Stadsbendes zijn minder gewelddadig én minder zichtbaar

Het aantal stadsbendes in Brussel is zwaar gedaald de afgelopen jaren. Er zijn er nog zo'n twintig actief, en ze zijn veel minder zichtbaar. Dat komt doordat ze niet langer gewelddadige overvallen plegen, maar eerder softdrugs zijn gaan dealen.

Op dit moment zijn er zo'n twintig à vijfentwintig bendes actief in Brussel, zo schat een politiebron in voor BRUZZ. In 2014 waren dat er nog 36. Een aantal belangrijke stadsbendes werd de afgelopen jaren opgerold, zoals rapgroep Négatif Clan. Een twaalftal leden van die groep werd veroordeeld voor verkrachting, aanzetting tot ontucht van jonge meisjes en geweldfeiten zoals opsluiting, afpersingen, drugshandel en criminele organisatie.

Er zijn niet alleen minder bendes actief, ze zijn ook minder zichtbaar geworden, want het soort feiten dat de bendes plegen is veranderd. Bendes als 'Versailles', '1140' en 'Négatif Clan' stonden bekend vanwege hun gewelplegingen, in tegenstelling tot de bendes die vandaag actief zijn. Dat zijn vaak muzikanten die hun werk financieren door drugs te verkopen binnen een bepaalde wijk, zoals het Zuidstation of Matonge. Gewone stedelingen merken daar doorgaans niets van, maar bendeleden dragen uit voorzorg een mes als ze het territorium van een andere groep doorkruisen, zo klinkt het bij de politie.

Bendedatabank
Dat het aantal bendes is gedaald, komt volgens de politie doordat inspecteurs en parket een gecoördineerde aanpak hebben ontwikkeld. In 1999, de hoogtijdagen van de stadsbendes, kwam er een databank om bendeleden te registreren. Brussel had wel wat vertraging ten opzichte van andere steden in het buitenland waar al eerder bendes actief waren, geeft onze politiebron toe. Maar inmiddels zitten de grootste kopstukken in de gevangenis, of zijn ze vertrokken uit Brussel. De daders van vandaag plegen veelal kleinere feiten. "Het is normaal politiewerk geworden," zegt de inspecteur.

Politie en parket bespreken één keer per maand welke spelers het statuut van lid van een stadsbende krijgen. Daar zijn een aantal parameters voor, zo moet een dader bijvoorbeeld binnen een periode van zes maanden minstens twee groepsfeiten hebben gepleegd. Als iemand langere tijd geen feiten heeft gepleegd, kan zijn naam ook uit de database verdwijnen. In 2014 stonden er nog 652 bendeleden geregistreerd, nu zijn dat er nog 358. De meeste van de bendeleden zijn tussen de 18 en 35 jaar, al werden er ook 28 minderjarigen geregistreerd, zo blijkt uit een antwoord van minister voor Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA).

Preventiewerk
Sociologe Elke Van Hellemont, die onderzoek deed naar stadsbendes in Brussel, plaatst een kanttekening bij die cijfers. Dat er nu minder registraties zijn, betekent volgens haar niet noodzakelijk dat er ook minder bendeleden zijn, want veel hangt af van de werkmethode van de politie. Als stadsbendes meer een hot topic zijn, gaan agenten daar ook proactiever mee aan de slag.

De voedingsbodem voor jongeren om zich aan te sluiten bij een stadsbende is niet weggenomen, benadrukt Van Hellemont. Daarom is het volgens haar problematisch dat er minder aandacht voor is dan een paar jaar geleden. Subsidies voor preventiewerk volgen immers ook de politieke- en mediatrends. Op dit moment gaat al die aandacht naar radicalisering.