Theatermaker Romy Louise Lauwers: ‘In het hopeloze ontstaat misschien hoop'

Moeten we als mens dan maar de strijd staken en van een berg springen? In haar eerste zelfgeschreven monoloog geeft actrice, theatermaker, schrijver en doula Romy Louise Lauwers gestalte aan haar alter ego Bobby, dat in de acceptatie van het echec ook nieuwe hoop vindt.

Café Walvis had het decor moeten worden voor een gesprek met Romy Louise Lauwers, maar het café aan de kaai is gesloten. Er wordt gefilmd voor, vermoedelijk, weer een nieuwe Brusselse tv-serie. Zelf acteert Lauwers in de Brusselse VRT-reeks Roomies, waarvan inmiddels een tweede seizoen is opgenomen. Theatergangers kunnen haar ook al hebben zien spelen bij het inmiddels opgeheven gezelschap Kuiperskaai, en bij Needcompany, waar ze met Jan Lauwers en Grace Ellen Barkey nog regelmatig haar ouders tegen het lijf loopt.

Maar vanaf nu kan je Lauwers ook kennen van haar zelfgeschreven monoloog BOBBY Here for you, dat ze schreef en maakte met haar artistieke boezemvriend Peter Seynaeve. Zwangere koppels op zoek naar een betere bevalling kunnen dan weer bij haar terecht in haar rol als doula, die zwangere vrouwen begeleidt. Tussendoor heeft Lauwers toch nog tijd voor thee, die uiteindelijk makkelijk te vinden is in de
aanpalende koffiezaak Wide Awake.

“Ik ben nogal overtuigd dat passies andere passies voeden, en dus gooi ik mijzelf in meerdere activiteiten,” vertelt ze. “Ik heb ook best wel een obsessief brein. Als ik maar op één punt focus, begin ik te tollen, of te twijfelen of ik wel de juiste richting uitga. Door te vertakken, aard ik beter en sta ik steviger op de grond. Je kan dan ook al eens makkelijker schuiven met prioriteiten. De vier passies die nu belangrijk zijn voor mij, zijn de geboortezorg als doula en docent HypnoBirthing, theater maken en acteren, schrijven, en mijn gezin.”

Dat schrijven heeft een eerste eigen solovoorstelling opgeleverd, waarvoor je nauw samenwerkte met Peter Seynaeve.
Romy Louise Lauwers: Het is nog niet heel duidelijk wat er van mijn schrijven juist allemaal in de openbaarheid zal komen, maar het is wel iets waar ik veel tijd in steek. Het is voor mij een nieuwe en betekenisvolle vorm van vrijheid, en op de monoloog die ik nu ook in Brussel speel, ben ik heel trots. Peter Seynaeve ken ik al van toen ik kind was, hij is heel belangrijk voor mij geweest. Hij was de regisseur van de tweede voorstelling waarin ik ooit speelde, en ik noemde hem vroeger altijd mijn goeroe. Want ook al heb je als puber lieve ouders, je denkt toch altijd dat niemand je begrijpt. Peter was de eerste persoon die naar mij luisterde, met mij praatte over diepe zielenroerselen, en mij dingen leerde. Nu speelt het leeftijdsverschil niet meer en zijn we gewoon vrienden. De monoloog is ontstaan tijdens corona, toen we elkaar diepe, eerlijke, soms donkere dingen begonnen te schrijven waarvoor we ons bijna schaamden, of waar we geen antwoord op hadden. Bobby werd toen een soort gedeeld alter ego, een veilig personage, dat aan al die gedachten gestalte gaf. Na een tijd begonnen we die teksten in elkaar te puzzelen, maar pas toen we een paar jaar later alles herlazen, zagen we waar het over ging, en konden we niet meer terug. Omdat Bobby een deel van mij is geworden.

Wie is Bobby dan?
Lauwers: Ik ben een vrolijk en open persoon, die blij in de wereld staat. Maar er is toch ook een altijd aanwezig verdriet, een eenzaamheid, en ook een soort twijfel over de mens en de wereld, die soms leidt tot de vraag of we niet beter gewoon allemaal van een berg moeten springen. Dat onvatbare en onbespreekbare is aanwezig in mijn ziel en komt op in golven. Nu heeft dat een plek gekregen in Bobby.

Bobby is voor mij een term geworden voor een gevoel dat we allemaal kennen maar nauwelijks durven te begrijpen. Vormgegeven als een leeftijdloos, genderloos, slim, niet verdrietig, kleurrijk mensje. Dat tegelijk een nieuwsgierig kind en een wijze oude man is, en dat vanuit een torenkamer vol lust en bewondering naar de wereld kijkt. Maar tegelijk ook denkt: maybe it’s okay to disappear. Misschien moet ik gewoon het raam dichttimmeren, of eruit springen en de bomen opnieuw de vrijheid geven. In Bobby’s acceptatie van het nietige en het hopeloze ontstaat misschien weer hoop. Misschien is het oké om op te houden met de strijd, en het allemaal los te laten – metaforisch, of concreet.

Het opgeven als individuele mens? Of als soort?
Lauwers: Op die vraag bestaat geen antwoord. Paolo Cognetti, de schrijver van De acht bergen, zei pas nog in de krant dat het voor de natuur minder een ramp is dat de gletsjers smelten dan voor ons. De natuur overleeft het wel. Je zou Bobby kunnen zien als een Greta Thunberg of Anuna De Wever, die na de strijd op het punt staat het ‘op te geven’. Die met dezelfde wijsheid en dezelfde schoonheid zegt: “Wij hoeven dit niet te redden.” Dat speel ik zo simpel en eerlijk mogelijk in een mooi decor, dat duidelijk maakt dat Bobby te klein én te groot is voor de wereld.

Is BOBBY Here for you dan het begin van je eigen traject in het theater?
Lauwers: Kuiperskaai was ook deels van mij, maar het is me misschien meer overkomen. Lisaboa (Houbrechts, red.), Victor (Lauwers, red.) en Oscar (van der Put, red.) woonden samen in Gent. Ik was samen met Oscar, Lisaboa had mij zien spelen, vond mij keigoed, schreef een rol voor mij en dat klikte. We vertelden wat we wilden vertellen, en dat was heel leuk. Ik speel ook nog steeds veel bij Needcompany, waar ik mooie rollen krijg die ik mij in alle vrijheid eigen kan maken, omdat ik intussen die taal zo goed begrijp.

Bij Needcompany kom je je vader en moeder tegen. Voor hetzelfde geld wil je als jonge maker liever even niets met hen te maken hebben.
Lauwers: Sommige mensen vinden het raar dat je met je vader samenwerkt. Ik vond dat juist niet. Ouders en kinderen kunnen elkaar soms niet echt ‘zien’ of begrijpen. Ik denk dat mijn vader en ik elkaar juist hebben gevonden door samen te werken. Dat dat de relatie is waarin wij elkaar kunnen kennen en begrijpen. Ik vind dat een gigantisch geschenk. Met mijn mama heb ik dan weer meer een mama-dochterrelatie van knuffelen en babbelen.

Zelf heb je ook twee kinderen. Wat zou Bobby daarover zeggen?
Lauwers: Ik snap heel erg de keuze om geen kinderen te krijgen. En ik snap de keuze om er wel te krijgen. Bij mij is het zo gelopen dat ik kinderen heb, en ik geloof er ook heel erg in, in die nieuwe generatie.

En in ‘de nieuwe geboorte’. (Lacht) Changing the world one birth at a time! Daarom ben ik ook in de geboortezorg terechtgekomen. Ik denk dat daar echt een basis ligt om dingen te veranderen. Ik ben twee keer thuis bevallen, en dat is echt het leukste wat ik ooit heb gedaan of meegemaakt. Dat velen dat vreemd vinden, heeft te maken met een soort projectie dat een bevalling een marteling moet zijn. Een jammere bijzaak van het krijgen van een kind. Ik ben ervan overtuigd dat dat beeld moet veranderen. Dat een geboorte een moment is waar we echt van mogen genieten. Een gigantische transitie in een tijdloze bubbel, gedragen en vol vertrouwen. Dat het een feest kan zijn waarop je ook mag huilen en schreeuwen.

Het feminisme heeft al veel verworven, maar als we moeten bevallen, leggen we half verdoofd onze voeten in de teugels? Dat slaat nergens op. Door de film Babygirl gaat er nu veel aandacht naar het dichten van de orgasmekloof. Helemaal mee eens. Orgasmes, alsjeblieft! Maar als we moeten bevallen, gaan we weer zwijgen en ons ongeïnformeerd overgeven? Dat klopt niet. Wij zijn daar zo bang voor gemaakt dat veel vrouwen in een vicieuze cirkel van angst, spanning en pijn terechtkomen.

Behalve een doula, gecertificeerd door de Vlaamse Federatie van Doula’s, ben je ook een gecertificeerde docente HypnoBirthing.
Lauwers: Een doula is geen vroedvrouw met medische bevoegdheden, maar iemand die vrouwen bijstaat tijdens hun zwangerschap en bevalling. HypnoBirthing is een soort voorbereidingscursus op bevallen, die uitgaat van vertrouwen en ontspanning door meer kennis. Als een vrouw goed weet wat er voor, tijdens en na de bevalling allemaal met haar lichaam en dat van de baby gebeurt, dan kan ze ook met vertrouwen eigen keuzes maken in plaats van zich te laten leiden door angst en onwetendheid.

Dus leggen we in die groepscursussen bij Zwanger in Brussel uitgebreid uit wat er gebeurt tijdens een zwangerschap en een bevalling. Zodat je niet bang wordt van je lijf. Als je niet die voortdurende focus legt op hoeveel pijn het kan doen en wat er allemaal mis kan gaan, dan bouw je het vertrouwen op om mee te varen op die overweldigende golven, ook als het anders loopt dan gedacht. Dan kan bijvoorbeeld ook een keizersnede of ‘buikgeboorte’, die sommige vrouwen als een falen ervaren, een aangename en mooie ervaring zijn. En als er toch iets misgaat, is een medische interventie natuurlijk nodig. Ik ben wel kritisch voor te routineuze medische interventies. Maar ook een noodzakelijke ingreep kan op zo’n intiem moment snel overweldigend of traumatiserend zijn. Zo blijven we bang om te bevallen. Daarom is communicatie zo belangrijk.

Nog even naar Brussel. Roomies is een Brusselse serie, net als Putain, dat nu hoge ogen gooit. Ben je zelf fan?
Lauwers: Natuurlijk. Roomies gaat over queer zijn, liefhebben en identiteit, maar is ook een reeks over leven in Brussel in al zijn facetten. En op zo’n oprechte, urgente en ontroerende manier dat ik heel trots ben dat ik dat verhaal mee mocht vertellen.

En Putain is natuurlijk ook fantastisch. Deben (Van Dam, regisseur, red.) is een goede vriend. Ik sta echt paf van wat ze gedaan hebben. Opnieuw eerlijke verhalen, met een vleugje absurditeit. Brussel heeft iets concreets, maar ook iets werelds, waardoor je de stad nooit helemaal kan begrijpen. Je spreekt nooit alle talen, je verstaat nooit iedereen, en dus zwem je in een grote oceaan. En dat geeft dan weer een gigantische vrijheid. Je kan echt alle kanten uit. Uit één druppel kan je een verhaal puren dat die hele oceaan aanraakt.