'We zijn ermee bezig', daklozen moeten wachten op bescherming tegen corona

Thuisblijven is voor thuisloze Brusselaars een moeilijke opgave. Nu ook asielzoekers niet meer kunnen aankloppen in de opvangcentra en er nauwelijks bedden resten voor de transmigranten, zou dat aantal thuislozen weleens kunnen groeien. Voor extra opvangplaatsen zit de Brusselse regering met de handen in het haar. Al hoopt Artsen Zonder Grenzen binnenkort een opvangplaats voor 50 dakloze coronapatiënten te openen.

Het Maximiliaanpark was deze dagen gevuld als anders. Groepjes mannen staan er dicht op elkaar of zitten in een kring. In coronatijden is dat uit den boze, dus kwam de Brusselse politie donderdagmiddag tussen om het park te ontruimen.

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) had eerder deze week al zijn ongenoegen geuit met de federale aanpak rond vluchtelingen. Sinds dinsdag kunnen nieuwe asielzoekers zich niet meer laten registreren in het aanmeldcentrum Klein Kasteeltje. Humanitaire organisaties zoals Amnesty International en Vluchtelingenwerk Vlaanderen uitten toen hun bezorgdheid over een mogelijke toename van asielzoekers op straat.

Tegelijkertijd moesten sommige opvangcentra voor dak- en thuislozen de deuren sluiten, om het risico op coronabesmettingen te verkleinen. Waar al die mensen nu naartoe zijn, is onduidelijk.

“Naar het gevoel van onze straathoekwerkers zijn er niet meer mensen op straat dan vorige week”, zegt directeur Laurent Demoulin van vzw Diogenes. “Maar zeker ook niet minder.”

Sensibiliseren

Zijn medewerkers gaan overdag op pad om dakloze Brusselaars te sensibiliseren over de ernst van het coronavirus. Velen zien het nog als een grap, merken ze, of gaan er lichtjes over. Zeker bij personen met psychische problemen vindt de boodschap moeilijk gehoor.

“Enkel de Roma-families zien we al beduidend minder op straat”, zegt Demoulin. Zij hebben onderdak gevonden, maar vaak met grote gezinnen in slechte woonomstandigheden. “De hygiëne is daar niet noodzakelijk beter. En als er één persoon ziek wordt, zal het snel verspreiden.”

Hetzelfde geldt voor thuislozen in kraakpanden, opvanghuizen of sofasurfers die bij vrienden of familie overnachten. “Die mensen volgen de richtlijnen wel op om binnen te blijven, maar ze zitten te dicht op elkaar om de regels van social distancing te volgen.”

(Lees verder onder de foto)

Bovendien, klinkt het bij Dokters van de Wereld, zijn dakloze personen vaak erg kwetsbaar. “Ze hebben vaak al een chronische ziekte, zoals ademhalingsproblemen of hart- en vaatziekten”, zegt woordvoerster Emmy Deschuttere.

De organisatie hekelt daarom het gebrek aan aandacht voor deze groepen vanwege de overheid. “Vanuit alle overheden is er te weinig aandacht voor de kwetsbare groepen, terwijl de richtlijnen moeilijk toepasbaar zijn voor hen”, zegt Deschuttere.

Noodbedden

Van coronagevallen onder de daklozen hebben ze bij Dokters van de Wereld nog geen weet. Maar directeur Demoulin van vzw Diogenes is er bijna zeker van. “In de opvangtehuizen moeten er al mensen besmet zijn”, meent hij.

De Brusselse regering voorziet alvast 15 isolatieplaatsen in de Trierstraat, mocht iemand van de dakloze Brusselaars besmet raken met corona. Er is ook een mobiel interventieteam van New Samusocial opgezet om de mensen veilig naar het ziekenhuis te brengen. Verder zijn de medische consultaties afgebouwd tot het absolute minimum en dienen ook daklozen in eerste instantie beroep te doen op een telefonisch gesprek met de dokter.

De vzw Straatverplegers roept daarentegen op om dakloze mensen zo snel mogelijk actief te testen op covid-19. “Kwalitatieve opsporing via testen stelt ons in staat diegenen bij wie het echt nodig is, effectief te isoleren, en de anderen op een veilige manier op te vangen”, zegt Pierre Ryckmans, medisch coördinator van Straatverplegers vzw.

Artsen Zonder Grenzen kondigde vandaag aan een opvangcentrum te openen voor 50 personen in precaire situaties die mogelijk corona hebben. Het opvangcentrum zou ergens in de buurt van het Maximiliaanpark moeten worden geopend, maar Artsen Zonder Grenzen wacht nog op toelating van de brandweer. "We rekenen erop dat er morgen of zaterdag meer duidelijkheid is", aldus een woordvoerster. In de toekomst zouden de 50 plaatsen nog kunnen worden uitgebreid tot 150.

Het doel van dit project van Artsen Zonder Grenzen is om voor mensen die geen onderdak hebben, een thuis te creëren waar ze kunnen worden geïsoleerd, de nodige medische follow-up kunnen krijgen en indien nodig kunnen worden overgeplaatst naar medische voorzieningen in de stad, zegt de organisatie zelf.

Transmigranten en asielzoekers kunnen ook medische hulp krijgen in de humanitaire hub aan het Noordstation. Daar zorgt Artsen Zonder Grenzen voor de screening op corona, terwijl Dokters van de Wereld de eerstelijnszorg blijft garanderen.

“Het is belangrijk dat we aandacht blijven hebben voor de mensen met chronische ziekten zoals diabetes of een hoge bloeddruk, want als zij ziek worden, zullen de complicaties extra groot zijn”, zegt Deschuttere.

Transmigranten

Bij Dokters van de Wereld begrijpen ze de sluiting van het Klein Kasteeltje dan ook niet. “Veel asielzoekers belanden op straat en zo misschien in het Maximiliaanpark. Zij komen dan ook op het bord van de humanitaire hub terecht. De sluiting zorgt hoe dan ook voor chaos op het terrein.”

Het Burgerplatform voor steun aan de vluchtelingen telde afgelopen nacht 97 personen die buiten sliepen in de Noordwijk. Een dag eerder waren dat er 83. Allemaal mensen die volgens de huidige afzonderingsmaatregelen eigenlijk binnenshuis zouden moeten blijven.

Maar de opvangplaatsen voor asielzoekers gelden niet voor transmigranten, omdat zij geen asiel willen aanvragen in ons land. Het enige opvangcentrum voor deze groep in Brussel, La Porte d’Ulysse, zit met 350 plaatsen al vol. Volgens woordvoerder Mehdi Kassou van het Burgerplatform moeten nog zowat 120 transmigranten op zoek naar onderdak.

“We zoeken momenteel naar een oplossing voor de asielzoekers”, klinkt het op het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). “Maar wie hier geen asiel wil aanvragen, geldt als dakloze. Dan is de stad bevoegd", zegt haar woordvoerder Florent Baudewyns.

'Selectief'

Bij Brussel-Stad wijzen ze dan weer door naar het Gewest. Minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) buigt zich momenteel over extra opvangcapaciteit. “We zoeken een oplossing, maar we hebben er nog geen gevonden”, aldus zijn woordvoerder Pascal Devos.

Ondertussen vreest Dokters van de Wereld dat de huidige vijftien noodbedden, voor de echte zieken, snel vol gaan zitten. “Pas wie er echt erg aan toe is, kan naar het ziekenhuis. Wij maken ons vooral zorgen om de groep met mildere symptomen, die zich niet kunnen afzonderen”, zegt Deschuttere. “Als je bezig bent met volksgezondheid, kan je niet selectief zijn. Het gaat om een plan dat gericht is op alle inwoners van ons land. En of je dat nu leuk vindt of niet: daklozen zijn inwoners van ons land.”