Filmfestival Anima gaat vandaag van start

Animatiefilm en sciencefiction, het is een huwelijk voor de eeuwigheid. Dat toont filmfestival Anima nog maar eens aan met een vers blik toekomstvisies. Openingsfilm Mars Express brengt je in een flits naar de drieëntwintigste eeuw. “Animatie geeft de verbeelding de volle vrijheid.”

Met Mars Express presenteert de Franse regisseur Jérémie Périn zijn ambitieuze langspeelfilmdebuut bij Anima, het internationale animatiefilmfestival van Brussel. De kijker wordt gekatapulteerd naar de drieëntwintigste eeuw. In die nabije fictieve toekomst zijn de havenots op aarde achtergebleven, terwijl de gegoede klasse naar Mars is verkast. In Noctis, de hoofdstad van de nieuwe wereld op de rode planeet, maken robots en androïden steeds meer de dienst uit, met de nodige spanningen tot gevolg. Door verschillende ontwikkelingen wordt de relatie tussen mens en technologie verder op scherp gezet.

De actie in Mars Express wordt in gang gezet door de mysterieuze verdwijning van een cyberneticastudente, die moet worden opgelost door Aline Ruby, een koppige detective met een alcoholverleden. Het zijn bekende uitgangspunten, maar Périn werkt ze op originele wijze uit, met veel aandacht voor zowel spannende actiescènes als menselijk drama.

“Mars Express combineert alle typische ingrediënten van klassieke sciencefiction met elementen uit de film noir, en ziet er ook fantastisch uit. Dat maakt er voor ons de ideale openingsfilm van,” zegt Daria Fretto, een van de programmatoren van het Anima-filmfestival, dat dit jaar een bijzondere focus heeft op sciencefiction.

“We hadden al lang zin om te focussen op het genre. Animatie en sciencefiction passen bovendien erg goed samen, want animatie geeft de verbeelding van film-makers de volle vrijheid. Animatie maakt dat je niet gebonden bent aan special effects om de rijke wereld in je hoofd te vertalen naar het doek of het scherm. Bovendien merken we dat er de laatste tijd heel wat boeiende sciencefiction-animatiefilms uitkomen.” (Lees verder onder de afbeelding)

Aliens versus avatars

Neem bijvoorbeeld Shôjirô Nishimi's Phoenix: reminiscence of flower, ideaal vertier voor kijkers voor wie het ook wat experimenteler mag zijn. Ook in die Japanse klepper verlaten we de aarde, maar dan voor de desolate planeet Eden. En in plaats van een paar eeuwen, flitsen we in Phoenix: reminiscence of flower meer dan 1.300 jaar verder in de toekomst. Op Anima krijg je eveneens een herkansing om Robot dreams van regisseur Pablo Berger te zien, de Spaans-Franse hartenbreker die al in onze zalen liep en intussen een Oscar-nominatie beetheeft.

“Die nieuwe golf van sciencefiction-animatiefilms stelt, net zoals veel oudere klassiekers, vragen over de plaats van de mens in een wereld die verandert door slimme technologie, en wat het dan nog betekent om mens te zijn,” zegt Fretto. Ze verwijst daarbij zowel naar het klassieke personage Astro Boy, van de legende van de Japanse manga en anime Osamu Tezuka, als naar dat van Carlos Rivera, de androïde sidekick van detective Aline Ruby in Mars Express, als twee mooie voorbeelden van figuren die dergelijke vraagstukken oproepen. “Rivera is een kopie van Ruby's overleden partner, terwijl Astro Boy een robot is die door een wetenschapper wordt ontworpen ter vervanging van zijn overleden zoon.” (Lees verder onder de afbeelding)

De huidige context verschilt wel van die in de jaren 1950, toen het personage Astro Boy voor het eerst verscheen in de gelijknamige Japanse mangaserie. “De bekende onderwerpen die in sciencefiction aan bod komen, leunen steeds dichter aan bij de realiteit. Denk maar aan bedrijven zoals Neuralink van Elon Musk, dat al chips in de hersenen van mensen implanteert. Daardoor houden die toekomstvisies mensen in het algemeen ook meer bezig.”

Die ontwikkelingen in de werkelijkheid beïnvloeden ook de keuze voor onderwerpen in films. “We merken dat er minder sciencefiction-animatiefilms zijn over invasies van aliens op aarde. Vandaag wordt er meer ingezoomd op avatars (digitale versies van personen, red.).” In het 'Science Fiction Scavengers'-programma op Anima, dat opmerkelijke hedendaagse kortfilms presenteert, is het in dat laatste opzicht uitkijken naar The first metahuman van regisseur Yi Le, waarin het hoofd-personage voor een reclamecampagne wordt gevraagd om zijn eigen 'metamens'-dubbelganger te creëren.

Muscles from Brussels

The first metahuman is een Noorse productie. Het 'Science Fiction Scavengers'-programma bevat daarnaast ook films uit Denemarken, Duitsland en Polen. Is het een indicatie dat in Europa ook andere landen dan Frankrijk, de traditionele voortrekker, zich meer en meer op animatieterrein begeven? Fretto twijfelt. “In zekere zin wel, maar binnen Europa blijft Frankrijk toch een unieke positie innemen. Daar slaagt men erin om grootschalige projecten op te zetten met navenante budgetten, zoals Mars Express (met een budget van 9 miljoen euro, red.). Robot dreams is een interessante halve uitzondering, als Spaans-Franse coproductie.”

Die laatste film heeft ook een Brussels tintje, dat op Anima extra in de verf zal worden gezet. De Brusselse animator en stripauteur Benoît Feroumont zette namelijk als chef animatie mee de lijnen uit bij de filmproductie.
Wat lokale makers betreft, is het ook uitkijken naar de geflipte studentenkortfilm Muscle Man in: metal mayhem van Brusselaar Nicolas Gemoets, die op de Animeernacht wordt getoond. De Brusselse filmmaker Laura Vandewynckel heeft met Le crépuscule dan weer een intrigerend kleinood klaar, dat de wanhoop van mensen laat zien wanneer het (zon)licht plots uitgaat.

Buitengewoon droogkomisch is Drijf van de jonge RITCS-alumnus Levi Stoops, over een duo op drift op een boomstam in zee, waarmee hij vorig jaar de juryprijs won op het internationale animatiefilmfestival van Annecy.
Er wordt op Anima ook uitgebreid teruggeblikt op pionierende films, zoals La planète sauvage van René Laloux uit 1973, een van de eerste sciencefiction-animatiefilms. De politieke en ecologische fabel is een halve eeuw oud, maar blijft inspireren. Als deel van Anima worden er in Cinematek ook acht iconische langspeelfilms getoond, zoals Interstella 5555: the 5tory of the 5ecret 5tar 5ystem, een animatiemusical geïnspireerd door Daft Punks album Discovery.
Mis ook de hommage aan Raoul Servais niet, de Belgische reus van de animatiefilm, die vorig jaar overleed. In zijn rijkgevulde carrière waagde hij zich ook met succes aan sciencefiction – denk maar aan Operation X-70 uit 1971 – en was ook met dat werk zijn tijd ver vooruit.

Anima vertoont van 23/2 tot en met 3/3 een 300-tal films in Flagey, Théâtre Marni en Cinematek.