Lionel Jadot, ontwerper van Wolf en Jam: ‘Ik transformeer stukken asfalt tot meubilair’

Hij drukte zijn stempel op Brusselse plekken zoals The Jam Hotel, foodmarket Wolf, ijsjessalon Gaston en Café Flora, en hij staat momenteel in Milaan op de grootste meubelbeurs ter wereld. Wie is Lionel Jadot? “Ik droom ervan om alle asfalt te verwijderen, en te vervangen door gras en bloemen.”

Midden april verzamelt de wereld in Milaan voor de 62e editie van het Salone del Mobile, de grootste meubelbeurs ter wereld. Een van de eyecatchers op het bijhorende stadsfestival is Baranzate Ateliers, waar een zestigtal Belgische designstudio's een week lang hun werk tonen. Drijvende kracht is de Brusselse ontwerper Lionel Jadot, die vijf jaar geleden in eigen land al Zaventem Ateliers oprichtte. Daarvoor transformeerde hij een voormalige papierfabriek in een 25-tal ateliers. Meer dan louter als een gedeelde werkplek functioneert Zaventem Ateliers als een collectief dat in wisselende constellaties samen aan projecten werkt.

Het grootste wapenfeit tot nu toe is Mix Brussels, dat zowat de helft van het voormalige hoofdkantoor van verzekeraar Royale Belge in Watermaal-Bosvoorde inpalmt. Amper een maand geleden sleepte dat project twee awards in de wacht op de prestigieuze vastgoedbeurs MIPIM in Cannes: die voor 'beste renovatie' en die voor 'beste gemengd gebruik'. Met respect voor de originele architectuur van René Stapels en Pierre Dufau uit 1967 kwam er onder meer een magistrale ronde trappenhal in het gebouw. Jadot nam de inrichting van de 140 hotelkamers, 40 studio's, drie restaurants, coworkingruimte en het sport- en wellnesscentrum voor zijn rekening.

Wat is het belang van de MIPIM-bekroning?
Lionel Jadot: Dankzij de awards hebben heel wat mensen uit de vastgoedsector het project ontdekt. Niet alleen in eigen land, maar ook op internationaal niveau. De awards geven een sterke, dynamische uitstraling aan Brussel en België. Wat vooral gewaardeerd werd door de jury, is de energie die het project uitstraalt. Die is het resultaat van een doordachte samenwerking tussen de verschillende teams. Dat het project van bij de start slim en consequent werd opgevat, maakt het uitzonderlijk.

In welke zin is het interieur van Mix Brussels beter bestand voor de toekomst?
Jadot: Vanuit een ecologisch standpunt is het belangrijk om de productie zo lokaal mogelijk te houden. Zeker als je spreekt over de enorme hoeveelheden meubilair die nodig zijn voor de inrichting van een hotel, maar ook de andere functies binnen het project van zo'n 25.000 vierkante meter. Alles voor Mix Brussels is geproduceerd in een straal van vijftig kilometer rond Brussel. Hoewel het wellicht goedkoper zou zijn om gestandaardiseerd, anoniem meubilair te importeren, ben ik radicaal tegen het gebruik van zulke producten van slechte kwaliteit die om de paar jaar moeten worden vervangen.
Doordat elk stuk specifiek voor de context van Mix Brussels is ontworpen, maakt het integraal deel uit van het DNA van het hotel. Het zal nooit vervelen of aan vervanging toe zijn. En mocht het toch ooit slecht aflopen met het hotel, dan kan je het meubilair veilen, zodat het een nieuwe thuis vindt.

Was het eenvoudig om de opdrachtgever te overtuigen van die filosofie?
Jadot: Aangezien we al eerder samenwerkten, kenden we elkaar. Tegelijk blijft het budget in dit soort projecten een cruciale factor. Door alle mogelijke tussenpersonen te vermijden en de ontwerpers rechtstreeks voor de opdrachtgever te laten werken, konden we de financiën onder controle houden. Zelf noem ik deze manier van werken graag de 'realistische cirkel'. Die is ecologischer, stimuleert de lokale economie en laat reparatie toe. Terwijl zuiderse landen vaak nog een sterkere ambachtsgemeenschap hebben, zijn we die in het noorden verloren. Met Zaventem Ateliers wilde ik een antwoord bieden op dat hiaat.

In welke zin stimuleert dit project de lokale economie?
Jadot: De inrichting van een hotel vraagt om een enorme hoeveelheid aan meubilair. Zo kreeg de ene ontwerper de opdracht om 35 tafels te produceren, terwijl een andere studio 400 lampen creëerde. In totaal werkten er zo 52 meestal kleine designstudio's mee aan het project. Voor elk van die vooral Brusselse studio's betekende Mix Brussels een enorme stimulans. Verschillende ontwerpers namen extra mensen aan, en creëerden zo op hun beurt werkgelegenheid. Bovendien communiceert het hotel over de ontwerpers, waardoor gasten eventueel zelf ook een stuk kunnen bestellen. Mix Brussels fungeert als een levendige vitrine voor Belgisch design.

Wat betekent dit project voor Zaventem Ateliers?
Jadot: Hoewel we al vaker samenwerkten aan opdrachten, is Mix Brussels het eerste project waar echt alle studio's in betrokken zijn. Het toont dat het mogelijk is om met lokale designstudio's te werken, en zo productie in een stadsomgeving te houden.
Tegelijk toont Zaventem Ateliers hoe het individu en het collectief elkaar kunnen versterken. Hoewel alle studio's zelfstandige entiteiten zijn, konden ze aan dit project meewerken dankzij de overkoepelende structuur. Voor die alternatieve manier van zaken doen ontvingen we in januari de Henry van de Velde Award voor bedrijf van Flanders DC. Die institutionele erkenning bevestigde voor mij de zin van dit initiatief.

Van over de hele wereld zakken architecten, galeristen en journalisten af naar Zaventem Ateliers. Wat maakt die plek zo krachtig?
Jadot: Het gebouw an sich, een voormalige papierfabriek die ik toevallig spotte terwijl ik op de Brusselse Ring reed, is al charmant. Maar de ontwerpers tillen het samen naar een hoger niveau. Je zou Zaventem Ateliers als een 21e-eeuwse gilde kunnen zien. Hoewel alle ontwerpers een sterke persoonlijkheid hebben, en de interne discussies echte rollercoasters kunnen zijn, delen we – net als in een familie – een sterke gemeenschappelijke grond en respect voor elkaar. Ik vermoed dat die eerlijkheid, die pure manier van werken en gedeelde creatieve energie onze projecten een vleugje aanstekelijke magie geeft.

Toen ik op mijn achttiende als zesde generatie in het meubelbedrijf van de familie aan de slag ging, merkte ik zelf hoe moeilijk het kan zijn om als onafhankelijke design- en ambachtsstudio je brood te verdienen. Zaventem Ateliers geeft ons de mogelijkheid om samen aan internationale beurzen in Parijs, Milaan of Mexico deel te nemen, om samen te werken aan grotere projecten en om contacten en ervaringen te delen. Tegelijk is niemand verplicht om mee te doen, en kan iedereen zelfstandig gewoon zijn eigen praktijk verder ontwikkelen.

Als interieurarchitect drukte u uw stempel op Verschillende Brusselse plekken zoals The Jam Hotel, foodmarket Wolf, ijsjessalon Gaston en Café Flora. De rode draad is de eclectische mix van materialen en vormen. Waar komt die fascinatie voor reststromen vandaan?
Jadot: Van jongs af aan speelde en creëerde ik met de overschotten die ik vond in het familiebedrijf. Zo ontwikkelde ik een bijzondere fascinatie voor vormen en materialen. Mijn atelier is één grote verzamelplek voor wat ik onderweg vind. Net zoals bij de surrealisten is het een automatisme geworden om dingen spontaan met elkaar te combineren. Tegelijk ben ik ervan overtuigd dat het opnieuw leven geven aan materialen en objecten die al bestaan, volgens de filosofie van het adhoc-isme, perfect past binnen een duurzame toekomstvisie.

Hoe vertaalt u die visie in uw meubilair?
Jadot: Zowel in Milaan als bij Objects With Narratives op de Brusselse Zavel toon ik nieuwe stukken uit mijn Lost Highway-­serie. Die titel kan je vrij letterlijk nemen. Ik transformeer stukken asfalt tot meubilair. Daarmee kaart ik onder meer de ingebouwde veroudering van asfalt aan. Net zoals bij veel andere producten begrijp ik niet waarom iemand ooit besliste om het veel kwalitatievere beton in te ruilen voor asfalt.
Daarnaast fascineert het me hoe je de inherente waarde die mensen aan het materiaal hechten compleet kan veranderen door het 75 centimeter hoger te plaatsen en te voorzien van een laagje vernis. Als iconoclast ken ik geen grenzen op het vlak van materialen. Daarnaast wil ik via de meubels vragen stellen bij de hoeveelheid plaats die auto's in onze gebouwde omgeving inpalmen. Vanuit een gecombineerde fascinatie voor archeologie en sciencefiction droom ik ervan om alle asfalt te verwijderen, en te vervangen door gras en bloemen.

Met Baranzate Ateliers zet u uw schouders onder de promotie van Belgisch design. Waarom scheert dat vandaag zulke hoge toppen?
Jadot: Door in verschillende Europese landen, maar ook in de Verenigde Staten te werken, besef ik dat België vaak sterk avant-gardistisch is. Niet enkel ontwerpers, ook projectontwikkelaars en bouwbedrijven pionieren hier door tweedehandse materialen opnieuw te gebruiken, en de Brusselse regering zet die geest met haar beleid rond circulair bouwen extra kracht bij.

Brussel is een dynamische stad als het op circulariteit aankomt. Rotor DC zet al jaren de toon, maar ook tal van andere professionele projecten zien het levenslicht. Zo ontwierp ik samen met Bel Albatros meubels uit het plaatmateriaal dat ze creëren uit het gerecupereerde plastic van de Brusselaars, en werkt het jonge collectief Duplex Studio aan een radicaal en intelligent systeem om reststromen opnieuw te integreren in een industriële meubel­productie.

Brussel vindt zichzelf elke dag opnieuw uit, en dat is goed. Zelf hoop ik ooit een ondernemer te overtuigen om letterlijk al het materiaal van een gebouw te recupereren, en een nieuw leven te geven binnen datzelfde project.

Wat de Belgische artistieke scene ook sterk maakt, is dat iedereen zich hier vrij voelt om een eigen pad te kiezen. Die artistieke rijkdom verleent Mix Brussels haar kracht. De keuze voor lokaal talent zorgt voor een verankering in de culturele scene, en maakt van het project een plek die je – wars van alle internettrends – nergens anders vindt. Mix Brussels fungeert als een vlaggenschip voor Belgisch design. Hotels zouden wereldwijd de perfecte woordvoerders van de creatieve scene kunnen worden.