Steeds meer ouderen komen moeilijk rond

Een op de tien ouderen in Brussel leeft van een bijstandsuitkering, en de groep die recht heeft op een 'seniorenleefloon' is in het afgelopen jaar met 8,7 procent gestegen. Dat blijkt uit de jaarlijkse Welzijnsbarometer van het Brussels Gewest. “Er staat een generatie ouderen op die in armoede geleefd hebben en die armoede nu ook meenemen naar hun oude dag.”

Het Brusselse Observatorium voor Gezondheid en Welzijn brengt elk jaar zijn Welzijnsbarometer uit, met een pak cijfers over onder meer werkloosheid, inkomen en armoede.

Zowel bij de jongeren (+ 1,8 procent) als bij de beroepsactieve bevolking (+ 1,6 procent), maar vooral bij de senioren (+ 6,7 procent) steeg in Brussel het aantal inwoners met een leefloon of vervangingsinkomen. Bijna een op vijf Brusselse 65-plussers heeft nu recht op een vervangingsinkomen (exclusief pensioenen) of een bijstandsuitkering.

Meer leefloners
“Bij de eerste twee groepen wordt dat vooral verklaard door de strengere voorwaarden voor een inschakelingsuitkering. Een deel van de uitgeslotenen maakt nu nergens meer aanspraak op, een deel vraagt een leefloon aan”, zegt wetenschappelijk medewerkster Marion Englert van het Observatorium aan brusselnieuws.be. De inschakelingsuitkering kan sinds vorig jaar pas vanaf 25 jaar worden aangevraagd en is voortaan ook in de tijd beperkt tot drie jaar.

“Bij de 65-plussers is de groep die recht heeft op een Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) toegenomen met 8,7 procent. Dat is een soort leefloon voor senioren en ligt op ongeveer 1.000 euro voor een alleenstaande”, legt Englert uit. “Wie samenwoont met een partner, krijgt ongeveer 680 euro."

Door veranderingen in de wetgeving is het makkelijker geworden om de IGO aan te vragen. “Aan de toekenning gaat wel een onderzoek naar het vermogen vooraf, en de overheid controleert nu ook strenger of iemand daadwerkelijk in België woont. Maar daar staat tegenover dat nu enkel wettelijke partners in rekening worden genomen om te berekenen of iemand recht heeft op het seniorenleefloon. Vroeger werd ook bij mensen die enkel feitelijk samenwoonden de inkomens opgeteld.”

Maar mensen die samenwonen, delen niet altijd alle kosten, zegt Englert. “Terwijl ze dus wel een lagere uitkering krijgen omdat ze met iemand anders wonen. En als we naar individuele inkomens kijken, zien we dat vrouwen drie keer vaker onder de armoederisicogrens vallen. Met het individualiseren van de uitkering heeft de overheid oudere vrouwen financieel onafhankelijker gemaakt.”

Te dure rusthuizen
Waren ouderen in Brussel vroeger rijker dan in Vlaanderen en Wallonië, dan is nu het omgekeerde het geval. “Wellicht omdat degenen die het zich konden veroorloven al uit Brussel verhuisd zijn”, zegt Murielle Deguerry, directrice van het Observatorium. ““Er daagt zo stilaan een generatie ouderen op die in armoede geleefd hebben en die armoede nu ook meenemen naar hun oude dag. De huur weegt zwaar door in hun budget.”

Deze arme senioren kunnen niet altijd terecht in bejaardentehuizen. “De ouderenzorg in het gewest is sterk veranderd in de afgelopen tien jaar en nu volledig in handen van commerciële bedrijven. Het aanbod thuiszorg is bovendien veel beperkter in Brussel en daardoor ook duurder.”

“De overheid (recent nog minister Fremault, red.) houdt pleidooien om aan samenhuizen te doen, maar wie samenwoont wordt daar vaak financieel voor afgestraft in de vorm van een lagere uitkering”, zegt Deguerre. “In 2009, en dat zijn de meest recente cijfers waarover we beschikken, werd 40 procent van de sociale woningen in Brussel bewoond door 60-plussers. Die woningen zijn wellicht veel te groot en niet meer aangepast aan hun noden. Maar bejaarden blijven er wonen omdat ze geen alternatief hebben.”

“Daarnaast zien we dat in de rusthuizen ook een groep mensen zit die nog geen 60 zijn. Het zijn mensen met vaak meervoudige problemen, die ook handicaps of psychiatrische problemen hebben. Voor hen bestaat nergens gespecialiseerde opvang.”

Derde jongeren werkloos
De overige cijfers in de Welzijnsbarometer laten geen verbetering zien: zo moet nog altijd ongeveer een derde van de Brusselaars zien rond te komen met een inkomen onder de armoederisicogrens.

Een kwart van de Brusselse kinderen jonger dan 18 jaar groeit op in een huishouden zonder inkomen uit werk. Net als de voorbije jaren is een vijfde van de Brusselse bevolking een niet-werkende werkzoekende en dit aandeel is opnieuw bijna een derde onder de jongeren, met grote verschillen tussen de gemeenten naargelang hun sociaal-economische status.

Bekijk ook de reportage van tvbrussel: