ons land behoren.”