Uitgelicht: Afschaffing Beneluxtrein blijft gemoederen beroeren

De Fyra, de hogesnelheidstrein die vanaf 9 december de Beneluxtrein tussen Brussel en Amsterdam moet vervangen, krijgt veel tegenwind van Nederlandse en Belgische reizigers. Ook de Nederlandse overheid wil haar definitieve fiat pas geven als er zeker ook een lijn Antwerpen-Breda komt.

A l 55 jaar is de Beneluxtrein, ook wel 'de Amsterdammer' genoemd, dé trein voor wie van Brussel naar Amsterdam wil. De trein rijdt elk uur, stopt onderweg in Mechelen, Antwerpen, Roosendaal, Dordrecht, Rotterdam, Den Haag en Schiphol, en reserveren is niet nodig.

De populaire trein wordt op 9 december vervangen door de hogesnelheidstrein Fyra. Die rijdt in ongeveer twee uur naar Amsterdam - een tijdswinst van een klein uur -, en de rijtuigen, geleverd door de Italiaanse treinbouwer AnsaldoBreda, zouden veel comfortabeler zijn.

Maar de reizigers maken bezwaar. Al ruim anderhalf jaar loopt op het internet een petitie van de reizigersverenigingen TreinTramBus (TTB) en Rover voor het behoud van de Beneluxtrein of de invoering van een 'laagdrempelig' alternatief. De afgelopen dagen circuleerde de petitie nog volop in Brusselse cultuurkringen. "We hadden al vijftienduizend handtekeningen en de laatste twee weken zijn er nog tweeduizend bijgekomen," zegt Kees Smilde van TTB.

Wat zijn de bezwaren? Voor een zitje in de Fyra moet je altijd reserveren, wat onhandig en omslachtig kan zijn. Voorts zal de trein naar verwachting een stuk duurder zijn en is het niet mogelijk om een abonnement te kopen. Zeker voor pendelaars lopen de vervoerskosten dus op. Smilde: "Tussen België en Nederland zijn er nu drie verbindingen. Voor wie maar een klein stukje moet, is er de boemel Antwerpen-Roosendaal. Wie haast en geld heeft, neemt de Thalys. En daartussenin zit de intercity. Dat is een perfecte verdeling van de markt. In de toekomst wordt alles ingezet op het topsegment. De Fyra is maar iets goedkoper dan de Thalys. De boemel blijft, maar daartussenin heb je niets."

Bovendien zal de Fyra, die geëxploiteerd wordt door de NMBS en NS Hispeed, de eerste tijd geen zestien keer per dag (ofte eens per uur), maar slechts tien maal op een dag rijden. En er vallen haltes weg: de Fyra stopt niet in Mechelen, Roosendaal, Dordrecht en Den Haag. Vooral wie vanuit Brussel naar Noord-Brabant in Nederland wil of omgekeerd, is hiervan de dupe.

Een aantal jaar geleden spraken de Belgische en Nederlandse overheid daarom af dat er naast de Fyra ook een nieuwe verbinding tussen Antwerpen en Breda zou komen. Smilde: "Toenmalig minister van Overheidsbedrijven Johan Vande Lanotte engageerde zich, maar hij en ook zijn opvolgers verzuimden achteraf om afspraken te maken met de NMBS." Die moet in principe het gros van de kosten betalen omdat het grootste deel van het traject Antwerpen-Breda in België ligt. Maar de NMBS, die met deze lijn een jaarlijks verlies van dik elf miljoen euro verwacht, heeft het geld niet. Intussen weigert de Nederlandse minister Melanie Schultz van Haegen haar definitieve handtekening te zetten onder de nieuwe Fyra zolang de spoorbedrijven geen definitief akkoord hebben over de lijn Antwerpen-Breda.

Minister Paul Magnette van Overheidsbedrijven (PS) wil de engagementen wel nakomen, maar hij hoopt dat Nederland mee betaalt. "We moeten besparen en andere lijnen afschaffen, en dan zouden we zoveel investeren in een lijn waarvoor in België maar weinig gebruikers zijn," laat zijn woordvoerster weten. Deze week wordt er zwaar onderhandeld om op de valreep een oplossing te vinden.

Zal hiermee alle protest verstommen? Smilde: "Nee, maar een trein tussen Antwerpen en Breda zonder reserveringsplicht en toeslag zou een belangrijke eerste stap zijn. Je moet misschien een keertje extra overstappen, maar vanuit Breda kun je alle kanten op. Deze trein zou dan wel om het uur moeten rijden, niet om de twee uur zoals nu gepland is." Voorts vindt TTB, dat intussen ook een klacht indiende bij de Europese Commissie voor kunstmatige prijsopdrijving, dat reserveren voor de Fyra naar Amsterdam geen verplichting, maar een optie zou moeten zijn en dat er een formule uitgedacht moet worden voor pendelaars.

Voor de NMBS hoort de reserveringsplicht nu eenmaal bij internationale treinen. "De klant wil zijn vaste zitplaats," zegt woordvoerder Bart Crols. Hij ontkent dat de Fyra per se duurder is dan de Beneluxtrein. "Dat is alleen zo als je laat boekt en een flexibel ticket wilt." En neen, op 9 december zal er geen abonnement voor pendelaars zijn. "Maar de klant is koning. Wat niet is, kan altijd komen."