Vlaams-Afrikaans huis: Alleen Congolezen zijn al vaste klant

Kuumba, het Vlaams-Afrikaans Huis in Matonge, wordt deze lente vijf jaar. De Congolese gemeenschap is er inmiddels kind aan huis. Een stuk moeilijker is het om ook Vlamingen en andere Afrikanen over de vloer te krijgen, zegt coördinator Jeroen Marckelbach.

De start van Kuumba - eind 2007, begin 2008 - was chaotisch. Maar eenmaal Marckelbach eind 2008 de leiding nam, kwam het huis, dat de Vlaamse en Afrikaanse cultuur dichter bijeen moet brengen, in rustiger vaarwater terecht. Inmiddels lijkt Kuumba een evenwicht te hebben gevonden tussen café-eettent en organisator van workshops, concertjes en andere culturele evenementen. "Ons zaaltje achterin is bijna altijd in gebruik," zegt Marckelbach. "We hebben onze eigen activiteiten, maar ook andere organisaties huren het af."

Voor de eigen initiatieven werkt Kuumba 'vraaggericht'. "We willen vooral niet paternalistisch overkomen," zegt Marckelbach. "Op dit moment is er bijvoorbeeld minder belangstelling voor het Lingala dan voor het Swahili. Dus geven wij nu Swahili." Daarnaast zijn er cursussen Nederlands en worden er, telkens als er genoeg deelnemers zijn, workshops Afrikaans koken, dans en percussie ingericht.

Ook doen sommige gemeenten een beroep op de expertise van het Vlaams-Afrikaans Huis. Kuumba werkte al samen met Sint-Joost-ten-Node en Anderlecht. En op dit moment loopt er in Molenbeek een reeks discussieavonden over het Congolese voetbal. Marckelbach: "Molenbeek is de gemeente met de meeste Congolezen. Iedereen denkt dat alle Congolezen in Matonge wonen, maar dat klopt niet. Ze komen hier voor hun boodschappen, om vrienden te zien of een lief te zoeken. Wonen doen ze in de goedkopere delen van Brussel, Anderlecht en Molenbeek."

De bezoekersstroom - Kuumba zegt jaarlijks ongeveer 7.000 mensen te bereiken - verloopt in golven. "Tijdens de Africa Cup, die op groot scherm werd uitgezonden, zat het hier vaak bomvol. Dan kom je mensen van overal tegen: Congolezen, Nigerianen, Burkinezen, Sierra Leoners, Vlamingen, Europeanen."

Die variëteit aan nationaliteiten is eerder uitzonderlijk. Op een doordeweekse avond zitten er in het Kuumba-café alleen Congolezen. Maurice Beya, lid van de raad van bestuur van Kuumba, legt uit waarom. "Wij Congolezen staan zelf niet erg open voor andere Afrikaanse culturen. Onze muziek en cultuur zijn erg dominant. Van de rest van Afrika ken ik nauwelijks iets. Het enige wat ik over de Nigeriaanse cultuur weet, heb ik via tv geleerd." Maar er is meer. "De andere Afrikanen, Angolezen bijvoorbeeld, houden niet van ons," aldus Beya.

Dat maakt dat Angolezen, Senegalezen, Burundezen of Nigerianen niet spontaan binnenstappen in Kuumba, zegt Marckelbach. "Daarom organiseren wij regelmatig een landenfestival, zo hadden we al Mozambikaanse en Togolese dagen, binnenkort zetten we Senegal in de kijker. Want in groep komen ze wel."

Hoewel de verhouding Congolezen-Rwandezen heel gespannen is, gaat Marckelbach ook in op voorstellen van de Rwandese gemeenschap. "Wij kunnen het niet maken om hen hier niet te verwelkomen. Maar ik krijg er wel commentaar op van mijn vaste klanten."

Financiering
Ook de Vlamingen komen vooral in georganiseerd verband naar Kuumba. Heel wat Vlaamse verenigingen organiseren voor hun leden een dagje Matonge, waarbij ze in de Vredestraat passeren langs het Vlaams-Afrikaans Huis. Die wijkbezoeken veroorzaakten in het verleden soms spanningen, vertelt Marckelbach. "Twintig blanken met een blanke gids die de buurt als een curiosum beschouwen: niet iedereen vindt dat even fijn. Daarom hebben wij zelf gidsen opgeleid, mensen uit Matonge. En we hebben de meeste verenigingen ervan kunnen overtuigen om met onze gidsen te werken. Dat maakt een enorm verschil."

Tussen het Vlaams-Afrikaans Huis en de naburige Europese wijk is er vooralsnog weinig contact. "Het zijn twee aparte werelden. En de ene, de Europese, wint steeds meer terrein op de andere." Om de twee wijken te vermengen organiseert Kuumba in juni voor het eerst een Europa-Matonge festival. Zes dagen lang zijn er allerlei evenementen, zoals een voetbalwedstrijd op de esplanade voor het Europees Parlement.

Kuumba draait vooral op vrijwilligers - Marckelbach is de enige vaste kracht. Tot nu toe kreeg de vzw een jaarlijkse subsidie van dik 100.000 euro uit het Vlaamse Brusselfonds. Dit zal vanaf volgend seizoen wellicht veranderen. Het Brusselfonds is vooral bedoeld om projecten te lanceren. Vlaams minister voor Brussel Pascal Smet (SP.A) wil de financiering van Kuumba structureler maken, en kijkt hiervoor naar de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Die speelt via gemeenschapscentrum Elzenhof immers ook een rol in Matonge. Volgens Brussels staatssecretaris Bruno De Lille (Groen) heeft de minister hierover nog geen contact opgenomen. Smet laat weten dat de gesprekken 'eerstdaags' beginnen.