Uitgelicht: Tienduizend woningen aan kanaal en spoor

De regering heeft de langverwachte wijziging aan het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) goedgekeurd. Die moet Brussel voorbereiden op de verwachte bevolkingsgroei. En passant worden een aantal dossiers gedeblokkeerd.

H et GBP legt sinds 2001 de bestemming vast van meer dan 220.000 percelen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Wat is de verhouding kantoren/woningen, waar liggen de groene zones, de verkeerswegen? Waar mogen fabrieken komen, en waar scholen? Het GBP biedt rechtszekerheid aan eigenaars en bepaalt mee hoe de stad vorm krijgt. Er te veel aan morrelen is niet aangewezen. Maar na tien jaar was een update dringend nodig, vond de regering.

De cijfers liegen er niet om. Tegen 2020 groeit Brussel volgens het Planbureau met 140.000 inwoners. Ongeveer 77.000 bewoners erbij hoeft voor de ruimtelijke planning geen probleem te zijn. "Het huidige bestemmingsplan biedt genoeg potentieel," zegt minister-president Charles Picqué (PS). "Voor de resterende 63.000 moeten we het GBP uit 2001 aanpassen."

Het 'Demografisch GBP' doet dat op twee manieren. Ten eerste worden voorschriften aangepast zodat die de woonfunctie versterken. Een voorbeeld: wie een winkel opent op een gelijkvloerse verdieping, is nu nog niet verplicht om de rest van het gebouw als woning te behouden. Dat verandert in het nieuwe GBP.
Ten tweede regelt het nieuwe GBP bestemmingswijzigingen waardoor het makkelijker zal zijn om woningen te bouwen, of om kantoren om te bouwen tot woningen. De residentiële buurten worden uitgebreid, en onbebouwde terreinen worden prioritair woongebieden, aangevuld met groen.

Het GBP voert ook een nieuwe bestemmingscategorie in: het Ondernemingsgebied in een Stedelijke Omgeving (OGSO), waar niet-vervuilende kmo's hand in hand gaan met residentie. Het gaat om zes projecten, goed voor een oppervlakte van twee miljoen vierkante meter, drie aan het kanaal (Biestebroek, Birmingham, Werkhuizenkaai) en drie meer perifeer (Haren, Reyers, Erasmus). Dat schept niet alleen banen voor laaggeschoolden en ruimte voor duurzame economie, maar het wordt dus tegelijk ook woonuitbreidingsgebied.

De aanpassing van het GBP zorgt voor een potentieel aan woningen voor twintigduizend extra inwoners. "Dat is niet genoeg," geeft Picqué toe, "maar het is wel een verdubbeling van het huidige potentieel."

Om de bevolkingsgroei het hoofd te bieden is dus méér nodig. Picqué rekent hiervoor op het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO), dat in voorbereiding is. Daar komt de dichtheid aan bod, en meer bepaald de vraag: kan Brussel meer in de hoogte worden gebouwd?

't Moeraske
Vraag is hoe de vastgoedmarkt zal reageren op de bestemmingswijziging. Het is niet omdat het Brussels Gewest nieuwe woongebieden aanboort, dat de privésector daar ook op ingaat. Toch heeft Picqué er vertrouwen in. "Voorspellen kunnen we het natuurlijk nooit, maar de conjunctuur is vandaag eerder gunstig voor de bouw van woningen. Kantoren zijn voor investeerders minder interessant geworden. Daarnaast kan de overheid natuurlijk ook haar deel doen in de bouw van woningen. En het hoeft daarbij niet alleen om sociale woningen te gaan."

Het nieuwe GBP is volgens Picqué een sociale noodzaak. Zijn grote vrees - zo zei hij onlangs in het Brussels parlement - is een dramatisch tekort op de woonmarkt, met astronomische vastgoedprijzen en sociale wantoestanden tot gevolg. "We zien nu al hoe middeninkomens naar de arme wijken trekken, en er zo de armsten wegdrukken."

De Brusselse regering gebruikt het GBP ook om een doorbraak te forceren in enkele heikele dossiers. Het bekendste voorbeeld is dat van de Heizel. Dat staat nu ingeschreven als zone van collectief belang. Om er woningen, winkels en kantoren te kunnen bouwen maakt het GBP daar een 'gemengd gebied' van.
Ook het spoorgebied Delta krijgt een nieuwe bestemming: ziekenhuisinfrastructuur en woningen. Voorts wordt er ook gemorreld aan vier (voormalige) stationsgebieden: Weststation, Thurn & Taxis, Van Volxem en Josaphat. Meer woningen en groen is daar het devies.

Controversiëler tot slot is de wijziging op maat van het Walckierspark in Schaarbeek. Het natuurreservaatje staat vandaag ingekleurd als gebied met hoge biologische waarde. Het is daardoor niet publiek toegankelijk. Minister van Leefmilieu Evelyne Huytebroeck (Ecolo) wil er echter de Groene Wandeling door laten lopen. Het nieuwe GBP zorgt voor een aanpassing die dat mogelijk moet maken.

Het Demografisch GBP is in openbaar onderzoek tot en met 13 juli. Het plan is te raadplegen op stedenbouw.irisnet.be