Marketingcampagne voor transformatie Noordwijk: 'Beeld van de wijk niet altijd positief'

Minder kantoren, meer woningen en een opengelegde Zenne: binnenkort moet de Noordwijk er helemaal anders uitzien. Over die transformatie lanceren verschillende betrokken projectontwikkelaars dinsdag een nieuwe communicatiecampagne: BX Nord. "Er gaan veel woningen bij komen, maar het is niet de bedoeling om de oude bewoners te verjagen," benadrukt staatssecretaris voor Stedenbouw Ans Persoons.

“Het begin van het einde van het Manhattantijdperk.” Zo omschreef Brussels bouwmeester Kristiaan Borret de afbraak van de WTC-torens ruim twee jaar geleden. Met die torens staat het beeld van de Noordwijk tot op vandaag gelijk: een monotone, kille wijk vol metershoge, karakterloze kantoortorens die voor weinig leven in de brouwerij zorgen. Het is het gevolg van het Manhattanplan, waarvan ex-schepen en -premier Paul Vanden Boeynants de belangrijkste voortrekker was. Door een hele volksbuurt plat te gooien, moest er plaats vrijkomen voor een tachtigtal kantoorgebouwen. Van het oorspronkelijke plan werd slechts tien procent gerealiseerd.

Dat de toenmalige ambities gedateerd zijn, is zestig jaar later meer dan duidelijk. De kantoren in de Noordwijk bleven tijdens de coronacrisis leeg, maar de leegloop was al voor die crisis ingezet. Projectontwikkelaars spelen erop in met projecten als ZIN, het project dat op en rond de betonnen funderingen en kernen van de WTC-torens gebouwd is. Naast kantoren – het wordt binnenkort de nieuwe werkplek van zesduizend Vlaamse ambtenaren – zijn er ook 127 woningen, een boetiekhotel van de hippe keten The Standard, en een publiek toegankelijke serre op het gelijkvloers voorzien.

Zo zijn er meer plannen voor de wijk op komst. Het openbaar onderzoek naar de renovatie van de Proximus-torens is net afgelopen. Daar moeten 302 appartementen en 93 studentenkamers komen en wordt de loopbrug publiek toegankelijk, terwijl er winkels komen op het gelijkvloers. Ook de nieuwbouw op de plek van het oude CCN-gebouw zal een gelijkaardige formule volgen.

En niet alleen de privésector wil de Noordwijk een nieuw gezicht geven, maar ook de overheid. Zo wordt binnenkort de vergunning verwacht voor Max-aan-de-Zenne, het nieuwe Maximiliaanpark waar de Zenne onder een open hemel zal stromen.

Over de tientallen projecten die in de steigers staan, van zowel publiek als privé, lanceren de belangrijkste vastgoedontwikkelaars in de wijk dinsdag een nieuwe campagne: BX Nord. Onder die noemer zullen de betrokken actoren vanaf nu communiceren met het grote publiek over de transformatie van de Noordwijk.

BX Nord

“BX Nord is maar een naam. Of het publiek die zich zal toe-eigenen weten we niet, maar we gaan het de wijk niet opleggen. Het is een communicatiecampagne waarmee we deze vrij radicale transformatie de komende jaren willen begeleiden,” verklaart Nicolas Billen, voorzitter van Up4North. Die organisatie verenigt de belangrijkste eigenaars en ontwikkelaars van de wijk, waaronder AG Real Estate en Befimmo.

“Het beeld van de wijk is niet altijd positief,” weet Billen. “In gesprekken met potentiële klanten moesten we meer de wijk proberen te verkopen dan onze gebouwen. Of het hier wel veilig is, krijgen we te horen. We hebben er allemaal belang bij dat de wijk erop vooruit gaat en leefbaarder wordt.”

“Toen we Up4North lanceerden, stond de Noordwijk niet hoog op de politieke agenda. De promotoren moesten een beetje hun plan trekken,” vertelt de voorzitter nog. “Vroeger zat elke promotor in zijn eigen hoekje en was de concurrentie enorm.” Door samen te werken, konden ze “met één stem met de overheden praten. Er is nu een groter verantwoordelijkheidsgevoel voor de stad onder promotoren, maar dat gaat samen met onze financiële belangen.”

Up4North, dat gefinancierd wordt door de leden en vanuit de overheid, gaf het Parijse marketingagentschap Bastille de opdracht om BX Nord uit te werken. De kleurige, flitsende grafische elementen die vanaf dinsdag te zien zijn op de gelijknamige website duiken straks ook op in het straatbeeld, onder meer op werfafsluitingen. “Aan de Simon Bolivarlaan komen onder meer sportieve installaties, banken en banners. Het is de bedoeling om de openbare ruimte tijdelijk in te palmen. Dat kan eventueel tot testcases leiden, ook op vlak van mobiliteit,” aldus Billen. “De Noordwijk is een gigantische testcase.”

Vrees voor gentrificatie

“Met deze visuals willen we ook tonen dat publiek en privé kunnen samenwerken, want het is ingewikkeld,” vult staatssecretaris voor Stedenbouw Ans Persoons (Vooruit/One.brussels) aan. “Er zijn allerlei werven, een richtplan van aanleg (RPA), de heraanleg van allerlei straten, een wijkcontract. Het is onmogelijk om dat allemaal te kunnen begrijpen. Nu gaan we alle informatie over wat er gebeurt vanuit de overheid en de privé verzamelen in eenzelfde dynamiek. Je voelt wel bij mensen die hier wonen dat zij het gevoel hebben dat het boven hun hoofd gebeurt. Het is aan ons – en ik hoop dat deze campagne daarbij kan helpen – om ervoor te zorgen dat niets geheim is. Dat er heel open gecommuniceerd wordt.”

Of de inwoners van de Noordwijk – ze zijn met meer dan 30.000 – het gevoel zullen krijgen dat ze gebaat zijn bij de transformatie van hun wijk, zal nog moeten blijken. De metamorfose van 'klein-Manhattan' zal voor veel huidige inwoners ver van hun sociale realiteit staan. De materiële leefomstandigheden van de duizenden nieuwe inwoners zullen fel contrasteren met die van de huidige bewoners van verouderde, vaak sociale woontorens.

“De vrees voor gentrificatie leeft heel hard. Dat kunnen we niet ontkennen,” aldus Persoons. “De boodschap is: alle investeringen in de openbare ruimte doen we ook voor jullie. Wij zijn de wijk aan het verbeteren voor jullie. In het kader van het RPA Max gaan er 100.000 vierkante meter aan woningen bijkomen, waarvan een groot deel publieke woningen. Er zullen ook campagnes gevoerd worden naar nieuwe potentiële bewoners toe, want er gaan veel woningen bijkomen, ook middenklassewoningen, maar dat is niet om de oude bewoners te verjagen. Zij mogen niet het gevoel krijgen dat ze weggejaagd worden, maar dat we dit samen met hen doen. Het is duidelijk dat dat een uitdaging wordt.”

‘De Eurocraten komen’

Volgens Up4North kunnen de armere bewoners van de wijk in de toekomst baat hebben bij de initiatieven van de privéprojecten. Op termijn, als de meeste torens onder handen zijn genomen, moet de Noordwijk een energiepositieve wijk worden, die meer produceert dan ze verbruikt. “Het wordt de meest duurzame wijk van heel Brussel. Alle gebouwen worden op korte termijn, in tien jaar tijd, gerenoveerd. We denken nu na over een warmtenetwerk, waardoor we de gebouwen onderling kunnen verbinden, maar ook met de publieke gebouwen errond,” zegt Billen.

Volgens hem is de kentering van het negatieve imago van de Noordwijk trouwens al even ingezet, nog voor de start van BX Nord, ondanks recente berichtgeving over veiligheidsproblemen rond het Noordstation. “We focussen veel op veiligheid, maar deze wijk kent toch ook een grote aantrekkingskracht. Ze is heel centraal gelegen. Onze kandidaat-huurders zien de Noorwijk nu meer als een uitbreiding van het stadscentrum. Het is gemakkelijker om die positieve zaken naar voor te schuiven, omdat we nu een antwoord hebben op de kritiek dat het een monofunctionele wijk is die niet meer leeft na 22 uur,” zegt Billen nog.

“Baker McKenzie (advocatenkantoor, red.) heeft zich gevestigd in het Manhattan-gebouw en komt van de Louizalaan. Dat had je vijf of zes jaar geleden nooit gedacht. Beobank komt uit Etterbeek en dan is er nog de Europese Commissie.”

Dat die laatste naar de Noordwijk verhuist staat volgens Persoons vast, ondanks een uitschuivertje van haar voorganger Pascal Smet. Toen vertegenwoordigers van de Europese ambtenaren hun bezorgdheden uitten over de onveiligheid en drugsoverlast in de Noordwijk, maakte Smet een grapje over het vermeende drugsgebruik van Eurocraten. Ook nadat het stof over Smets uitspraken was gaan liggen, bleven de Europese vakbonden zich verzetten tegen de verhuis. “Dat lijkt zich te kalmeren. Als het moet, ga ik opnieuw met hen praten, maar zij komen, dat staat vast.”