Expert in hoorzitting over fusie politiezones: 'Geen besparing'

In de Kamercommissie Binnenlandse Zaken is woensdag de eerste van een reeks hoorzittingen gestart rond een wetsvoorstel over een fusie van de Brusselse politiezones. De Brusselse burgemeesters zijn daar mordicus tegen, al zagen de aanwezige experts ook voordelen. "Schaalvergroting moet dienen om de dienstverlening aan de burger te verbeteren."

Het wetsvoorstel werd in oktober 2019 ingediend door de voorzitter van de commissie, Ortwin Depoortere, en zijn Vlaams Belang-collega’s, maar meldt al in de inleiding dat het in grote lijnen een eerder voorstel van ex-parlementairen Veerle Wouters en Hendrik Vuye overneemt.

Op de hoorzitting waren de auteurs uitgenodigd van een rapport over schaalvergroting binnen de Vlaamse politiezones uit 2018, uitgevoerd in opdracht van de toenmalige binnenlandminister Jan Jambon (N-VA). Criminologen Jelle Janssens en Marc Cools (UGent) werkten daarvoor samen met Guido Van Wymersch, de gepensioneerde voormalige korpschef van zone Brussel-Stad/Elsene, en Fernand Koekelberg, de ex-topman van de federale politie die instaat voor contacten tussen lokale en federale politie aan Franstalige zijde.

Michel Goovaerts, de opvolger van Van Wymersch aan het hoofd van de zone Brussel Hoofdstad/Elsene, mocht eerst het woord nemen. Hij pleitte voor bedachtzaamheid, een woord dat hij in het groot afdrukte op zijn laatste slide. “Er is geen draagvlak voor een fusie van de Brusselse zones”, zei Goovaerts, die uitgenodigd was als voorzitter van de conferentie van Brusselse korpschefs. “Noch bij de korpschefs, noch bij de burgemeesters. Er is wel een bereidheid tot samenwerking, bijvoorbeeld op het vlak van mobiliteit of recherche.”

Grootte en kostenplaatje

Vervolgens weerlegde Goovaerts argumenten die voor een fusie zouden pleiten. “De Brusselse zones zouden te klein zijn, maar horen nu al bij de grootste van het land. Zo zijn er in Vlaams-Brabant, met 1,1 miljoen inwoners, 25 politiezones. In Brussel, met 1,2 miljoen inwoners, zijn dat er maar zes.”

“Daarnaast zou de eengemaakte politiezone beter functioneren, hoor ik vaak. Maar ik heb geen enkele studie gevonden die dat aantoont. Evenmin dat de federale politie beter zou functioneren, denk maar aan de spoorwegpolitie. Of dat de kosten zouden dalen: uit een studie van Bernard Clerfayt blijkt dat de Brusselse politiezones samen niet duurder zijn dan de politie in Antwerpen of Gent. Ik ben er evenmin van overtuigd dat we goedkoper uit zouden zijn door de schaalvoordelen van een eengemaakte zone.”

'Braindrain'

Goovaerts waarschuwde zelfs voor een braindrain bij de politietop, als de carrièreperspectieven bij de Brusselse politie beperkter zouden worden. De korpschef gaf toe dat de actie van één Brusselse zone soms onbedoeld negatieve gevolgen kan hebben in de naburige zone. “Maar daarvoor moeten we volwassen overleg houden, wat nu ook al gebeurt. We zien elkaar elke maand.”

“De situatie evolueert wel”, merkte zijn voorganger Guido Van Wymersch op. “In mijn tijd, voor 2016, moest er eerst een bom ontploffen, en jammer genoeg is dat ook effectief gebeurd, voor er één bevelhebber werd aangeduid voor de zes zones. Nu wordt er preventief een eenheid van bevel geregeld bij grote evenementen.”

“Er is één gemeenschappelijke visie op het politiewerk nodig, daar zijn wij het ook mee eens”, zei Goovaerts. “Daarom heeft Brussel ook al een regionale Veiligheidsraad en een Gewestelijk Veiligheids- en Preventieplan, naar mijn weten als enige gewest. De werken aan het gewestelijk crisiscentrum, waar wij vragende partij voor waren, gaan hun laatste fase in. Maar tegelijk moeten we wel blijven opletten dat er rekening wordt gehouden met de bekommernissen van elke wijk.”

Dat evenwicht vinden tussen de lokale verankering van de politie, en de internationale rol van het Brussels Gewest, daar ligt volgens Goovaerts de belangrijkste uitdaging voor de eengemaakte politiezone, mocht die er ooit komen. “Als commissaris van zo’n enorme zone, met de huidige personeelstekorten, dreig je automatisch meer aandacht te hebben voor de internationale rol van Brussel, en de misdaadbestrijding, dan voor straatcriminaliteit en de gemeenschapsgerichte rol.

Vilvoorde erbij

“Maar wordt de fusie onafwendbaar, dan moet je ook de moed hebben om de zone Vilvoorde/Machelen, die steen en been klaagt over de Brusselse invloed, erbij te nemen. Of de zone Zaventem, vanwege de luchthaven.” Parlementsleden Tim Vandenput (Open VLD) en Jessika Soors (Groen), allebei uit de Rand, lieten al meteen weten daar niet voor te vinden te zijn.

Tot slot wees Goovaerts ook op de hoofdsteden van onze buurlanden, waar burgemeesters Anne Hidalgo (Parijs) en Femke Halsema (Amsterdam) kritiek hebben op de werking van de nationale politie.

Onderzoeker Jelle Janssens bevestigde dat een schaalvergroting van de politie, of het nu in Brussel of elders gebeurt, geen besparing zal inhouden. “Schaalvergroting mag geen symbolisch politiek dossier zijn, maar moet dienen om de dienstverlening aan de burger te garanderen.”

Parlementslid Dries Van Langenhove (Vlaams Belang) legde de kritiek dat er bij de Brusselse burgemeesters en korpschefs totaal geen draagvlak voor de fusie zou zijn, naast zich neer. “In dit dossier hebben wij de bevoegdheid.” Maar draagvlak is onontbeerlijk, antwoordde korpschef Goovaerts. “De burgemeester is mijn bestuurlijke autoriteit, zo staat het in de wet. Als je hun wil naast je neer wil leggen, dan moet je die wet aanpassen. Die burgemeesters zien we ook elke week, ze zijn nauw betrokken, dat zou bij de minister-president toch anders zijn."

Volgende week volgt een tweede hoorzitting over het thema in de Kamercommissie Binnenlandse Zaken en Veiligheid. De week erna staat een overleg met de minister op de agenda, waarna wellicht over het Vlaams Belang-wetsvoorstel gestemd zal worden.