Ruim helft Belgacomgebouwen aan de Zavel gered van de sloophamer

Het Brussels gewest en Brussel-Stad hebben aan bouwpromotor Immobel gevraagd om een flink herwerkt project in te dienen voor de vroegere Belgacomgebouwen aan de Zavel. Het Taschen- en het Ruisbroekgebouw mogen niet gesloopt worden en de parking moet kleiner. Het project moet ook mee de weg plaveien voor een autoluwe Zavel.

Projectontwikkelaar Immobel verwierf enkele jaren geleden het vroegere gebouwenblok van Belgacom, gelegen tussen de Lebeaustraat en de Strostraat, vlakbij de Zavel. In samenwerking met de Brusselse bouwmeester werd een internationale architectuurwedstrijd georganiseerd die in 2018 gewonnen werd door de architectenbureaus Maccreanor Lavington en Korteknie Stuhlmacher. Kort daarna werd een stedenbouwkundige aanvraag ingediend voor de sloop van alle gebouwen, met uitzondering van het eind-negentiende-eeuwse Hôtel Central Téléphonique in de Strostraat. In de nieuwbouw zouden 207 appartementen komen, een aantal winkels, een hoteltoren met 150 kamers en dakterras, en een parkeergarage met 380 plaatsen.

Het hele plan, Lebeau genaamd, zorgde voor veel ongenoegen bij de buurtbewoners, die zich verenigden in het Comité Sauve Lebeau Sablon. Het comité vond het project veel te ingrijpend en vond een sloop zowel vanuit erfgoed- als milieuoverwegingen onverantwoord. Ook de grote parking baarde hen zorgen.

Tijdens het openbaar onderzoek, eind vorig jaar, stroomden de bezwaren dan ook binnen. Ook de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen was tegen. Vlak na de overlegcommissie, in januari, gooide het Grondwettelijk Hof er nog een bommetje bovenop: het Hof besliste dat er niet alleen een milieu-effectenstudie moest gebeuren bij projecten met een parking van meer dan 400 plaatsen, maar ook bij parkings vanaf 200 plekken. Immobel begreep dat de procedure overgedaan moest worden en trok het project terug.

Zowel Pascal Smet, Brussels staatssecretaris belast met Erfgoed en Stedenbouw (one.brussels-Vooruit) als partijgenote Ans Persoons, schepen van Stedenbouw en Openbare Ruimte in Brussel-Stad, hebben vanaf dan geprobeerd het dossier weer vlot te trekken door te praten met de betrokken partijen. “We wilden vermijden dat er eindeloze procedures zouden volgen en het uiteindelijk een stadskanker zou worden,” zegt Smet. “Ook wilden we dat het gebouwenblok goed geïntegreerd zou zijn in de geplande nieuwe aanleg van de openbare ruimte.”

Doorgang van Kunstberg naar Zavel

De stad Brussel vroeg onlangs immers aan landschapsarchitect Bas Smets om een betere verbinding te maken tussen de beneden- en bovenstad. “Onderdeel daarvan is de verbinding tussen de Kunstberg en de Zavel,” zegt Persoons. “Op de Kunstberg heb je geen idee dat de Zavel vlakbij is. Het massieve gebouw van de Koninklijke Bibliotheek (KBR) staat er namelijk tussen.”

Het is dan ook de bedoeling om een doorgang te creëren, dwars door het gebouw en de binnentuin van de KBR naar de Strostraat en zo naar de Zavel. Ook het Gerechtspleintje (met de blauwe vlaggen) moet voor bezoekers een veel aantrekkelijkere tussenstop worden op weg naar de Zavel. Omdat de buurt opengegooid moet worden, hebben Smet en Persoons ook een aantal beslissingen genomen ten aanzien van het Lebeau-project: het gebouw waarin tot voor kort Taschen zat, mag niet gesloopt worden en op het gelijkvloers moet er een publieke functie komen.

Ook het gebouw op de hoek van de Strostraat en Ruisbroekstraat moet blijven staan. Na de renovatie zal het gehuurd worden door het Brussels parlement, maar voor Smet en Persoons moet er beneden een groot café ingericht worden. De gebouwen in de Lebeaustraat dan. Die mogen, indien het niet anders kan, wel gesloopt worden. Hier is het namelijk de bedoeling dat de huidige, gesloten gevel opengewerkt wordt met winkelpanden. En beneden, aan het Gerechtsplein, moet het hotel komen. Smet: “Daar zijn we voorstander van want het zal nieuw leven brengen op het plein. En neen, de toren wordt niet zo hoog dat er vergezichten geschaad worden.”

Van de Stad en het gewest mag er ook een parking komen, maar die moet minder dan 200 plaatsen tellen en deels publiek zijn. “Een nieuwe parking lijkt misschien vreemd want vlakbij heb je ook al parking Poelaert en Albertina,” zegt Persoons. “Maar we zijn ook van plan om de Zavel autoluw te maken. Deze kleinere parking moet helpen om de handelaars ervan te overtuigen dat er geen bovengrondse parkeerplaatsen meer nodig zijn op de Zavel.”

Immobel, dat de boodschap van Smet en Persoons vorige week doorkreeg, stelt zich coöperatief op. “We zagen het aankomen,” zegt projectleider Guillaume Gosse. “We gaan het project herwerken en verbeteren, rekening houdende met de opmerkingen van het gewest, de Stad en de buurt. In het eerste project zouden we een kwart renoveren en de rest slopen, nu zullen we meer dan de helft behouden. Ook verminderen we de bebouwde oppervlakte van 41.000 naar 36.000 m2. Tegen de zomer hopen we een nieuwe bouwaanvraag te kunnen indienen.”

Het comité Sauve Lebeau Sablon gaat zich beraden over de nieuwe ontwikkelingen. “Maar het is zeker een stap in de goede richting,” zegt voorzitter Chris Bosma.