Shay laat haar tanden zien in de hiphopscene

Met haar kordate raps en glamoureuze flair veroverde Shay een unieke plek in de (Franstalige) hiphop. De zelfverklaarde 'jolie garce' uit Molenbeek, die net zo onverbiddelijk kan verleiden als scherp uithalen, mag na een turbulent parcours de scepter grijpen in Vorst Nationaal.

“Pas besoin d'un mec, j'fais des ravages seule,” zong Vanessa Lesnicki toen ze in 2016 debuteerde onder haar rappende alias Shay. De toon was meteen gezet. De straat had haar opgevoed, rapte ze, ze had zich een weg gebaand “zonder school.” “T'as vu ma gueule, j'suis une bombe à retardement,” klopte ze zich op de borst, “Jolie garce, j'suis le poison et le calmant.” Hier stond een rapster die balanceerde tussen schoonheid en rebellie, zelfverzekerd, stijlvol en uitdagend. Uit Brussel, nota bene.

Dat ze vrouwelijke kracht en zelfvertrouwen uitstraalde in een genre dat vaak door mannen werd en wordt gedomineerd, zorgde ervoor dat ze snel haar eigen plek veroverde en succes oogstte. Op Spotify tikte ze miljoenen streams aan, op sociale media speelde ze zichzelf uit als harde tante. Ook in de modewereld scoorde ze. Zo stond ze op de cover van de Japanse Vogue en werkte ze samen met Burberry.

Bekendheid kreeg Shay vooral in Franstalige contreien, het gros van haar streamers zit in Parijs. In 2019 ontving ze in Frankrijk twee gouden platen voor haar album Antidote, deze zomer verkocht ze er het mythische Olympia uit. Die populariteit heeft ze onder meer te danken aan haar samenwerking met superster en enfant terrible van de Franse rap Booba. Dat hij haar meenam naar zijn stadionshow in Bercy, zorgde voor haar grote doorbraak.

Shays deelname aan de Netflix-hit Nouvelle école, een talentenjacht voor jonge rappers, bleek de ultieme brandversneller. In dat programma, dat twee seizoenen lang op zoek ging naar de strafste jonge rappers uit Parijs, Marseille en Brussel, zetelde Shay in de jury naast grote (Franse) namen als Niska en SCH. De Brusselse viel op door haar ravissante verschijning, maar nog meer door haar meedogenloze beoordeling van de kandidaten. De rapster deinsde er niet voor terug om haar tanden te tonen (haar alias rijmt toevallig of niet op 'haai') en botste geregeld met de andere juryleden. Met haar kritische blik gaf de artieste in één ruk te kennen dat de hiphopscene in haar thuisstad op scherp stond.

Nouvelle école speelde slim in op de 'concurrentie' tussen de Belgische en de Franse rapscene. Franstalige Belgische rappers lonkten altijd gretig naar Frankrijk, soms lieten ze de wereld zelfs in het ongewisse dat ze Belg waren, maar toen Roméo Elvis & co. hier in het zog van Stromae de vaderlandse scene deden bloeien, begon Parijs vol bewondering naar Brussel te kijken. Shay was een van de eersten om dat potentieel te onderkennen.

Karikaturale bad bitch

Shay hechtte in Nouvelle école veel waarde aan de artistieke expressie van de kandidaten, ze beoordeelde de deelnemers niet alleen op hun rapskills, maar ook op hun presentatie en identiteit. Zo moedigde ze de deelnemers aan om een opvallende persoonlijkheid te ontwikkelen en daarbij uit te gaan van hun eigen kracht, iets wat ze zelf altijd hoog in het vaandel heeft gedragen. Empowerment is voor de zangeres een codewoord.

Shay dankt die veeleisendheid ongetwijfeld aan haar turbulente parcours. Als tiener spijbelde ze. Ze kwam in contact met het harde straatleven in Molenbeek en dealde een tijdje drugs. In de hoop dat ze haar leven zou omgooien, stuurden haar Poolse vader en Congolese moeder haar een jaar naar Kinshasa. Toen ze gelouterd terugkeerde naar Europa, besliste ze om het te wagen in de muziekindustrie. Maar het snelle succes speelde haar parten, ze raakte vervreemd van haar familie, kwam op het verkeerde pad terecht en werd zelfs even dakloos. Dat ze zich alsnog een weg naar de top heeft geknokt, toont de veerkracht en de vechtlust waar ze nu zo graag mee uitpakt.

Op haar album Pourvu qu'il pleuve, dat in januari verscheen, drijft Shay dat imago op de spits. “Je me débrouille seul,” klonk het, “Dis-moi qui pourrait me dompter?” In een van haar songs verwijst ze naar Judy Moncada, een op wraak beluste, vastberaden vrouw van een drugsbaas uit de serie Narcos. Eerder sprak ze ook al haar bewondering uit voor drugskoningin Griselda Blanco. “Mes ennemis veulent ma mort, mais j'en ai rien à branler,” snoefde ze.

Door zich te meten met stoere vrouwen die zich niet laten intimideren door mannen, onderstreept Shay haar zelfredzaamheid en onafhankelijkheid, maar de Brusselse moet ook uitkijken dat ze van zichzelf geen karikaturale bad bitch maakt. De huidige hiphopscene is die typecasting ook allang voorbij, veel rappers leggen de nadruk op hun twijfels, worstelingen en mentale kwetsbaarheid. Een mens van vlees en bloed, met verlangens maar ook met zwaktes, is voor struggelende jongeren net zo goed een krachtig rolmodel.

Shay kan zich daarvoor spiegelen aan haar grootvader, Tabu Ley Rochereau, een van de grote wegbereiders van de Congolese rumba. Aan hem heeft ze ook haar artiestennaam te danken, die zoveel betekent als 'zij die het licht brengt.' Rochereau vermengde traditionele Congolese muziek met Latijns-Amerikaanse ritmes en soul, en creëerde zo een eigen geluid, dat wereldwijd weerklank vond. Als eerste Congolese artiest ooit stond hij in het Olympia. Rochereau zong vaak over de liefde en het leven, maar zijn nummers bevatten ook subtiele kritiek op het regime van Mobutu. Voor mensen die naar verandering verlangden, bracht hij een boodschap van verzet en hoop.

In interviews heeft Shay aangegeven dat de connectie met haar grootvader haar een diepere waardering voor muziek en cultuur heeft bijgebracht. In haar muziek sluimeren dezelfde thema's van liefde, strijd en trots, die ook in het werk van haar grootvader weerklonken. Als Shay deze artistieke diepgang durft voorop te stellen en het bravoure-imago wat loslaat, ligt er voor haar een toekomst open waarin ze niet alleen de Franstalige hiphopscene verrijkt, maar ook een blijvende impact achterlaat als een icoon van kracht en authenticiteit.

Pourvu qu'il pleuve verscheen begin dit jaar bij Jolie Garce/Because. Shay treedt op 16/11 op in Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be