Onthullende docu over sixtiesicoon Joan Baez: ‘Haar jeugdtrauma was een twist'

Wat een documentaire over haar afscheidstournee had moeten worden, is uitgegroeid tot een indringend werkstuk over hoe de Amerikaanse folkzangeres en burgerrechtenactiviste Joan Baez (83) haar hele leven worstelde met een trauma uit haar jeugd. In I am a noise zie je hoe opgroeien in een pacifistisch quakernest en uitgescholden worden voor “domme Mexicaan” haar levenswandel beïnvloedden. Je hoort haar vrijuit spreken over hoeveel pijn het deed toen Bob Dylan haar dumpte en vaststellen dat ze niet meer de hoge noten haalt die haar in de sixties naar het sterrendom katapulteerden. Maar vooral leer je dat haar engagement en geloof in geweldloos verzet simultaan liepen met een strijd tegen innerlijke demonen.

“Zowel voor ons als voor haar kwam die twist als een verrassing,” zegt regisseur Maeve O'Boyle tijdens een Zoom-sessie vanuit New York. Zij komt de docu die ze maakte met Karen O'Connor en Miri Navasky straks voorstellen in Bozar. “De sleutel voor de plotwending lag bij het familiearchief, waartoe Joan ons volledige toegang verschafte. Haar moeder had alles bewaard: dagboeken, tekeningen, brieven, zelfs audio-opnames van therapiesessies en psychiatrische verslagen waarvan Joan het bestaan niet eens afwist. Zo konden we op reis gaan in Joans leven én hoofd in plaats van de tigste saaie biopic af te leveren waarin talking heads terugblikken op wat iedereen al weet.”

“Het was een krachttoer om te verwerken, maar in feite lag alles gewoon klaar,” zegt O'Connor, die al dertig jaar bevriend is met Baez. Ook het drama dat tweedracht in de familie had gezaaid: het misbruik waarvan Baez zelf beweert dat ze het niet kan bewijzen, dat haar ouders vergeten zijn, maar waar zij en vooral haar zus Mimi de gevolgen van droegen.
“Na docu's over geesteszieke delinquenten, transgender kinderen en begrafenisondernemers moest dit onze 'lichtere film' worden,” grijnst O'Boyle. De documentairemaaksters bespraken vooraf met Baez hoe de onthulling haar nalatenschap zou kunnen veranderen. “Maar ze wilde dit koste wat het kost delen,” vertelt O'Connor, “al was het maar om mentale problemen uit de taboesfeer te helpen.” De subtiel geanimeerde dagboektekeningen van Baez symboliseren het voortdurende balanceren tussen licht en duisternis van een artieste die haar principes nooit heeft verloochend, een zeldzaamheid.

Première Joan Baez: I am a noise (+ nagesprek
met regisseur Maeve O'Boyle): 2/2, Bozar, bozar.be;
in de zalen vanaf 7/2