'Rustoord' gunt een blik in woonzorgcentra: 'Ouderenzorg botst met efficiëntielogica'

Na Boerenpsalm richten theatermakers Jana De Kockere en co zich in Rustoord op de ouderenzorg. In deze voorstelling, opgebouwd uit gesprekken met bewoners en zorgpersoneel, onderzoeken ze de spanning tussen zorg en efficiëntie in onze woonzorgcentra.

Nadat ze met Boerenpsalm al de complexiteit van het hedendaagse boerenwezen naar het theater brachten, verdiepen theatermakers Jana De Kockere, Martha Balthazar, Barbara T'Jonck en Mats Vandroogenbroeck zich ditmaal in de ouderenzorg. In Rustoord staan ook de ervaren acteurs Mieke Verdin en Mark Verstraete op de planken, en de tekst is een montage van gesprekken met ouderen, zorgpersoneel, managers en woordvoerders van grote woonzorggroepen, de manager van een kleiner, experimenteel woonzorgcentrum, een psycholoog, die meer weet over seksualiteitsbeleving in woonzorgcentra, en ouderen die nog niet in de ouderenzorg zitten.

De makers van Rustoord kennen elkaar bijna allemaal van hun studies aan KASK in Gent, maar wonen ondertussen nagenoeg allemaal in Brussel. Zo ook Jana De Kockere, die het idee voor de voorstelling sinds corona mee onderzocht en hielp ontwikkelen, en tot een gemengd beeld kwam van onze rustoorden. “Het klopt dat woonzorgcentra vaak in de media komen door wantoestanden en personeelstekorten, maar wij kwamen veel positieve mensen tegen die graag met ons over hun sector praatten. Veel personeelsleden en bewoners zeiden dat ze eigenlijk graag in de woonzorgcentra zijn. Sommige ouderen vertelden zelfs dat ze het veel eerder hadden moeten doen. Als plekken met collectieve zorg hebben ze potentieel.”

“Problematischer is de spanning tussen enerzijds de verwachtingen van de bewoners en de goede intenties van het zorgpersoneel, en anderzijds de neoliberale efficiëntielogica, de economische realiteit en de bureaucratie van de woonzorgcentra. Als je niet altijd een nieuwe pamper kan gebruiken, omdat die nauwkeurig geteld zijn, of als je praktische oplossing om wat intimiteit tussen bewoners mogelijk te maken botst op regeltjes, dan kan dat frustreren. Bewoners ervaren dan weer een verlies aan controle, omdat ze bijvoorbeeld niet mogen kiezen waar ze zitten aan tafel of al om 19.00 uur moeten gaan slapen.”

Rustoord blijft heel dicht bij de woorden van de gesprekspartners, die zelfs verbatim zullen worden uitgesproken. Maar in de montage, de verdeling van de woorden over acteurs van verschillende generaties, de scenografie, en misschien ook met enkele teksten van henzelf, trekken de makers de discussie open. En peilen ze hoe de levensfase van de oudere generatie misschien ook anders en beter kan.

Rustoord speelt van 8 tot en met 14/11 in KVS BOX, kvs.be