Kunstenfestivaldesarts: van lijkwagen tot bloemenwinkel

Het Kunstenfestivaldesarts palmt deze maand opnieuw de stad in met een uitbundig programma vol nieuwe creaties. Het fleurigst komen de internationaal gelauwerde beeldend kunstenaar Danh Vo en de leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche in Laken voor de dag: zij toverden samen een sierlijke lijkwagen om tot een mobiele bloemenwinkel.

In mei presenteert het Kunstenfestivaldesarts naar goede gewoonte een veelkleurig boeket aan artistieke creaties in Brussel. Dit jaar kan je een dertigtal producties uit ruim dertig landen op meer dan dertig locaties ontdekken. Met heel wat Belgische en wereldpremières, die soms een klassiek format volgen, en vaak een experimentele inslag hebben.

Als visitekaartje voor de Brusselaars die geen kaartjes hebben, zal er op gezette tijden gedurende de komende drie weken een bijzondere mobiele installatie te zien zijn in het straatbeeld. De Vietnamese, internationaal gelauwerde beeldend kunstenaar Danh Vo vormde samen met leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche in Laken namelijk een wel erg bijzondere oldtimer om tot een mobiele bloemenwinkel.
“In Brussel is er een hele traditie van opleidingen voor automonteurs,” licht Daniel Blanga Gubbay, samen met Dries Douibi artistiek directeur van het Kunstenfestivaldesarts, toe. “In het verleden hebben we ook al samengewerkt met scholen waar automechanica wordt gegeven. Dat is een interessante ervaring, omdat die scholen niet zo vaak aanvragen krijgen voor artistieke projecten.”

“In september zijn we met Danh naar het Athénée Royal de la Rive Gauche gegaan om het project voor te stellen aan studenten tussen 16 en 18 jaar. Zo hebben we een groep van vijftien studenten samengesteld die op vrijwillige basis meewerkten aan het uitvoeren van het project, maar ook aan het bedenken ervan. Voor Danh was dat een stap buiten zijn comfortzone, maar dat was het ook voor de studenten, die vaak moeten denken in termen van productiviteit en functionaliteit. Nu konden ze met hun technische knowhow ook de verbeelding dienen, en een poëtische dimensie openen.”

Fiat Flora

Voor Danh Vo, een man van vele internationale projecten, die onder meer via galerie Xavier Hufkens met Brussel vertrouwd is, was deze insteek inderdaad volslagen nieuw. “Ik was dan ook erg nieuwsgierig,” reageert hij. “Ik zit in een fase in mijn artistieke parcours waar ik bezig wil zijn met projecten op langere termijn, eerder dan me van de ene tentoonstelling in de andere te storten. Het draait in de kunsten vaak om de presentatie, en zelden om het proces dat daaraan ten grondslag ligt. Dus dit was een geweldige kans.”

Het eerste bezoek aan de scholen was ook meteen een succes. “Ik was bezorgd en misschien ook bevooroordeeld dat er in die scholen niemand geïnteresseerd zou zijn om deel te nemen aan het project. Maar iedereen was aardig, en het was mooi om te zien hoe sommigen de mogelijkheid omarmden om hun vaardigheden in te zetten voor de beeldende kunst. De ervaring deed mij ook loskomen van vastgeroeste terminologie: 'technisch', 'creatief', 'ambacht, ‘kunstenaar' ... Wat betekenen die termen eigenlijk? En welke ideologie zit erachter?”

Het object dat de verbeelding uiteindelijk in gang zette, was een auto: een vintage Fiat-begrafeniswagen uit de jaren 1970, die Vo al een tijdje in zijn bezit heeft. Die auto, die natuurlijk associaties oproept met de dood, kreeg via het project voor Kunstenfestivaldesarts een nieuw leven. Op een zeer nadrukkelijke manier zelfs, want het idee van Danh Vo was om er een mobiele bloemenwinkel van te maken. Blanga Gubbay: “Danh is geboren in Vietnam, en daar worden bloemen vaak vervoerd per fiets. Danh werkt ook vaak met assemblages, met het samenvoegen van elementen die afkomstig zijn uit verschillende culturen, of die vormelijk of gevoelsmatig tegengesteld of zelfs onverenigbaar lijken. De poëzie die uit dat contrast voortvloeit, is erg aanwezig in zijn sculpturen en installaties. De uitdaging en het grote denkwerk zaten in het transformeren van die unieke auto tot een combinatie van motoren en planten, van mechanische en organische elementen, maar ook in het samenbrengen van twee praktijken – automechaniek en bloemschikkunst – die vaak als zeer tegengesteld worden beschouwd, en erg gendergebonden zijn.”

Out of the box

“Ik wist nooit hoe ik dat idee van een mobiele bloemenwinkel moest aanpakken,” vertelt Danh Vo, “maar soms moet je gewoon wachten op het juiste moment. De werkwijze sluit ook een beetje aan bij ikebana (de Japanse bloemschikkunst, red.). Ik ben altijd gefascineerd geweest door de manier waarop Sofu Teshigahara (een grootmeester van het ikebana, red.) werkte. Hij maakte keramiek voor zijn vazen, maar gebruikte evengoed ijzer. Echt wild! Toen de studenten op school een automotor uit elkaar moesten halen en weer in elkaar zetten, vroeg ik hun welke onderdelen goed zouden zijn om als een 'vaas' te gebruiken. Dat zijn natuurlijk zaken die ik in mijn studio nooit zou kunnen bedenken. De combinatie van vakgebieden staat je toe om out of the box denken in een zoektocht naar een gemeenschappelijke basis.”

De studenten bedachten ingenieuze systemen om de bloemen in de auto te conserveren en presenteren. Ze trokken bij wijze van schoolreis ook naar Güldenhof, de mooie boerderij/werkplaats van Vo in Stechlin, ten noorden van Berlijn, om zich daar over bloemen en bloemschikkunst te buigen. “Voor ons was dit van bij het begin een project met een open einde,” vertelt Blanga Gubbay. “Het proces was belangrijker dan het resultaat. Maar vanaf 14 mei wordt de auto gepresenteerd op het festival. Soms in een soort garage op de Ieperlaan en soms in de openbare ruimte. Als een bloemenwinkel, waar niet noodzakelijk festivalgangers, maar ook passanten naar kunnen komen kijken en informatie over vragen.”

Zo is de bloemenwagen ook een metafoor voor het Kunstenfestivaldesarts zelf, dat de meest uiteenlopende thema's, disciplines, publieken en vormen samenbrengt. “De poëzie die kan ontstaan uit de confrontatie van elementen uit verschillende hoeken is niet alleen kenmerkend voor het werk van Danh,” zegt Blanga Gubbay. “Ze is ook eigen aan het festival, dat in de jaren 1990 ontstond uit de behoefte om de Franstalige en Vlaamse gemeenschap bij elkaar te brengen. De idee van ontmoeting en vermenging zit in ons DNA. Net als het ondersteunen van experimentele projecten die ons anders laten kijken naar artiesten, naar wat artistieke creatie kan zijn, naar Brussel en naar de openbare ruimte.”

De bloemenwagen van Danh Vo en de leerlingen van het Athénée Royal de la Rive Gauche is in de periode van 14/5 tot en met 1/6 op gezette tijden te bewonderen in de publieke ruimte of in de Ieperlaan 20, kfda.be