'We zijn geen beesten, we willen gewoon kunnen douchen'

Dagelijks verzamelen honderden (transit)migranten in en rond het Brusselse Noordstation. Hun droom? Doorreizen naar het Verenigd Koninkrijk. De realiteit? De dagen slijten in een donkere wachtzaal. “Waarom hier? We kunnen nergens anders heen.”

Dat de migranten dag op dag samenhokken in het Noordstation, is ondertussen geen geheim meer. Maar sinds de Brusselse winteropvang de deuren sloot, ging het in het station van kwaad naar erger. Pendelaars klagen over geuroverlast en een algemeen onveiligheidsgevoel als gevolg van de honderden mannen die rond het station hangen.

Ook op een zwoele maandagavond zoeken heel wat jonge (Noord-)Afrikanen hun toevlucht tot het Noordstation. Op de trappen richting het Rogierplein, in de centrale hal, in de wachtzaal voor de bussen, of gewoon ergens op de grond: overal zit wel een groepje wat radeloos voor zich uit te staren.

Velen onder hen verblijven al maanden in Brussel. Tot voor kort konden ze terecht in het opvangcentrum voor migranten in Haren, maar dat ging samen met de rest van de winteropvang toe. Het centrum zal op 1 juni opnieuw openen, maar in de tussentijd moet het Noordstation als vervanging dienen.

'We zijn geen beesten'

De wachtruimte onder het station, waar de migranten zitten, oogt desolaat. Ondanks de prachtige lentezon is het binnen donker en muf. Rond de trappen hangt een doordringende urinegeur. Op enkele stoeltjes staren vier mannen zich blind op de bussen van De Lijn die hier vertrekken. Sommigen maken er het beste van, en zitten rond een theepot wat te lachen. De meesten hebben dat geluk niet.

De migranten die nog in het centrum verbleven, verklaren unisono dat ze het toen beter stelden. Ze kregen er twee maaltijden per dag, en konden er gratis douchen. In het Noordstation moeten de migranten zich met minder luxe tevreden stellen. Eén keer per dag komen vrijwilligers eten uitdelen. Douches zijn er niet, toiletten zijn betalend. Buiten staat een urinoir, maar die stinkt een uur in de wind.

“We zijn toch geen beesten”, zegt een jonge Ethiopiër. “We zijn mensen! We willen gewoon slapen, eten, af en toe eens douchen. Zoals iedereen.”

(Lees verder onder de afbeelding.)

Tussen alle mannen vallen drie zwijgzame dames op. Doodop zien ze er uit. Veel willen ze niet kwijt, hun ogen verstoppen ze onder hun hoofddoek en hoodies. Onveilig voelen ze zich hier naar eigen zeggen niet. Toch niet in vergelijking met de risico’s en ontbering van een nacht op straat.

Ook de mannen zeggen het Noordstation te verkiezen omdat ze dan tenminste samen kunnen zijn. Buiten dat er af en toe eens een rugzak verdwijnt, leven ze naar eigen zeggen vreedzaam samen. Ook de smokkelaars die de migranten kunnen helpen het land te verlaten, weten hen hier te vinden, geeft één Soedanees toe.

Schrik hebben ze wel van de politie. Die is volgens hen agressief. Eén jongeman toont ons de wonden op zijn handen. “Kijk: de politie joeg me ’s nachts uit het station. Ik moest me haasten, en viel van de trappen.”

Iedereen hier heeft wel een verhaal over de politie. De meesten werden al minstens één keer opgepakt. Doorgaans worden ze na enkele uren ook gewoon weer vrijgelaten, weliswaar met een ‘bevel om het grondgebied te verlaten’. Eén man haalt zo’n opgevouwd exemplaar uit zijn broekzak. Datum: 4 mei 2018. Hij moet België dus verlaten. Of hij dat van plan is? De man schudt het hoofd.

Ondertussen verzamelt een groepje migranten rond ons. Ethiopiërs, Soedanezen, en één man uit Gaza. Hij toont ons de littekens op zijn hals, naar eigen zeggen een cadeau van het Israëlisch leger. Een Ethiopiër haalt zijn gsm boven, en toont ons foto’s uit zijn thuisland. Protestacties, maar ook een rug vol littekens van zweepslagen. De authenticiteit van de beelden is niet na te gaan. Maar één ding is zeker: niemand hier wil terug naar Afrika. Koste wat het kost.

Toch willen de meesten ook niet in België blijven. Het liefst reizen ze door naar het VK. Net zoals voor pendelaars is het Noordstation voor hen slechts een tussenstop. Maar sommigen zitten hier al acht maanden.

“Ja, ik wil naar het Verenigd Koninkrijk”, vertrouwt een Soedanees (30) ons toe. “Daar kan ik werk vinden. Ik weet alleen niet hoe ik er kan geraken. Toch ken ik mensen wie het gelukt is. Denk ik.”

(Lees verder onder de afbeelding.)

Iedereen spreekt hier wel van die droom om het kanaal over te steken, maar slechts weinigen wagen er zich nog aan.

“Ik probeerde het één keer, en belandde in een cel in Brugge”, zegt Kamal* uit Soedan in vlot Engels. “Twaalf uur later zat ik weer op een trein richting Brussel. Waar moeten we anders naartoe? Er is geen plek voor ons.”

'Breng het opvangcentrum terug'

Omstreeks 22 uur begint het station leeg te lopen. De migranten gaan op zoek naar een slaapplaats voor de nacht. Ook de drie vrouwen verzamelen hun weinige bezittingen en gaan de nacht tegemoet. Sommigen stappen tot aan het Zuidstation, daar weten ze een plekje zijn. Anderen gaan voor het eerste het beste park. Enkele gelukkigen kennen een gastgezin. Om 1 uur moet iedereen hier sowieso buiten, want dan gaat het station toe.

Toch blijven sommigen nog even rondhangen. Naast ons trekt een twintigjarige Ethiopiër een blikje Cara pils open. Uit miserie. Wat verderop staat iemand als bezigheidstherapie een blikje tegen de muur te trappen.

Ook Kamal maakt geen aanstalten om te vertrekken. Hij heeft nog geen plek om de nacht door te brengen.

“Probeer de regering er alstublieft van te overtuigen om het opvangcentrum opnieuw te openen. Ik eet tegenwoordig slechts één keer per dag. De toestand is verschrikkelijk. Als het centrum terugkomt, dan wordt het station weer proper, worden de parken weer proper. Dat wil toch iedereen?”

*Kamal is een schuilnaam.