Tentenkamp in de maak aan Dienst Vreemdelingenzaken: 'Geen geruststellende signalen'

Voor de kantoren van de Dienst Vreemdelingenzaken slapen opnieuw mensen op de grond en in tentjes. Het gaat om een honderdtal asielzoekers. "Niemand helpt ons. Hoe is dit, hier in Europa, mogelijk?"

Om acht uur woensdagochtend staat een honderdtal mensen aan te schuiven voor de glazen kubus op de Pachecolaan. De glazen constructie is de toegangspoort tot Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), waar de mensen in de rij hun verzoek om internationale bescherming hopen in te dienen. Terwijl de rij aanzwelt, liggen tientallen mannen nog te slapen op de betonnen ramp naast de toegangspoort van de kantoren. De meterslange keten van kartonnen 'matrassen' en dekens toont aan dat ze 's nachts met een honderdtal moeten zijn.

"Het begint nu vreselijk koud te worden. Ik heb gezien dat hier twee jongens slapen van 16 en 17 jaar. Is dat normaal?," zegt een 26-jarige man uit Eritrea die net is wakker geworden. Hij heeft vorige week asiel kunnen aanvragen en slaapt sindsdien voor de deuren van DVZ, in afwachting van zijn volgende afspraak voor zijn asielprocedure. Dat er in België al meer dan twee jaar een opvangcrisis aan de gang is en dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) afgelopen zomer nogmaals benadrukte dat er voor alleenstaande mannen geen opvang is, wist hij voor zijn aankomst niet. "Ik dacht dat er intelligente en behulpzame mensen zijn in Europa, maar niemand helpt ons. Hoe is dit hier mogelijk? Vindt u het normaal hoe wij hier slapen?"

*lees verder onder fotogalerij

Bovenop de betonnen ramp staan ongeveer tien tentjes opgesteld, maar de meeste mensen slapen buiten in schrijnende omstandigheden. Wel kunnen ze rekenen op vrijwilligers die thee en koffie komen brengen, en Vluchtelingenwerk Vlaanderen is ter plaatse om de asielzoekers te informeren, maar verder zien we geen hulpverleners. Sanitaire voorzieningen zijn er ook niet, wat de scherpe urinegeur verklaart. En het afval stapelt zich in elk hoekje op. De situatie doet een beetje denken aan de toestanden van vorig jaar aan Pacheco.

"Het is al een tijdje enigszins problematisch dat we opnieuw meer mensen buiten zien slapen aan de plek waar ze wachten om asiel aan te vragen," zegt Thomas Willekens, beleidsmedewerker van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Naast het mini-tentenkamp aan de zijde van de glazen kubus slapen steeds meer mensen ook aan de ingang van Passage 44 aan de kant van de Kruidtuinlaan. "Dat is waar de mensen naartoe gaan als ze een afspraak hebben voor een interview bij DVZ. Dat er daar mensen slapen is nieuw."

Wachtlijst groeit

De gevolgen van de opvangstop die De Moor in augustus verkondigde worden op de Pachecolaan steeds zichtbaarder. Vluchtelingenwerk Vlaanderen vreest dat de situatie de komende weken en maanden alleen maar erger zal worden, zeker nu ook de wachtrijen van asielzoekers langer lijken te worden.

"Het was de afgelopen dagen heel druk aan het registratiecentrum aan Pacheco. Er zijn dagen waarop we meer dan 250 mensen zien aanschuiven om asiel aan te vragen, terwijl we dat in deze periode van het jaar meestal niet zien," aldus Willekens.

"Het zijn geen geruststellende signalen die wij zien," gaat hij verder. "We zien het ook aan de wachtlijst voor een opvangplaats. Begin september stonden daar nog 2.300 mensen op, maar het gaat nu om 2.600 mensen. De lijst blijft groeien." Volgens Vluchtelingenwerk Vlaanderen zijn er ook steeds meer gezinnen die asiel aanvragen. Voorlopig krijgen zij wel nog allemaal een opvangplaats toegewezen. "Maar als de toename die we de afgelopen weken hebben gezien blijft doorzetten, komen we in december misschien in de problemen. Het blijft een precaire balans."

Nieuw tentenkamp?

Door de opvangcrisis ontstond er eind vorig jaar een groot tentenkamp langs het kanaal in Molenbeek. Het is niet ondenkbaar dat dergelijke tentenkampen komende winter opnieuw opduiken. "Dat zou ons niet verbazen, omdat het beleid veel te weinig gedaan heeft om deze situaties te vermijden. Iedereen met recht op opvang moet ook opvang krijgen, maar veel mensen belanden op straat," aldus Willekens. "Nu leven de mensen een beetje overal verspreid, waardoor het probleem minder zichtbaar is. Maar als het kouder wordt, zou het kunnen dat meer mensen op één plek gaan slapen in een tentenkamp. Net als vorig jaar vooral om niet vergeten te worden, om in the picture te blijven."

Vluchtelingenwerk Vlaanderen benadrukt dat de opvangcrisis geen onoplosbaar probleem is. De ngo ziet een verplicht spreidingsplan als enige manier om op korte termijn extra opvangcapaciteit te creëren. Willekens: "Het wordt vaak weggezet als dwangmiddel, omdat het over een verplichte spreiding gaat, maar dat is een foute benadering. Collectieve opvangcentra worden vandaag al opgelegd aan gemeenten, zonder overleg. Dat is uiteraard geen manier van werken, terwijl het spreidingsplan rekening houdt met factoren als het bewonersaantal, het belastbaar inkomen en de bestaande opvangplaatsen van een gemeente."

Volgens de laatste cijfers van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen kwamen de grootste groepen asielzoekers in de maand september uit Syrië, Afghanistan en Turkije. De andere voornaamste landen van herkomst zijn Guinee, Kameroen, Eritrea, Congo, Rusland, Moldavië en Palestina. "Voor die laatste groep zou je misschien verwachten dat er een grotere toename is, maar dat is voorlopig niet het geval," zegt Willekens. "Vermoedelijk komt dat doordat de mensen niet weg kunnen uit Gaza."