'Onduidelijke instructies brachten agenten in verlegenheid'

De richtlijnen van de korpschef van de zone Brussel-Hoofdstad/Elsene en Brussels burgemeester Philippe Close (PS) over de manier waarop de politie de Black Lives Matter-betoging in goede banen moest leiden, waren onduidelijk. Dat zeggen vakbondsafgevaardigden aan onze redactie. Intussen richt de politiezone een gerechtelijke tasforce in om de relschoppers te identificeren.

Zo'n tienduizend betogers verzamelden zondagnamiddag op het Poelaertplein, vlak voor het Justitiepaleis. Een meer symbolische plek om voor gelijke behandeling van mensen van verschillende herkomst te pleiten, bestaat er niet. Wat initieel een vreedzame manifestatie was, mondde uiteindelijk uit in rellen met de politie.

Een kleine groep herrieschoppers gooide met stenen naar politiewagens, klopte etalages van nabijgelegen handelszaken in en sloeg ook aan het plunderen. De aanwezige agenten, die volgens onze bronnen initieel de richtlijn kregen om zo weinig mogelijk in te grijpen, probeerden tevergeefs de relschoppers uit elkaar te drijven. Vervolgens werd massaal overgegaan tot het arresteren van de amokmakers.

Neutrale zone beschermen

De opkomst van de Black Lives Matter-betoging was groter dan voorzien. Vele aanwezigen en getuigen meldden aan onze redactie dat het achteraf heel moeilijk was om de uitvalswegen te vinden. In de omgeving zetten agenten her en der strategische barricades op, om te vermijden dat betogers zich richting de neutrale zone zouden verplaatsen.

"Maar het is niet zo dat we de betogers stonden op te wachten. Wettelijk moeten wij de neutrale zone beschermen", benadrukt politiewoordvoerster Ilse Van de Keere. "Omdat het veel te druk was aan het Poelaertplein konden betogers via de Regentschapsstraat langs de Kleine en Grote Zavel, maar ook langs de Museumstraat en Koudenberg weg."

Enkele betogers botsten echter op de barrage aan het Koningsplein. "En daar vonden sommigen het nuttig om met projectielen te werpen naar de politie. Onze agenten zijn daar heel kalm onder gebleven, wat niet iedereen gegeven is als er een verkeerslicht naar hun hoofd wordt gegooid", aldus Van de Keere. Stewards van de organisatie konden de gemoederen bedaren, maar elders kookten de potjes wel over.

Na de betoging namen relschoppers niet alleen agenten in het vizier, ook verschillende handelszaken in de Elsensesteenweg, Louizalaan en Waterloosesteenweg moesten het ontgelden. "We kunnen op dit moment niet uitmaken of dat personen zijn die deel uitmaakten van de betoging, of het mensen zijn die van de situatie misbruik maakten om toe te slaan", aldus Van de Keere.

Agenten moest incasseren

Politievakbonden hekelen het gebrek aan coördinatie en communicatie in aanloop en tijdens de betoging. Hoewel de federale overheid samenscholing nog steeds verbiedt, besliste de stad Brussel de manifestatie te gedogen wegens de maatschappelijke relevantie ervan. Dat zorgde voor verwarring bij de agenten. Zij kregen de richtlijnen om niet tot aanhoudingen over te gaan.

En dus incasseerden de agenten te veel, klinkt het in vakbondskringen. "De onduidelijkheid bracht onze agenten in verlegenheid", zegt een anonieme bron.

Pas wanneer het geweld grote proporties aannam, mochten ze ingrijpen. "We hebben geprobeerd om de betogers eerst uit elkaar te drijven (onder meer met behulp van traangas, red.), maar de mensen bleven maar terugkeren. Dan is er nog maar één oplossing: de mensen arresteren met de bedoeling dat de rellen definitief ophouden", reageert Van de Keere.

Taskforce en slachtofferhulp

De politie roept iedereen op om videomateriaal van de rellen door te sturen. Een gerechtelijke taskforce zal die bestuderen om zo de feiten te reconstrueren en de herrieschoppers te identificeren. "Dat is een tijdrovend en moeilijk werk, maar wel nodig. Het verhaal is nog heel gefragmenteerd op dit moment, en op die manier kunnen we alles reconstrueren." Eén verdacht werd intussen al ter beschikking gesteld van het Brussels parket.

Daarnaast schakelt de politiezone ook de eigen dienst slachtofferhulp in. "Behalve identificatie van de daders proberen we zoveel mogelijk de getroffen handelszaken te helpen. Voor de handelaars is dit natuurlijk heel erg. Door de coronacrisis konden zij hun zaak amper opendoen. Zij zitten al met torenhoge kosten en dit konden ze echt missen."

Volgens de liberale politievakbond VSOA werden de agenten zondag aan hun lot overgelaten. "De risicoanalyse was niet goed genoeg. Vele agenten wisten niet hoe ze moesten reageren als er iets zou verkeerd lopen", zegt vakbondsman Vincent Houssin. "Ook was niet duidelijk welke niveau's van geweld tegen politie toegelaten mochten worden. De tolerantiegrenzen waren niet duidelijk afgebakend."

Stakingsaanzegging

Uiteindelijk raakten 28 politiemensen gewond. De twee grootste politievakbonden VSOA en NSPV dienen daarom een stakingsaanzegging in. "Onze eerste eis: de risicoanalyses moeten deftig gemaakt worden. Er moet bovendien een nultolerantie komen tegen geweld. Anders zal het blijven escaleren", aldus Houssin.

De NSPV sluit zich aan bij de liberale vakbond. "Wat we gezien hebben in Brussel is ontoelaatbaar en zelfs onbegrijpelijk in het kader van de coronacrisis", aldus nationaal secretaris Carlo Médo. "Agenten stonden tijdens de coronaperiode altijd klaar om het goede verloop van de lockdown te garanderen. Uitgerekend die mensen zijn aangevallen."

NSPV breekt een lans voor een open debat. "We willen de problematiek bespreekbaar maken, maar vooral dat er een einde komt aan het geweld tegen de politie. Geweld in al zijn vormen is niet toe te staan, zeker niet tegen diegenen die elke dag klaarstaan om onze maatschappij te beschermen. We willen uitleg en vooral garanties dat dit nooit meer gebeurt."

De stakingsaanzegging wordt maandag nog ingediend en die zal binnen een termijn van tien dagen ingaan.