Wachtlijsten sociale woningen boost voor alternatieve wooninitiatieven

Wonen in Brussel kost wat. Huren en kopen op de private markt is voor veel Brusselaars te duur, en de wachtlijsten voor sociale woningen worden elk jaar langer. Dat zorgde de afgelopen twintig jaar voor een opvallende groei van verschillende soorten alternatieve wooninitiatieven, zoals sociale huisvestingskantoren.

Dat blijkt uit de masterproef stedenbouw van VUB-student Stijn Segers die BRUZZ kon inkijken.

Segers bestudeerde het fenomeen van de sociale verhuurkantoren (SVK’s) en andere woonorganisaties. Dat zijn organisaties die privéwoningen verhuren aan mensen met een laag inkomen. Het zijn dus geen sociale huisvestingsmaatschappijen. Een eigenaar stelt z’n woning beschikbaar aan een SVK, zij verhuren die dan aan een bescheiden prijs. Om dat te kunnen doen, krijgen ze subsidies van de Brusselse overheid.

20 jaar SVK’s: stevige groei
Die SVK’s, maar ook andere wooninitiatieven, spelen een cruciale rol in Brussel, want er is een groot tekort aan sociale woningen. Vandaag staan er ongeveer 45.000 gezinnen op een wachtlijst. De sociale verhuurkantoren halen wat druk van de ketel: de 23 organisaties bieden vandaag al een 4.000-tal woningen aan in Brussel.

Dat lijkt niet zoveel vergeleken met het aantal sociale woningen (36.000 verhuurd), maar de sector groeit als kool. In 1997, twintig jaar geleden, waren er nog minder dan 500 SVK-woningen (nu: 4.000) van acht organisaties (nu: 23). Op die twintig jaar zijn ze er zelfs in geslaagd meer nieuwe woningen op de markt te brengen dan de openbare vastgoedmaatschappijen (de ‘gewone’ sociale woningen). De onderstaande grafiek vat de groei van de sector samen.

Niet neutraal
En anders dan de neutrale overheid hebben SVK’s wel een kleur. Want achter de sociale verhuurkantoren gaan allerlei vzw’s schuil, van religieuze verenigingen, verenigingen die zich inzetten voor werklozen of vluchtelingen, tot Brusselse gemeentes. Die verenigingen bezitten vaak woningen, de SVK’s verhuren die voor hen.

Zo is er de vzw ‘Dochters der Liefde’, een religieuze organisatie die een sociaal verhuurkantoor oprichtte (SVK De Nieuwe 150). Zij richten zich op gezinnen met problemen. Er zijn ook SVK’s die uit de daklozensector komen, zoals SVK IRIS dat opgericht is door Teledienst en onthaalhuis Open Deur. Zij richten zich dan weer op daklozen of mensen die dakloos dreigen te worden. SVK De Drie Appelbomen werd dan weer opgericht door moedersverenigingen Casa en Vogelzang, om (zwangere) meisjes uit gebroken families te huisvesten.

Toekomst: verdere groei?
Het zijn maar een paar voorbeelden die de grote diversiteit van de verenigingen aantonen. Het einde van hun groei is ook nog niet in zicht, vermoedt Segers in zijn masterproef. Heel wat SVK’s verwachten dat ze de komende jaren extra woningen zullen aanbieden. In 2020 kunnen ze zo mogelijk al meer dan 5.000 woningen op de markt hebben.

De volledige masterproef van Stijn Segers, een inzending voor de Vlaamse Scriptieprijs, is hier te lezen.