Winkelcentrum Neo neemt belangrijke horde

De Brusselse ministerraad heeft vrijdag het licht op groen gezet voor wijzigingen aan het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) voor de Heizelvlakte. Het gebied stond jarenlang ingekleurd voor collectieve uitrustingen, maar door de aanpassing is de site nu ook bestemd voor wonen en handel. De langverwachte realisatie van het bouwproject Neo 1 komt zo een stap dichterbij.

Al sinds 2007 dromen Brussel-Stad en het Gewest van een shoppingcenter en congrescentrum op de Heizelvlakte. In 2011 volgde een masterplan. Drie jaar later sloot de stad een contract met het consortium bestaande uit Unibail-­Rodamco-Westfield (URW) en CFE/Besix voor een eerste groot project: Europea of Neo 1. Dat bestaat uit een shoppingcenter van 72.000 vierkante meter, bijna zeshonderd woningen, een pretpark en andere recreatie.

Sindsdien probeert de Brusselse overheid de juridische basis voor het project in orde te krijgen, zodat de nodige vergunningen uitgereikt kunnen worden. In het Gewestelijk Bestemmingsplan was het gebied aangeduid als zone voor collectieve uitrustingen. Een shoppingcenter kon er niet zomaar. De Brusselse regering ondernam ondertussen verschillende pogingen om het GBP aan te passen, maar botste op verzet van buurtbewoners en milieu- en handelaarsorganisaties. Via de Raad van State haalden ze in 2015, 2017 en 2020 telkens hun gram.

Vlak voor de jaarwisseling duwt de Brusselse regering nu nog een keer door. En minister-president Vervoort (PS) ziet nu wél kans op slagen, omdat er overeenstemming is rond een belangrijk aspect: de verbindingsweg tussen het shoppingcentrum en de ring rond Brussel. Die is nodig om een mobiliteitsinfarct in de omliggende wijken te vermijden.

Die weg loopt ook deels door Vlaanderen, die daar altijd een vergunning voor weigerde. Nu zou het dat wel doen, mogelijk in ruil voor steun aan de verbreding van de ring. De belangerijkste reden om de bestemmingswijziging te overrulen, is door deze Vlaams-Brusselse entente enerzijds, en de vernietiging van de vergunningsweigering door de Raad van State anderzijds, nu dus weggewerkt.

Verzet

Toch zal er opnieuw verzet komen. Het is echter vooral de vraag of een nieuw procedure via de Raad van State de GBP-wijzigingen dit keer omver zullen werpen.

Verzet was er ook van Ecolo - zowel in het Gewest als in de Stad een meerderheidspartij. Maar hoewel die al stevig op de rem ging staan voor een winkelcentrum op de Heizel, heeft ze nu in de ministerraad toch groen licht gegeven voor deze bestemmingswijziging, die de shopping mogelijk maakt. Verschillende bronnen wijzen op het belang van de schadeclaim van promotor URW, die minstens 10 miljoen euro zou bedragen.

Bij stadsbeweging Bral, die zich al een tijdje verzet tegen Neo, hadden ze dit manoeuvre wel zien aankomen. "Maar ik ben toch verrast dat de regering zo’n belangrijk dossier er vlak voor het kerstdiner nog even doorduwt", aldus Steyn Van Assche. "Maar we weten natuurlijk allemaal dat dit maar één reden heeft: het mogelijk maken van Neo. Dit biedt de eerste stap naar juridische zekerheid voor Neo."

Nieuwe procedure op komst

Ongetwijfeld zullen er opnieuw procedures opgestart worden tegen Neo, meldt Van Assche. "De Raad van State heeft al drie keer de GBP-wijziging ongedaan gemaakt. Waarom zou dat nu niet gebeuren? De Stad Brussel en Vlaanderen zoeken inderdaad samen naar mobiliteitsoplossingen, maar welke die zijn, weet niemand. En of deze zullen voldoende aan onze verzuchtingen, of die van de Raad van State, lijkt me twijfelachtig. Dat de verbindingsweg er nu wel zou kunnen komen, betekent niet dat alle mobiliteitsproblemen zijn opgelost."

Van Assche vermoedt dat de Brusselse regering met deze stap aan windowdressing doet. "Pro forma doet men er alles aan juridische zekerheid te bieden aan het consortium in de hoop te ontsnappen aan een schadeclaim. Men zoekt een elegante manier om Neo te begraven. Niemand zit te wachten op zo’n groot shoppingcentrum met 4.000 parkeerplaatsen. Waarom is dit project überhaupt zo autogericht? Die fundamentele denkoefening gebeurt niet. Men blijft verdergaan op het oude elan. En dat is wat wij - samen met de buurt - net proberen te vermijden.”