Waarom heeft Brussel geen vondelingenluik?

Dat een baby van drie maanden alleen is achtergelaten in een wassalon in Anderlecht, zet de vraag naar een vondelingenluik in Brussel weer op scherp. Twee jaar geleden werd een initiatief voor zo’n luik in Evere nog afgeblazen. Sindsdien heeft geen enkele speler de draad opgepikt. Het Anderlechtse OCMW pleit voor nieuw debat. “We zetten het op de agenda,” klinkt het.

Het kindje dat vorige zaterdag gevonden werd in de wasserette, stelt het goed volgens het Brussels parket. De jonge moeder werd vrijdag in de vooravond opgepakt. Over haar motief en psychische toestand is nog niets bekend. Volgens verschillende media zou de vermeende vader van de baby, na de verspreiding van het opsporingsbericht, naar de politie zijn gestapt.

“Wie een baby achterlaat, doet dat maar als allerlaatste uitweg in een dramatische situatie,” zegt OCMW-voorzitter Mustapha Akouz (PS) uit Anderlecht. “Ik wil dus geen enkel oordeel vellen over wat er gebeurd is. Ik wil wel jonge kinderen de kans geven om te overleven. Beeld je in dat het kindje in de winter buiten was gelegd.” Akouz wil daarom een vondelingenschuif op tafel leggen bij de volgende OCMW-raad deze maand, zegt hij. “Het is nog geen meerderheidsstandpunt, maar persoonlijk ben ik voorstander. Ik wil een denkoefening starten om een boîte à bébé in het Brussels gewest te openen.”

Zijn vraag duikt af en toe op in Brussel, want in de stad Antwerpen bestaat al ruim twintig jaar zo’n vondelingenluik. Sinds 2000 zijn daar in totaal 19 kindjes in gelegd, allemaal maar enkele dagen oud. In Brussel is het laatste plan daarvoor al twee jaar opgeborgen. Armoede-organisatie Corvia had toen concrete plannen voor een luik in Evere. Het kreeg daarin zelfs steun van de Raad van State, maar uiteindelijk geen groen licht van de gemeente. Burgemeester Ridouane Chahid (PS) verwees naar floue wetgeving en de onaangepaste staat van het gebouw. Intussen is de initiatiefneemster, Mathilde Pelsers, overleden en ligt het project stil.

“Het vondelingenluik staat daar wel nog, de hele infrastructuur is klaar,” weet Katrien Beyer van vzw Moeders voor moeders. Zij opende het vondelingenluik in Antwerpen in 2000 en adviseerde Pelsers bij de oprichting van haar luik in Evere. “Zij ging er echt voor en heeft dat ook gedaan. Helaas heeft ze één raad niet opgevolgd: ze heeft het te vroeg verteld. In ons land bestaat er geen juridische poot om een vondelingenluik te sluiten, want die bestonden al aan kloosters sinds de Napoleontische tijd. Je kan iemand wel verbieden om er een te openen. In Evere is dat helaas gebeurd door een burgemeester met not in my backyard-gevoelens.”

Pelsers zat voor de opstart van het vondelingenluik al samen met de gemeente, politie en gezinsdienst. Ze baseerde zich daarvoor op het protocol van het Antwerpse luik. “Maar wij hadden dat protocol doorheen de jaren opgebouwd, nadat ons luik al even open was. De politie en adoptiediensten zagen ook wel dat wij hun alle informatie koosjer doorgaven bij elk kindje. Dat wederzijds vertrouwen heb je nodig,” zegt Beyer.

Kinderrechten

Dat de politiek – of gesubsidieerde organisaties – niet graag luidop vragen om vondelingenluiken, komt door de grijze zone in de wetgeving. Een kind dat te vondeling wordt gelegd, kan zijn ouders later niet meer opsporen. Terwijl het een basiskinderrecht is om zijn eigen oorsprong te kennen. “Wij geven wel het recht op leven. Ik vind dat hiërarchisch belangrijker, maar de politiek kan het zich niet permitteren om een kinderrecht te negeren,” zegt Beyer.

Dat is ook het standpunt van CD&V-parlementslid Bianca Debaets, die liever meer zou inzetten op discreet bevallen, zegt zij aan onze redactie. Bij Open VLD pleitte Carla Dejonghe wel al openlijk om een Brussels vondelingenluik. Zij kan door vakantie niet reageren.

Hoe het Anderlechtse OCMW zich hierin als overheidsspeler zal positioneren, is nog onduidelijk. Akouz wil naar eigen zeggen op zoek naar partnerorganisaties op het terrein. “We zullen een plaats en budget moeten vinden en kunnen zeker niet zomaar improviseren,” zegt de voorzitter. “Een kind te vondeling leggen is een zeer zeldzaam fenomeen, maar helaas gebeurt het nog in zeer precaire omstandigheden. Nu de armoede in heel Brussel blijft stijgen sinds de covidcrisis, lijkt het debat mij nodig. Het mag ook in een andere gemeente dan Anderlecht zijn.”

Burgemeester Fabrice Cumps (PS) van Anderlecht was niet bereikbaar voor een reactie.