Theatermaker Katja Dreyer: 'Zonder moedertaal mis je een deel van jezelf'

Hoe dragen we het verleden met ons mee? In Slovakia, what's the story, mum? onderzoekt de Brusselse theatermaker Katja Dreyer de geschiedenis van haar moeder en de sporen die ze naliet.

Hoe verhouden we ons tot het verleden van onze ouders? Hoe kunnen we ons thuisvoelen in een identiteit die beladen is met een complexe geschiedenis? En wat geven we door aan een volgende generatie? In haar nieuwe voorstelling duikt de Duits-Slowaakse, intussen in Brussel wonende theatermaker Katja Dreyer, samen met de Slowaakse danser Peter Savel, in het verleden van haar moeder.

“Het begon allemaal met een oude foto van mijn moeder als jonge vrouw,” vertelt Dreyer. “Zij ontvluchtte net als zoveel anderen Tsjecho-slowakije, toen de Sovjet-Unie in 1968 het land binnenviel. Mijn moeder heeft me nooit kunnen of willen vertellen wat daar juist gebeurd is.”

Slovakia, what's the story, mum? gebruikt het autobiografische als vertrekpunt. Niet om het eigen leven te analyseren, wel om er een sleutel van te maken voor collectieve oriëntatie. Dreyer: “Mijn werk begint met de vraag hoe we onze huidige situatie beter kunnen begrijpen vanuit het verleden. En er zo meer grip op kunnen krijgen. Ik liet me vroeger vaak inspireren door de Duitse geschiedenis, omdat mijn vader Duits is, maar nu realiseerde ik me dat ik mijn moeders geschiedenis nooit zo heb benaderd.”

Dat verleden is voor Dreyer geen afgesloten periode: wat we nu meemaken in Slowakije en de westerse wereld is een akelig herkenbare herhaling van wat er in 1968 is gebeurd. Het censureren van de media, het inperken van de persvrijheid en de besparingen en vervangingen in de cultuursector doen de grens tussen de politiestaat van 1968 en vandaag vervagen.

De taal die we gebruiken om te vertellen over ons verleden en onszelf speelt een grote rol in het ons eigen maken van dat verleden, vertelt Dreyer. “Taal is een sleutel tot begrip, maar ook tot onbegrip. Mijn moeder heeft me haar moedertaal nooit aangeleerd. Dat maakte van het werk aan deze voorstelling een enorme uitdaging. Het is alsof je een deel van jezelf en je plek in de wereld mist. Daarom trekt Brussel me ook zo aan, die versnipperde stad waar resten van zoveel verschillende identiteiten te vinden zijn.”

Eén uitdaging loopt als een rode draad door de voorstelling: de moeilijkheden die gepaard gaan met de overdracht van kennis en identiteit. Dreyer: “Ik wil vooral nieuwsgierigheid opwekken naar waar je vandaan komt, zodat je met open ogen kan kijken naar je verleden.”

Slovakia, what's the story, mum? van Katja Dreyer en danser Peter Savel speelt van 26 tot en met 28/2 in de Kaaistudio's, kaaitheater.be