Prostitutieverbod of niet: 'Het is dit of geen eten op tafel'

Nerveuze dames in de deuropening nabij het Noordstation. Ingeduffelde latina’s voor de bar waar ze anders werken. En een enkele straatprostituee in de Alhambrawijk. Prostitutie mag dan opnieuw verboden zijn in heel het gewest, een tocht door de rosse buurten van Brussel toont een ander beeld. “Wat moet ik anders doen?”

Woensdagavond, 18 uur. “Of er vandaag wel klanten komen? Het stopt niet! Maar ik ben dan ook de enige op straat vandaag.” Twee dagen nadat het prostitutieverbod is ingegaan, treffen we Magdalena (23) aan onder het zijafdak van de KVS. De rijzige verschijning met fleurige jas slentert er frivool heen en weer, het trottoir lijkt wel haar persoonlijke theaterpodium. Elke paar minuten stopt een auto. “Vandaag hoor je me niet klagen, daarnet vroeg ik 100 euro aan een klant, dubbel zoveel als normaal. Dat bleek geen bezwaar.”

Magdalena komt uit Marokko, is travestiet en een buitenbeentje in de wijk. Niet enkel omdat zij (of hij, zo u wil) vandaag als enige tippelt in tijden van verbod. Ze is ook kunstenares. “Ik zing opera en werk daarnaast aan een commerciële popplaat.” Alsof ze beseft dat het allemaal wat ongeloofwaardig klinkt, heft ze met loepzuivere stem een operadeuntje aan. “Niet perfect, maar mijn stem is niet opgewarmd.”

Ondanks het verbod de straat optrekken, Magdalena doet het niet voor haar plezier. “Tijdens de eerste golf heb ik me wél aan het verbod gehouden. Maar ik heb het geld nodig, ik heb schulden die ik afbetaal zodat ik ooit vrij kan zijn.” Over het schuldenonderwerp wil ze duidelijk niet meer kwijt. “De politie? Die komt wel af en toe langs, ja. Maar ik wandel hier toch gewoon, dat is toch niet verboden?”

Dat vraag en aanbod vandaag niet echt in evenwicht zijn heeft zo zijn gevolgen, merkte de travestiet. “Ik heb plots klanten die nog nooit met een man zijn meegegaan en een beetje zuchtend toezeggen. Tot hun eigen verbazing blijkt het dan nog echt te bevallen. Seks is nu eenmaal belangrijk. En veel mannen zoeken niet per se een vrouw, maar eerder de vrouwelijkheid.” Magdalena laat een stilte vallen en knippert even bevallig met haar lange wimpers.

We stappen verder door de wijk, de Van Gaverstraat in, waar afwerkhotel Studio 2000 potdicht lijkt. En even verder kruisen we toch nog een tweede, zwijgzame travestiet.

Telewerk

Straatmadelief Magdalena is maar een van de duizenden sekswerkers die niet meer mogen werken sinds 26 oktober. Opnieuw, want ook tijdens de eerste golf werd al eens een verbod uitgevaardigd. En terwijl de toon bij Magdalena nog luchthartig is, staat het water veel van die sekswerkers tot aan de lippen, zegt Maxime Maes van sekswerkerscollectief Utsopi.

“C’est l’enfer. Net zoals tijdens de eerste golf hebben we een inzameling gedaan. Na 48 uur hadden we al twintig aanvragen van sekswerkers die het niet meer kunnen bolwerken, terwijl het in de eerste golf bijna een maand heeft geduurd voor we aan dat aantal zaten. De mensen zijn echt wanhopig, ik krijg tranen in mijn ogen als ik ze hoor. Tegelijk komen de giften veel minder snel binnen dan toen.”

Dat Magdalena blijft werken, verwondert Maes niet echt. “De meeste sekswerkers zijn tijdens de eerste golf inderdaad gestopt met werken. Maar die luxe hebben ze nu niet meer.”

Bij Espace P, dat prostituees sociaal en medisch bijstaat, klinkt een gelijkaardig geluid. “Er zijn huurachterstanden, energiefacturen, mensen moeten zich correct kunnen kleden en hebben vaak een gezin,” vertelt coördinator Isabelle Jaramillo. “Tegelijk is het aantal klanten de voorbije maanden ook gevoelig verminderd, ook toen prostitutie wél weer was toegelaten. Want vaak zijn die klanten werknemers in Brusselse kantoren en administraties, die nu aan telewerk doen.”

Zowel Utsopi als Espace P merkt ook dat het cliënteel van de sekswerkers veranderde tijdens de Covidcrisis. “Het lastige cliënteel blijft over, de mensen die het onderste uit de kan willen halen,” zegt Maes. “Ze onderhandelen over de prijs, willen dat de prostituees hun grenzen verleggen …”

Woensdagavond, 19.15 uur. Het is stil in de Aarschotstraat, aan de achterkant van het Noordstation. Waar de auto’s anders bumper aan bumper voortkruipen, met chauffeurs die een stijve hals krijgen van het naar links kijken, passeert nu amper een voertuig. De belangrijkste as voor raamprostitutie in het gewest is dan ook helemaal op slot. Enkel de lege barkrukken in de vitrines herinneren hier aan de hoofdactiviteit in normale tijden.

Deurenkomedie

Op het eerste gezicht wordt het prostitutieverbod dus prima opgevolgd in de wijk. Maar als we door de kleine en minder zichtbare straatjes ten oosten van de Brabantstraat lopen, verandert het straatbeeld. In de Linnéstraat mogen dan geen neonvitrines te zien zijn, we staan wel opvallend vaak oog in oog met zwarte dames die toevallig in hun deuropening wachten. De sfeer is nerveus, verschillende vrouwen sluiten plots abrupt de voordeur om die enkele tellen later opnieuw te openen. Af en toe valt daarbij in de gang een glimp van rood of blauw neonlicht op. Het heeft wat van een deurenkomedie, al valt er hier duidelijk niets te lachen.

De vrouwen in kwestie aanspreken lukt niet, maar dat de prostitutie er gewoon doorgaat, lijkt zonneklaar. Een straat lager hebben twee dames uit de Dominicaanse republiek minder problemen met een praatje. Betina (51) en Maria (50) staan voor café Le Theatro aan de hoek met de Plantenstraat. Ingeduffeld in dikke winterjassen kijken ze hoe de regen neerplenst over het Lazarusplein, ook bij mooi weer een van de meest troosteloze plekken van het gewest. Het café blijkt hun normale werkplek. En de deur is vandaag dan wel dicht, de suggestieve verlichting binnen blijft aan.

“We wachten op onze vertrouwde klanten,” legt Betina uit, die een goede tien jaar geleden in de prostitutie rolde na een echtscheiding. “Mannen van wie we weten dat ze respectvol en gezond zijn. Maar makkelijk is het niet. We zien minder mensen en mijn reserves raken op. Ik heb misschien nog geld tot januari, daarna weet ik het niet.”

Haar collega Maria heeft het nog moeilijker, geeft ze toe. “Mijn zoon werkt in de horeca en zit dus zonder inkomen. Als ik hier niet zou staan, is er thuis niets om te eten op tafel. Nada! Wat moet ik anders doen?” Een telefoontje naar de politiezone Noord leert dat er sinds het verbod vooral gesensibiliseerd wordt. Overtreders betrappen gebeurde deze week nog niet. “De politie kan dan ook geen pv’s opmaken voor de mogelijke intenties van die vrouwen,” legt de woordvoerder uit. “En zomaar binnenstappen mogen we ook niet.”

Sinterklaas

Woensdag, 14.30 uur. Véronique (39) heeft even tijd genomen voor een gesprek via zoom. De moeder van twee werkt in Namen als prostituee, maar kent ook de Brusselse situatie goed. En haar verhaal herinnert bij momenten aan wat we later op de avond in de Noordwijk zullen horen. Ze vertelt hoe ze drie jobs heeft om het hoofd boven water te houden. Of liever had, want de Covidcrisis sloeg op verschillende fronten toe.

“Deze week hoorde ik pas dat het bedrijf waar ik een deeltijds contract had voor administratief werk failliet gaat. Het interimwerk dat ik hier en daar deed is ook verminderd en nu komt daar nog het verbod op prostitutie bij. Dat zijn veel klappen in een keer. De zaak waar ik me prostitueer is dicht. Ik zou thuis kunnen werken in de weken dat mijn zoontje van zes bij zijn vader is, maar dan zet ik mijn veiligheid op het spel. En wie zegt dat die mannen niet blijven langskomen als ik dat niet wil?”

Net zoals bij Maria hakt corona er hier ook bij twee generaties in. “Mijn dochter van 23 – ik was moeder op 16, ja – opende net een taverne, maar zit nu volop in de miserie. En zelf kan ik haar niet helpen. (Krijgt het moeilijk) Als het zo doorgaat, zal ik aan de vader van mijn zoontje moeten vragen om helemaal voor hem te zorgen. Op dit moment kan ik hem zelf geen Sinterklaascadeau kopen.”

Ook zonder het verbod merkte Véronique al hoe de job steeds moeilijker werd in tijden van Covid. “Dat van die lastige klanten kan ik bevestigen. Sommigen permitteren zich gewoon meer. Ze willen bijvoorbeeld een blowjob zonder condoom of dringen erop aan dat je je masker afzet. Ik doe dat niet, maar elk meisje maakt haar eigen keuze.”

Online

Onze tocht door enkele rosse buurten toont dat de druk om toch te werken groot blijft. Diezelfde druk zou de sekswerkers weleens verder in de clandestiniteit kunnen duwen, vrezen hulporganisaties. Véronique merkt alvast een verschuiving naar privéannonces in de streek ten zuiden van Brussel. En een blik op de website Quartiers rouges leert dat ook het Brusselse aanbod niet meteen is opgedroogd na het verbod. We tellen ruim 350 annonces, al betekent een advertentie nog niet dat iemand actief is gebleven. En dan rekenen we het sekstelewerk – via webcam – nog niet mee.

Als die druk zo hoog blijft, is het ook omdat de prostituees op geen enkele steun kunnen rekenen. Les oubliés de l’état, noemt Véronique haar beroepsgroep dan ook. “Dat een aantal sectoren dicht moet, kan ik nog begrijpen,” zegt ook coördinator Jaramillo van Espace P. “Maar als de politiek dat beslist, zijn ze toch ook verantwoordelijk voor steun? De meeste sekswerkers kunnen zelfs niet naar het OCMW, omdat ze geen verblijfstatus of vast adres hebben. Stelt u zich eens voor dat er geen enkele steunmaatregel was geweest voor de horeca? Moeilijk, niet?”

Véronique overweegt ondertussen om een nieuwe beroepsrichting in te slaan. “Ik wil in de ziekenhuizen gaan helpen, daar zoeken ze mensen. Omdat ik geen diploma secundair heb, moet ik eerst examens afleggen. Wens me geluk.”

Correctie: Een eerste versie van het artikel beschreef het huis met het gevelbeeld in de Van Gaverstraat als een deel van Studio 2000. Het betreft echter een woonhuis. De parking van Studio 2000 is wel toegankelijk via het huis in kwestie.