De vier seizoenen van Rosas en Radouan Mriziga

Zaterdag eindigt het Kunstenfestivaldesarts, dé jaarlijkse afspraak voor liefhebbers van podiumkunsten. Maar wat als het ooit eens gedaan zou zijn met welk kunstfestival dan ook? Na de voorstelling van Il Cimento dell’Armonia e dell’Inventione van Rosas en Atlas sloeg ons de kou om het hart.

Het Kunstenfestival is een feest met véél kunst voor volle zalen. Goede kunst en minder goede kunst. Kunst uit alle windstreken, kunst voor alle seizoenen. Choreografen Anne Teresa De Keersmaeker (Rosas) en Radouan Mriziga (Atlas, ex-PARTS) zitten in ieder geval in de zomer van hun carrière. Hij niet langer een jonge maker, zij ook niet. Allebei liefhebbers van zowel mathematica als muziek.

De Keersmaeker gaat zeker de laatste jaren geen enkele grote compositie meer uit de weg. Dit keer zijn dus ‘De vier seizoenen’ van Antonio Vivaldi aan de beurt. Je zou je eventueel kunnen afvragen waarom nu pas, want De Keersmaeker is boerendochter, dus dit is iets voor haar. Toch blijkt dit het uitgelezen moment voor deze klassieke hit. Niet omdat De vier jaargetijden exact 300 jaar oud zijn. Ook niet omdat we deze week toevallig naar het einde van politiek Vivaldi gaan. Wel omdat de aanpak van de twee choreografen in dit tijdsgewricht, met wat er momenteel in de wereld gebeurt, aankomt als een mokerslag.

Vier seizoenen

Vier seizoenen. Vier verschillende dansers: Boštjan Antončič, Nassim Baddag, Lav Crnčević en José Paulo dos Santo betreden een sobere scene in de Rosas Performance Space. Il Cimento dell’Armonia e dell’Inventione (‘De beproeving van harmonie en verbeelding’ is blijkbaar de oorspronkelijke naam van Vivaldi’s muziekstuk) komt heel stil op gang.

Eerst kijken we naar een solo. Zoekende bewegingen op het voorplan. Hier en daar een herkenbare geste. Nu en dan een ingetogen flard muziek. Fragmenten in mineur. ‘Autunno’ verschijnt heel even op het dichtgevouwen achterdoek. De drie andere dansers betreden ook de scène en herfst wordt winter. Die kale, verstilde tijd van het jaar. Het landschap is desolaat, de natuur gedesintegreerd. Tot er tussen de dansers iets ontstaat. Na al het gezwoeg stampen ze plots iets vruchtbaars uit de grond. Hun gedreun wordt een deun. Alleen dat ritme is voldoende om die overbekende maten uit de wereldmuziek erbij te horen: Vivaldi’s lente.

Na dat lange doorwinteren ontdooit en ontluikt ook de voorstelling, en wat volgt, is buitengewoon genereus. De muziek is steeds vaker aanwezig. De opname van violiste Amandine Beyer en haar ensemble Gli Incogniti klinkt bepaald indrukwekkend door de boxen. Wat eerder gezaaid werd, wordt nu geoogst. De dans tiert welig en mag regelmatig unisono. Nu kom je ogen tekort. Er is zelfs tijd voor grapjes, zoals wel vaker bij Rosas. En de bewegingen zijn uitzonderlijk suggestief. Illustratief zelfs. Leesbaar voor iedereen die zien wil.

Is dat niet Bruegel? Die andere man van alle seizoenen? Na de oogst wordt in ieder geval gevierd. Alles is zoet, iedereen zat. Dronken van het leven. Clichés mogen, zijn zelfs onvermijdelijk in ons cyclisch bestaan. Je voelt dan al dat het stuk niet zal stoppen aan het eind van de zomer. Alles komt terug, maar de overgang van de zomer naar de herfst is wel de zwaarste.

Winter is coming

Na de periode van overvloed moet iedereen terug aan de slag. Want wat je hebt, kreeg je niet voor niets. De vredige zomer moet weer bevochten worden. Er wordt gehooid, er wordt gejaagd, er wordt bewaard. De vogels blijven achter en pikken de restjes weg. Symbolen van vrijheid, symbolen van vrede. Als ze wegtrekken, komen ze dan nog terug? Terwijl er wordt geschaatst op glad ijs dat elk moment kan breken, denk je aan Bruegels winterlandschap met de vogelval die elk moment kan dichtklappen. Winter is coming.

Inderdaad. De Keersmaeker en Mriziga laten het stuk meedogenloos eindigen in het putje van de winter. Het witte achterdoek wordt opgetrokken. Terwijl de lichtjes van de winternacht doven, ontziet het speciaal voor dit stuk geschreven gedicht ‘We, the salvage’ van de Engels-Somalische kunstenares Asmaa Jama helemaal niets.

De overvloed, de harmonie, de verbeelding is kapotgemaakt en drooggelegd. De seizoenen maken plaats voor klimaatcatastrofe, oorlogswinter, nucleaire winter, culturele winter… - Dewinter quoi. Inverno inferno. Als je het zo opschrijft, klinkt dat behoorlijk politiek. Als je eerst naar die mooie, innemende dansers hebt gekeken, en naar die zoemende, ziedende muziek hebt geluisterd nog veel politieker. Het feest kan rap gedaan zijn.

Il Cimento dell’Armonia e dell'Inventione, Anne Teresa De Keersmaeker/Radouan Mriziga, Rosas/A7LA5, gaat in juni in het Concertgebouw Brugge in première in de live-versie.
www.rosas.be, www.kfda.be