Uit het ‘Dagboek van den Groote Oorlog’

De hele maand augustus dompelt Brussel Deze Week u onder in de sfeer van het hoofdstedelijk nieuws anno augustus 2014 – november 2018. Met sfeerverslaggeving van toen die beklijft, en het straatleven in de stad tastbaar maakt. Schrijver Karel Van De Woestijne is onze spiegel.

We sprokkelen daarom uit de lijvige reeks van dertien bundels Columns in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, opgetekend als Dagboek van den Grooten Oorlog, door oorlogscorrespondent van dienst Karel Van de Woestijne (1878-1929), broer van kunstschilder Gustave.

Al in 1904 had Van de Woestijne gevist naar een job bij de Nieuwe Rotterdamsche Courant, getuige: ‘Kunt ge er niet voor zorgen dat ik de vetbetaalde correspondent zij van een Hollandsche Courant voor ‘t Nederlandsch Congres?’. In tijden van gecensureerde en clandestiene pers in België bleek de pers in het ‘neutrale’ Nederland een essentiële bron van informatie over het reilen en zeilen in Brussel, en in die troosteloze oorlogsjaren zaten Herman Teirlinck en Karel Van de Woestijne zo goed als ‘opgesloten’ in het bezette Brussel. De journalist flaneerde dan ook door de stad waar hij woonde, en sprokkelde nieuws voor zijn columns. Eten bijvoorbeeld was een essentiële bekommernis in de overlevingsstrijd die de Brusselaar binnen zijn stadsgrenzen moest voeren; het ontging hem niet.

Er was omzeggens geen politiek leven in Brussel, waar kon oorlogscorrespondent Karel Van de Woestijne dan anders over schrijven? Soms liederlijk, soms literair, soms pathetisch en soms koel-waarnemend, maar altijd alleszeggend zuigt Van de Woestijnes pen ons mee in de confrontatie met de bezette stad. We illustreren de reeks met ‘getuigenisfotografie’ van verzamelaars, die hun foto’s bezorgden aan Laca, de Geschied- en Heemkundige Kring van Laken, gearchiveerd door Wim van der Elst (zie bovenaan). Eén snede uit Van de Woestijnes getuigenverslag onthouden we u alvast niet. Bij de poort van het Ministerie van Buitenlandse Zaken krijgt hij bevestiging van zijn vermoeden, op dag één, 4 augustus 1914, van de oorlog. ‘In (...) zijn diepe, donkere oogen stonden twee tranen als groote parelen. En meer moest ik niet weten: het was er...’.

Aflevering 1: ‘De Duitse soldatenkantines’ in BDW van 7 augustus