Brandweerbaas Tanguy du Bus de Warnaffe: 'Wij zijn de boksbal'

Is het nu beter?
Tanguy du Bus de Warnaffe: Ja. Ik ben in 2016 waarnemend dienstchef geworden en ik heb nooit problemen met de administratie gehad. Die wrevel was vooral een kwestie van persoonlijkheden. En nu is er een eenhoofdige directie, die ook bevoegd is voor het financiële, wat op het vlak van beleid zeker eenvoudiger is.

U bent nu de grote baas van de brandweer, hoewel u de eerste keer niet voor het examen slaagde. Wringt dat?
Du Bus de Warnaffe: Op het assessment had ik ze 'onvoldoende overtuigd'. Maar dat assessment ging over managementskills, over hoe je de relationele problemen tussen ondergeschikten moet aanpakken en zo. Ik ben inderdaad meer een technieker dan een people manager. Trouwens, niemand van het operationele kader die meedong naar een managementfunctie, was toen geslaagd voor het assessment.

Hebt u daar problemen mee bij het korps? Aanvaarden zij uw gezag?
Du Bus de Warnaffe: Op dat moment was dat een pijnlijke zaak. Maar ik werk hier al dertig jaar, en ik was ook hoofdofficier van dienst tijdens de aanslagen in 2016. Dat is de brandweermensen bijgebleven. Uiteindelijk heeft er nooit iemand van wakker gelegen, behalve één syndicalist (lacht).

Misschien liggen zij eerder wakker van het toenemende geweld tegen de brandweer? In vijf jaar tijd ging dat van 4 naar 32 voorvallen.
Du Bus de Warnaffe: Naar aantal tussenkomsten blijft het een marginaal fenomeen, maar het neemt wel toe, zowel in aantal als in ernst. Zo kreeg een brandweerman in augustus nog een paar rake klappen, wat hem twee tanden kostte.

Waarom was dat?
Du Bus de Warnaffe: Het gebeurde bij een interventie in de Modelwijk in Laken, waar de vuilnisbakken twee keer opzettelijk in brand waren gestoken. De brandweerman maakte daar een opmerking over – dat dit spelletje hen misschien weghield van een echte brand – en dat viel niet in goede aarde.

Weegt dat op het korps?
Du Bus de Warnaffe: Zij zitten daar wel mee in. Vroeger rukten ze uit en waren ze blootgesteld aan de gevaren van brand. Nu worden ze ook blootgesteld aan de agressie van omstaanders en voorbijgangers. Ze kunnen dat moeilijk begrijpen en ze pikken dat ook niet.

Zijn er maatregelen? Een cursus zelfverdediging bijvoorbeeld?
Du Bus de Warnaffe: Neen. Wel leren ze omgaan met agressie. Hoe je de situatie verbaal kan de-escaleren. Maar ook hoe je een mep van een zatlap kan vermijden of ontwijken.

Er was ook sprake van de inzet van camera's.
Du Bus de Warnaffe: (knikt) Als we onze voertuigen uitrusten met boordcamera's die allround kunnen filmen, zou dat zeker helpen voor de analyse van agressie en identificatie van de daders.

Kunt u dat eigenlijk begrijpen, dat mensen de brandweer aanvallen? Waarom doet iemand zoiets?
Du Bus de Warnaffe: Regelmatig zijn de daders onder invloed. Dat was het geval bij de man die in Laken onze collega twee tanden uitsloeg. Soms zijn het groepsdynamieken.

Maar waarom richt men zich daarbij tot de brandweer, die mensen komt redden?
Du Bus de Warnaffe: We zijn vertegenwoordigers van de overheid. Het gaat slecht in de maatschappij en sommigen denken zich op ons te kunnen afreageren: wij zijn de boksbal. Daarom moet er vanuit de overheid een signaal komen. Net zoals bij agressie tegen politieagenten, moet er bij agressie tegenover brandweer snel en accuraat gerechtelijk gevolg aan kunnen worden gegeven.

U bedoelt een snelrechtprocedure?
Du Bus de Warnaffe: Dat kan helpen. De zware gevolgen houden mensen misschien tegen om een brandweerman of buschauffeur aan te vallen.

Behalve met agressie krijgt u bij een interventie ook vaak te maken met foutparkeerders die u hinderen. Staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels) trok daarover al aan de alarmbel. Hebben foutparkeerders al mensenlevens gekost?
Du Bus de Warnaffe: Niet bij mijn weten. Maar de gevolgen van de brand zijn uiteraard groter, en het risico bestaat wel degelijk. Zo zaten we een keer vast in de Brabantstraat, door auto's die in het midden van de straat geparkeerd stonden. Mensen hadden toen lakens aan elkaar geknoopt, en konden via het venster ontsnappen. We vragen burgemeesters en politie om daar voldoende aandacht voor te hebben.

In Brussel-Stad werden daarom de luifels van de restaurants in de Beenhouwersstraat weggehaald. Al beweerden sommige restaurateurs dat de brandweer als excuus werd gebruikt om de buurt 'op te kuisen'.
Du Bus de Warnaffe: Er was vast en zeker een probleem van toegankelijkheid. Als die luifels wat korter werden, was dat voor ons ook goed. On a bon dos, zegt men in het Frans: soms wordt de brandweer inderdaad als excuus gebruikt voor maatregelen die men sowieso wil nemen. Maar bon, wij vragen gewoon een bepaalde breedte om door te kunnen, de rest is ons probleem niet.

In 2015 werd de Gewestelijke instelling Brussel Preventie en Veiligheid (BPV) opgericht. Alles rond veiligheid verhuist naar het nieuwe gebouw aan de Congreskolom verhuist. Ook jullie dus.
Du Bus de Warnaffe: Bij BPV heb je enerzijds het crisiscentrum, waar we bij een crisis met alle andere disciplines samenkomen. Anderzijds is er het geïntegreerde communicatiecentrum. We zijn er nog niet uit of we onze noodcentrale 112 ook naar daar verhuizen.

Waarom niet?
Du Bus de Warnaffe: (aarzelt) Voor ons houdt die verhuizing geen enkele meerwaarde in. Nu wil men dat alleen de calltakers, die de noodoproepen aannemen, naar daar verhuizen. Zowel de dispatching, die de oproepen doorgeeft aan de ploegen op het terrein, als de algemene coördinatie en leiding blijven dan hier. Maar bij ons vormt dat een samenhangend geheel, dat met een verhuizing van de calltakers uiteen zou worden getrokken.

Het wordt voor ons pas interessant als ook de dispatching en minstens één officier mee verhuizen. Maar daarvoor krijgen we niet het gewenste aantal vierkante meter. Daarenboven is er voor de Brusselaar pas een echte meerwaarde als er coördinatie is tussen alle dispatchings, dus zowel die van de gele ziekenwagens, de rode brandweerwagens als de blauwe politiewagens.Maar op dit moment trekt alleen de politiezone Brussel Hoofdstad–­Elsene naar BPV.

En dan nog eens op een andere verdieping, waardoor coördinatie onmogelijk is. Voor ons is het dus beter als alles hier in deze kazerne blijft. Al zijn we wel bereid om bij BPV een rode en een gele vertegenwoordiger te zetten, zodat multidisciplinair overleg toch mogelijk is.

Het is toch de bedoeling dat de andere politiezones volgen?
Du Bus de Warnaffe: Dan nog zitten we op verschillende verdiepingen. En het gebouw is nu al te klein.

Even naar de eigen infrastructuur dan. Ook daarover zijn er klachten.
Du Bus de Warnaffe:: Infrastructuur is inderdaad een van de grootste prioriteiten voor de volgende legislatuur. Deze hoofdkazerne aan de Helihavenlaan bijvoorbeeld, dateert van de jaren 1970. Ze is versleten, niet duurzaam en barst uit haar voegen.

Wij willen graag een nieuwe kazerne op een nieuwe locatie, en het liefst een kazerne met een beetje uitstraling, een kazerne 'met een smoel'. De nieuwe staatssecretaris Pascal Smet zei hiermee akkoord te gaan.

Dus u krijgt uw nieuwe kazerne.
Du Bus de Warnaffe: Pascal Smet spreekt er toch over, dus we hopen dat het project kan doorgaan (het kabinet Smet bevestigt en onderzoekt nu de locatie, red.). Anderzijds zijn ook de meeste van onze voorposten slecht ingeplant in Brussel.Wat bedoelt u daarmee?
Du Bus de Warnaffe: Ze liggen nu aan de Gewestgrens, waardoor we bijna beter de buren beschermen dan onze eigen zone. Het is de bedoeling die kazernes meer naar binnen te trekken, zodat de interventietijden binnen Brussel drastisch kunnen dalen, ook al zijn we nu het tweede snelste korps van België. Die voorposten moeten trouwens ook duurzamer, met voldoende ruimte voor een decontaminatie- en kuiszone.

En daar hebt u budget voor? Het Gewest kampt immers met een begrotingstekort.
Du Bus de Warnaffe: Daar moet nu budget voor gevonden worden. Het zou wel een grote meerwaarde betekenen voor de Brusselse bevolking, want door de mobiliteitsknoop wordt het altijd moeilijker om de interventietijden kort te houden.

Behalve snelheid is er ook taal. Volgens de vakbond ACV zijn er te weinig Nederlandstalige personeelsleden om op het terrein een tweetalige dienstverlening te kunnen verzekeren. Klopt dat?
Du Bus de Warnaffe: Als je wil dat er bij iedere uitruk minstens één iemand van elke taalrol aanwezig is, kom je op een verhouding van 30 procent Nederlandstaligen en 70 procent Franstaligen. Daar zitten we nu aan.

Dus als een ambulance aankomt en daar zitten twee mensen in, dan is één van hen Nederlandstalig?
Du Bus de Warnaffe: Met die 70/30-regel kunnen we dat garanderen.

Maar is het ook zo?
Du Bus de Warnaffe: (stilte) Euh … Daar is nooit echt op toegekeken. Het zou tot wrevel leiden. Nederlandstaligen zouden proportioneel immers veel meer met de ziekenwagen moeten meegaan, terwijl de meeste mensen toch bij de brandweer komen voor de rode wagens.

Ik ben sowieso geen vragende partij voor twee eentalige kaders. Het zou veel makkelijker zijn om weer, zoals vroeger, een officieel tweetalig korps te hebben. Trouwens, de brandweer draait sowieso op basis van goodwill (om in een andere taal te spreken, red.). Want als de twee eentalige kaders niet met elkaar communiceren, is er geen interventie mogelijk.

Maar word ik als Nederlandstalige hulpbehoevende geholpen in mijn eigen taal?
Du Bus de Warnaffe: Enerzijds zitten we nog met veel tweetaligen, al zijn dat vooral de oudere brandweerlui. Anderzijds krijgen de rekruten in hun opleiding zeker drie weken Nederlands voor Franstaligen, en vice versa. Daarnaast werven we ook taalcoaches aan om de tweetaligheid van de hulpverleners te promoten en zoveel mogelijk te garanderen.

Tot slot: ziet u komend oudjaar een beetje zitten? Of kijkt u daar met een bang hart naar, gezien de incidenten in Molenbeek afgelopen oudjaar?
Du Bus de Warnaffe: Oudjaar is ieder jaar een bewogen nacht. Het is de dag van het jaar waar we het meest moeten tussenbeide komen. En daarnaast heb je de problematiek van feestvierders die niet altijd op een adequate manier feestvieren (lacht). Ik hoop dat wat we de vorige jaren gekend hebben, niet in ernst zal toenemen. Maar als je kijkt hoe het er in bijvoorbeeld Parijs aan toegaat, mogen we hier in Brussel nog niet te veel klagen. Al is elke agressie tegen de brandweer er één te veel.

Stel dat een achttienjarige bij de brandweer wil. Zou u het hem of haar nog aanraden?
Du Bus de Warnaffe: Tuurlijk! Je helpt echt mensen. We krijgen nog altijd veel meer lofbrieven dan klachten. In die brieven schrijven ze dat wij het verschil hebben gemaakt voor bijvoorbeeld hun vader of hun moeder.
Brandweerman blijft het mooiste beroep ter wereld. Ik zou het zeker ten stelligste aanraden.