Premium wil de hoogste zijn

Het beursgenoteerde vastgoedbedrijf Atenor heeft de Premium­toren voorgesteld. Het moet de hoogste toren worden van België en zal samen met kantoren en laagbouwwoningen opgetrokken worden op een terrein van 1,25 hectare in het voormalige havengebied. "Wonen langs het water is in elke stad een troef," zegt Atenor-baas Stéphan Sonneville.

Het was uitkijken op de persconferentie naar het ontwerp van de woontoren, want Atenor had iets bijzonders beloofd. Het vastgoedbedrijf heeft de architecten Yves Lion (Parijs) en Michel Verliefden (A.2R.C, Brussel) in de arm genomen, nadat het eerder de Britse toparchitect David Chipperfield de laan had uitgestuurd.

Op een internetforum over hoogbouw waren al tekeningen te zien, maar het was tot vorige week niet zeker of dat ook de definitieve prenten waren. Het is uiteindelijk een slanke, wat speelse toren geworden - sommigen vinden dat hem retro. Spektakelarchitectuur is het niet geworden, "maar we zijn dan ook niet in Bahrein," zegt Verliefden. Daarmee bevestigt hij dat het in Brussel allemaal niet te voortvarend mag, om overheid en bevolking niet voor het hoofd te stoten.

De toren wordt 140 meter hoog, en wordt daarmee de hoogste woontoren in België. In Brussel is de Zuidtoren nog hoger, maar dat is een kantoortoren.

Stéphan Sonneville, gedelegeerd bestuurder van Atenor, vindt het onterecht dat alleen op de hoogte van de toren wordt gefocust. "Premium is een totaalproject, met veel aandacht voor de verschillende functies."

De cijfers? Premium wordt gebouwd op een terrein van 1,25 hectare. Er zijn 50.000 vierkante meter woningen gepland. Dat komt overeen met 260 appartementen in de toren zelf, en 115 appartementen in lagere gebouwen naast de toren. Alle appartementen liggen aan het water. Aan de drukke Willebroekkaai komt 30.000 vierkante meter aan kantoren. De overige 1.650 vierkante meter gaat naar winkels en horeca. In de gebouwen komen ook een zwembad, cinemazaal en wellnesscenter. Premium wordt zo een klein dorp waar achthonderd mensen zullen wonen en 2.500 mensen zullen werken. Die combinatie van functies (wonen, werken, ontspannen) doet denken aan de Martinitoren en wordt door veel stadsplanners als ideaal omschreven. Atenor investeert tweehonderd miljoen euro.

Een en ander doet wel vermoeden dat de woontoren op het luxesegment mikt. Nu al gaan er geruchten over lofts op de hoogste verdieping die een miljoen euro zullen kosten. "Helemaal uit de lucht gegrepen," zegt Sonneville. "De instapprijs voor een appartement zal 180.000 euro bedragen, zonder btw. We mikken op tweeduizend euro per vierkante meter. Als men spreekt van luxe­appartementen, dan denk ik aan gouden kranen en mozaïektegels. Dat is niet wat wij voor ogen hebben. Geen luxe, wel comfort. De appartementen zijn bedoeld voor de talrijke Brusselaars die hun ideale woning nog niet gevonden hebben, niet voor de buitenlandse jetset."

Sonneville vindt dat Brussel dit soort projecten nodig heeft om de stad internationale uitstraling te geven en zo competitief te blijven met de andere Europese steden. Hij houdt ook een warm pleidooi voor dichtere bebouwing. "Een hogere densiteit heeft voordelen voor het milieu. Als meer mensen in de stad wonen, dichter bij het werk, dan lost dat mobiliteitsproblemen op en daalt de uitstoot van broeikasgassen." Atenor besteedt ook aandacht aan duurzame ontwikkeling. Zo wordt het regenwater opgeslagen, wordt er energie opgewekt met warmtekrachtkoppeling en worden de kantoren gekoeld met water uit het kanaal.

De omgeving aan de voet van de toren zal zo worden ingericht dat het de hoge toren doet vergeten: met veel groen, een promenade langs het kanaal, winkels en restaurants.

Struikelblokken

Maar kómt de toren er ook? De stedelijke denktank Atelier de Recherche et d'Action Urbaines (Arau) was er als de kippen bij om te stellen dat over de toren nog niets beslist is. Dat klopt. De bouwvergunningen moeten nog worden aangevraagd, de Stad Brussel legt de laatste hand aan een Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) voor de buurt en er is een milieueffectenrapport nodig, onder meer voor de zeshonderd geplande parkeerplaatsen. Allemaal mogelijke struikelblokken, betoogt Arau.

Een afbraakvergunning heeft Atenor dan weer wel op zak. Die lag ook niet voor het grijpen. Pétitions-Patrimoine heeft de Brusselse regering met een petitie gevraagd om de oude Delhaize-gebouwen op de site te beschermen. Die hebben een unieke patrimoniale waarde door de art-nouveau-sgraffiti van Paul Cauchie. Volgens Pétitions-Patrimoine kan het oude depot ook zonder problemen geïntegreerd worden in een nieuwbouwproject.

De Brusselse regering is wettelijk verplicht om de beschermingsprocedure aan te vatten en het gebouw twee jaar een voorlopig beschermingsstatuut te geven, maar de regering legt die wet naast zich neer. Pétitions-Patrimoine gaat niet in beroep, "omdat in dit land de rechtsgang zo lang duurt dat we onmogelijk tijdig gelijk kunnen halen." Het zou vier tot vijf jaar duren voor de Raad van State een uitspraak doet, en dan is het gebouw al afgebroken.

Eind vorig jaar maakte deze krant bekend dat er een principeakkoord is tussen CDH-schepen Christian Ceux en Atenor over de bouw van de toren, al houdt de schepen nog een slag om de arm. Over het ontwerp van het project is nog discussie mogelijk, maar in principe ligt de weg nu open voor de bouwvergunningen. "Wij kiezen de weg van de dialoog," zegt Sonneville. "Er is (bij de overheid, SVG

) blijkbaar niemand echt vóór de toren en niemand echt tegen. Dat is voor ons de beste positie om dit project te realiseren."

In de herfst begint de afbraak van het Delhaize-depot, in 2011 moeten de kantoren klaar zijn, in 2013 kunnen de flats worden opgeleverd.

"Een echte Rotterdams toren"

Michael Lombaert is actief op SkyscraperCity, het internetforum dat hoogbouw op de voet volgt en reikhalzend uitkeek naar de Premiumtoren. "Voor vele mensen is dit misschien maar een gewoon appartementsblok, maar we mogen niet vergeten dat dit de eerste woontoren van die hoogte is sinds dertig jaar in België. Veel Belgen hebben een trauma overgehouden aan appartementsblokken enerzijds, met Amelinckx als impopulair voorbeeld, en aan de wonden die hoogbouw heeft geslagen anderzijds, met als voorbeeld de sloop van het Volkshuis van Horta."

Ook in Frankrijk hebben woontorens een eerder negatieve connotatie door de HLM's (of habitations à loyer modéré) in de voorsteden. In Nederland worden ze wel regelmatig gebouwd. "Premium heeft wel wat van de woontorens die in Rotterdam worden gebouwd," zegt Lombaert.

De meeste forumleden van SkyscraperCity zijn gematigd enthousiast over de architectuur; sommigen vinden dat het wat speelser had gemogen. "Hij is misschien wat gewoontjes, maar belangrijk is dat hij niet lijkt op de andere torens in de hoofdstad, want dat is een beetje de Brusselse ziekte: de torens zijn allemaal min of meer inwisselbaar."

Volgens Lombaert is dit nog maar het begin. "Er is woningnood; er zal dus meer in de hoogte moeten worden gebouwd. Er is nu al sprake van een tweede woontoren aan Thurn & Taxis."