Parckfarm, van pop-up tot blijver

Parckfarm is vandaag nog moeilijk weg te denken in de wijk achter Thurn & Taxis. Toch begon het als een tijdelijk experiment. In een boek blikt een van de bedenkers terug op de ontstaansgeschiedenis.

Architecte Petra Pferdmenges groeide op in Duitsland. Na passages in Amsterdam, Parijs en Barcelona vestigde ze zich in Brussel, waar ze het bureau Alive Architecture oprichtte in het kader van een artistiek doctoraat.

“In Brussel heerst chaos en daar hou ik wel van. Het geeft een zekere vrijheid en laat dingen toe die elders niet zouden kunnen”, vertelt Pferdmenges, die haar doctoraat nu verwerkte in een boek waarin ze terugblikt op de evolutie van haar praktijk.

Geleefde ruimte

“Ik begon met observatie van wat ik noem lived space, of geleefde ruimte. Tijdens de Zuidfoor zag ik bijvoorbeeld hoe buurtbewoners zich tijdelijk openbare ruimte gingen toe-eigenen. De plaats die doorgaans wordt ingenomen door auto’s werd plots een speeltuin voor de kinderen uit de straat.”

Met de vaststellingen ging ze aan de slag. “Ik probeerde de dynamiek van de Zuidfoor op een ander moment tot leven te wekken. Ik schilderde een zebrapad, installeerde een suikerspinkraam en zette de straat af met een lint.”

Het experiment liet Pferdmenges op haar honger. “Ik ben geen eventmanager, maar een architect en zodra ik van het toneel verdween, kwam er een einde aan de dynamiek. Een evenement van een halve dag is onvoldoende om een duurzame impact te hebben op de stad.”

De architecte concludeerde dat ze de steun van beleidsmakers nodig had om een wezenlijk verschil te maken. “Na een ander experiment, de activering van de Aarschotstraat, hebben wij de gemeente Schaarbeek uitgenodigd naar een expo met elf voorstellen om vermenging en leven in de buurt te stimuleren. Het gemeentebestuur heeft – vermoedelijk geïnspireerd door die expo - een openbare oproep gelanceerd om en de buurt aangenamer te maken.

In samenwerking met L’Escaut & OKUP hebben we de gemeente ervan overtuigd een leegstaande gelijkvloers te activeren. Gedurende twee maand heeft Collective Ribaucout die taak op zich genomen en zo bijgedragen tot een vermenging van functies. In onze visie kreeg de prostitutiestraat ook foodtrucks en evenementen, maar het tijdelijk autovrij maken zag de gemeente niet meer zitten. Na een tijdje bloedde het project dood. Er was een gebrek aan ambitie om blijvend te investeren."

Emancipatie

In 2014 volgde Parckfarm. “In plaats van zelf een nieuw initiatief te nemen, gingen we samen met het landschapsbureau Taktyk in op Parckdesign, een oproep voor experimentele projecten in de openbare ruimte van Leefmilieu Brussel. We zijn vertrokken van wat er was: het Gewest wilde graag een park aanleggen, en enkele buurtbewoners onderhielden er informele moestuintjes. Vandaar Parckfarm.” Het tijdelijke project oogstte veel lof en werd vorig jaar een permanent project.

Pferdmenges zelf is echter niet langer betrokken. “De buurtbewoners hebben het in handen genomen en dat was ook de bedoeling. Sindsdien proberen wij meer projecten op te zetten met steun van de overheid, maar nog altijd in samenwerking met de bewoners. Zo kunnen we ze emanciperen om bijdragen tot een duurzame sociale en ruimtelijke verandering."

Op maandag 15 oktober stelt Petra Pferdmenges haar boek Founding Alive Architecture voor in Kanal.