Samia Ahrouch bestrijdt discriminatie in het voetbal: 'Er is meer nodig dan sancties’

Als inclusiemanager moet de Brusselse Samia Ahrouch, 28 jaar jong, racisme en discriminatie in de voetbalwereld helpen tackelen. Na een half jaar op die plek en in volle EK-sfeer legt ze haar actieplan uit. “Wij zijn ons ervan bewust dat het voetbal grote media-aandacht krijgt en dat het veel mensen kan bereiken over alle sociale klassen en alle landen heen.”

Je hoeft niet alles van voetbal te kennen om bij de voetbalbond (KBVB) te werken. Samia Ahrouch (28) kwam er als criminologe terecht, aanvankelijk in de dienst Veiligheid. Voetballen doet ze niet, dansen en boksen wel. In januari dit jaar werd Ahrouch aangesteld als nieuwe inclusiemanager bij de bond. Het luisterend oor voor wie te maken heeft met discriminatie, maar er ook verantwoordelijk voor om de voetbalwereld een echte vertegenwoordiging te maken van de samenleving. “Hier werken echt niet alleen oudere mannen,” verzekert Ahrouch. Zij zal er als jonge vrouw in ieder geval op tafel mogen kloppen om discriminatie weg te werken. “Mocht ik daar de persoonlijkheid niet voor hebben, denk ik niet dat ik hier zou zitten,” zegt ze. “Ik sta er natuurlijk niet alleen voor. Om zo'n actieplan tegen discriminatie waar te maken, heb je veel mensen nodig.”

Het actieplan 'Come Together' is opgesteld voor u hier begon. Wat was de aanleiding?
Samia Ahrouch: Er waren al projecten rond diversiteit en inclusie binnen de bond, maar op een bepaald moment was er het incident met Romelu Lukaku en de oerwoudgeluiden (in september 2019 tijdens een wedstrijd tussen Cagliari en Inter Milaan, red.). Onze CEO is toen kwaad binnengelopen bij mijn collega's van de dienst Football & Social Responsibility. 'We moeten hier iets aan doen,' vond hij. 'We moeten onze spelers veilig stellen.' Vanaf dat moment waren discriminatie en racisme topprioriteiten binnen de bond. Er is een actieplan opgesteld met behulp van een twintigtal ervaringsdeskundigen, mensen die op en naast het veld zelf geconfronteerd zijn met discriminatie. Het heeft even geduurd om te bepalen hoe we het zouden aanpakken, maar uiteindelijk ligt het plan nu klaar op tafel.

Hoe bent u dan in uw huidige functie als inclusiemanager beland?
Ahrouch: Ik werkte hier als veiligheidsverantwoordelijke. Tijdens een middagpauze hoorde ik van een collega dat de bond aan een actieplan werkte tegen discriminatie. Ik had meteen interesse. Ik ben als criminoloog altijd geboeid geweest door wat er in de maatschappij gebeurt, en ik ben iemand die echt tegen ongelijkheid is. Daarom heb ik mijn kandidatuur ingediend en mocht ik in januari beginnen. Het is een opportuniteit om aan zo'n groot en mooi project te kunnen en te mogen werken.

Wat staat er precies in het actieplan?
Ahrouch: Het begint met vijf grote pijlers, die allemaal over sensibilisering gaan: luisteren, vertegenwoordigen, opleiden, meten en communiceren. Het eerste punt is luisteren. Dat hebben we al gedaan door te praten met de mensen op en naast het veld. En ik ben als inclusiemanager ook verantwoordelijk om te luisteren. Daarnaast is er een Diversity Board aangesteld: een groep van veertien mensen met een heel diverse achtergrond, die als het ware de sleutels van het actieplan in handen hebben. Zij zullen ons advies verlenen uit de praktijk.

Wie zit er in die Diversity Board?
Ahrouch: Dat is een heel diverse groep, met bijvoorbeeld Sana Sellami (inclusie-experte, red.), Paul Beloy (ex-profvoetballer, red.), Zakayo Wandoloh (ex-jeugdtrainer en gemeenschapswerker, red.) en Didier Digneffe (scheidsrechter en holebi-ambassadeur, red.). Stel dat wij bepaalde acties ondernemen, maar dat die niet goed verlopen in de praktijk, dan zal de Diversity Board onze plannen bijsturen.

Hoe gaat u luisteren naar de spelers die slachtoffer zijn van discriminatie?
Ahrouch: We willen volop inzetten op ons meldpunt. Op dit moment krijgen we nog weinig meldingen van discriminatie en racisme, terwijl we weten uit onderzoek dat het er wel is. Het is heel belangrijk dat mensen die feiten melden, groot of klein. Daarom hebben we het meldformulier herschreven om het zo laagdrempelig mogelijk te maken. Het is nu ook geïntegreerd in de app van de KBVB. Dat is misschien gemakkelijker voor jongeren om hun verhaal te delen.

Om terug te komen op die vijf pijlers: onze tweede pijler is vertegenwoordigen. Wij willen als bond een veel betere weerspiegeling zijn van de maatschappij. Het gaat de goede kant op. Er komen steeds meer vrouwen en mensen met een diverse achtergrond (een kwart van het personeel is vrouw, red.). Vorig weekend zijn er voor het eerst twee onafhankelijke leden in onze raad van bestuur verkozen, een van hen is een vrouw (Pascale Van Damme, vicevoorzitter bij computerbedrijf Dell, red.). En twee van de zes directeurs binnen de bond zijn vrouwen.

Over afkomst hebben we geen cijfers, want dat mag je niet zomaar meten, leert navraag bij Unia en Actiris. Je kan iemands afkomst alleen kennen door het te bevragen, maar dat kan gevoelig liggen. Hetzelfde geldt voor seksuele geaardheid. Maar uiteindelijk zal je de diversiteit wel zien. Als je door Brussel wandelt, zie je ook diversiteit. Is dat omdat je het hebt gemeten? Nee, je ziet het gewoon. Dat geldt ook voor de voetbalbond.

Wat gaat u doen om de spelers, scheidsrechters en supporters te sensibiliseren over racisme en discriminatie?
Ahrouch: Wel, de derde pijler is opleiden. Mensen zijn zich niet altijd bewust van hun eigen vooroordelen, daarom willen we iedereen binnen de voetbalwereld opleiden over discriminatie. We streven naar honderd workshops per jaar en we willen tegen 2024 alle scheidsrechters, stewards en veiligheidsverantwoordelijken opleiden.
Ook et effect willen we meten: dat is de vierde pijler. Er zijn al twee onderzoeken gebeurd, door de KU Leuven en de VUB over discriminatie in het voetbal. Die gelden als nulmeting. De bedoeling is dat we jaarlijks meten of er een positieve evolutie is. Wij stemmen onze acties dus af op wetenschappelijke aanbevelingen.

Wat kwam er uit die onderzoeken? Hoeveel spelers krijgen te maken met racisme of discriminatie?
Ahrouch: Eén op de drie kinderen, volgens het Leuvense onderzoek. Dat onderzoek onderzocht discriminatie wel heel breed. Fatphobia (uitsluiting van zwaarlijvige personen, red.) kwam daar bijvoorbeeld ook heel sterk naar voren, terwijl wij daar zelf misschien niet aan hadden gedacht.

In hoeverre gaat het dan om discriminatie of ander pestgedrag?
Ahrouch: Dat hangt af van de situatie. Iemand kan zich gediscrimineerd voelen, maar om een sanctie op te leggen, kunnen wij ons enkel baseren op de antidiscriminatiewetgeving. In de definitie van discriminatie is zwaarlijvigheid niet opgenomen. We kijken wel hoe we het thema kunnen integreren in onze opleidingen voor kinderen, zodat zij er ook rekening mee houden.

Wij horen van Brusselse clubs dat ze soms te maken krijgen met racisme als ze elders spelen. Het kwam ook aan bod in de Canvas-documentaire 'FC United', waar een speelster van RWDM girls getuigde over discriminatie ten aanzien van haar hoofddoek. Is er een verschil tussen discriminatie in de grootstad tegenover kleinere dorpen?
Ahrouch: Dat heeft de KU Leuven gemeten. Over het algemeen is er in Brussel niet meer of minder discriminatie dan in Vlaanderen of Wallonië. Ik hoor zelf ook van Brusselse spelers dat zij soms moeilijkheden ondervinden als ze buiten Brussel spelen, maar het blijkt niet uit het onderzoek. Ook de vormen van discriminatie zijn redelijk gelijklopend over de gewesten heen. Zwaarlijvigheid, een donkere huidskleur of seksuele geaardheid zijn overal belangrijke factoren.

Als laatste pijler zetten we in op communiceren. We willen ons actieplan en ons meldpunt zo bekend mogelijk maken en mensen aanmoedigen om hun verhaal te delen. Dat zijn de vijf pijlers. Stel dat het daarmee niet lukt, dan gaan we over tot sancties, maar dat is echt het laatste middel.

Waarom liggen sancties zo gevoelig? Discriminatie en racisme zijn al strafbaar volgens de wet.
Ahrouch:Dat klopt, maar stel dat iemand jou uitscheldt voor je-weet-wel-wat en jij legt een sanctie op. Welke straf zou je dan willen geven?

Daar bestaat het strafrecht voor.
Ahrouch: Klopt, maar eender welke sanctie die rechters geven, wat is daar de bedoeling daar? Wil je gewoon iemand straffen en punt aan de lijn, of wil je dat er een mentaliteitsverandering komt? Ik ben er niet van overtuigd dat alleen een sanctie een persoon minder racistisch zal maken. Wat wij willen, is dat er geen racisme en discriminatie meer is. Daarom is het belangrijker om in te zetten op opleiding. Maar er zullen sancties zijn. Er komt in juli een nieuwe Nationale Kamer voor Discriminatie en Racisme, waar de dossiers door het bondsparket veroordeeld zullen worden (voordien werden klachten rond discriminatie door de disciplinaire raad behandeld, hetzelfde orgaan dat rode kaarten beoordeelt, red.). Als er voldoende bewijs­materiaal is, zullen we vervolgen.

Is er een timing bepaald voor het actieplan? Streven jullie bijvoorbeeld in een bepaald jaar naar zoveel minder spelers die discriminatie ervaren?
Ahrouch: In theorie zou ik je cijfers kunnen geven, in de praktijk is dat veel moeilijker. De mens is geen exacte wetenschap. We mogen ook niet vergeten dat discriminatie en racisme niet alleen gelinkt zijn aan het voetbal. Wij zijn ons ervan bewust dat het voetbal een grote media-aandacht krijgt en dat het veel mensen kan bereiken over alle sociale klassen en alle landen heen, daarom willen we zeker een voorbeeld zijn. We willen vanuit onze positie mensen bewustmaken dat discriminatie niet getolereerd kan worden. Maar het is een veel breder maatschappelijk probleem. Vandaar de naam 'Come Together': we moeten er allemaal samen aan werken. Ik vind het dus gevaarlijk om precieze cijfers te geven.

Is er een indicatie dat discriminatie erger of harder naar voren komt in het voetbal dan bij andere sporten?
Ahrouch: Het blijkt vooral dat discriminatie toeneemt bij oudere jeugdspelers. Hoe ouder je wordt, hoe hoger de competitiedruk. En het is door die competitiedruk dat discriminatie en racisme tot uiting komen. Het dient dan om te destabiliseren. Dat is ook zo bij de ouders.

Alle meldingen komen bij u, ernaar luisteren is uw verantwoordelijkheid. Zal u dat nog kunnen opvangen als het meldpunt goed begint te draaien?
Ahrouch: Ik sta er niet alleen voor, ik heb steun van collega's. Vandaar de naam 'Come Together': iedereen helpt elkaar. Dat loopt wel los.

Discriminatie of racisme binnen het voetbal melden, kan via report@rbfa.be of via de website www.rbfa.be