‘België treedt mensenrechten met de voeten in strijd tegen terreur’

De maatregelen die ons land hanteert ten opzichte van terreurverdachten gaan rechtstreeks in tegen de mensenrechten. Bovendien gaat de politie geregeld zijn boekje te buiten bij het controleren van verdachten. Verschillende onschuldige slachtoffers getuigen over buitensporig geweld, vernederingen en bedreigingen door de politie. Dat blijkt uit een ontluisterend rapport van de internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) stelt vandaag een rapport voor getiteld: ‘’Reden tot Bezorgdheid: De Belgische Terrorismebestrijdingsmaatregelen na de Aanslagen in Parijs en Brussel”. De organisatie reisde drie keer naar België af om interviews af te nemen met getuigen, lokale en nationale mensenrechtenactivisten, overheidsambtenaren, wetgevers, veiligheidsexperts, politieagenten en journalisten.

Daarbij nam de organisatie ook 30 nieuwe of voorgestelde wetten en besluiten onder de loep die de regering aannam om de strijd tegen terreur aan te gaan. Enkele daarvan zijn ronduit problematisch, aldus HRW. Zo stellen er zich ernstige problemen met de langdurige isolatie van verdachten, die soms maandenlang aan een stuk tot 23 uur per dag in de isolatiecel doorbrengen. Ook het opschorten van paspoorten en het uitpluizen van oproeplijsten en mailverkeer van terrorismeverdachten zonder gerechtelijke toestemming kan niet door de beugel.

Verder is het volgens HRW ongeoorloofd dat de regering zomaar de Belgische nationaliteit kan intrekken en uitlatingen die grenzen aan het aanzetten tot terrorisme aanleiding kunnen geven tot vervolging. Maar ook de onafhankelijkheid van Comité P, het orgaan dat toezicht houdt op de politiediensten, wordt in vraag gesteld.

Buitensporig politiegeweld
Maar het meest verontrustende fenomeen zijn de vele getuigenissen die Human Rights Watch verzamelde over het buitensporig politiegeweld dat gepaard gaat met de vele huiszoekingen en zogeheten “stop and search”-acties, de spontane fouilleringen op straat. De organisatie spreekt van 26 incidenten waarbij verdachten beledigende opmerkingen zoals “vuile Arabier” of “smerige terrorist” naar hun hoofd geslingerd kregen van de politie. In 10 gevallen zou er ook sprake zijn geweest van buitensporig geweld, waarbij de slachtoffers klappen kregen of tegen auto’s werden gesmakt. Op één na waren alle verdachten moslim en slechts twee van hen waren niet van Noord-Afrikaanse origine.

De persoonlijke getuigenissen die HRW verzamelde gaan echter nog een stapje verder. Onder de getuigenissen zijn bekende verhalen zoals dat van de acteur Zouzou Ben Chikha, die in Gent op straat werd “vernederd en geviseerd” door de politie. Ook het verhaal van Fayçal Cheffou, de man die verkeerdelijk werd aanzien voor “de man met het hoedje” Mohamed Abrini, is gekend. Hij werd naar eigen zeggen door 5 politieagenten uitgekleed, geslagen, en moest de hele dag en nacht naakt in zijn cel doorbrengen zonder eten of drinken.

Afgeranseld
Maar er duiken ook enkele nieuwe verhalen op. Zo getuigt ‘Rachid’ (een valse naam, red.) uit de Brusselse gemeente Haren hoe hij na zijn arrestatie meerdere malen en naakt werd afgeranseld door de politie. De enige aanleiding was volgens hem dat de politie dacht hem te herkennen op een foto van drie mannen die volgens hem extremisten waren.

Ook ‘Stefan’ uit Molenbeek kreeg het zwaar te verduren. Zijn deur werd plots ingebeukt met een stormram, waarna “de binnenstormende agenten zijn zoontje van twee jaar uit zijn armen rukte en het jongetje hardhandig naar een muur toe zwierden”. Daarna mepten ze Stefan op het hoofd met een aanvalswapen, die het bewustzijn verloor. Stefan had ooit als bouwarbeider in een team gewerkt dat door Ibrahim Abdeslam, een van de terroristen die in Parijs toesloeg, was ingehuurd.

Schadevergoedingen blijven uit
Wat als een rode draad door de getuigenissen en het rapport van HRW loopt, is dat de reactie van de politie na het besef van onschuld vaak erg te wensen over laat. Excuses volgen amper, psychologische begeleiding blijft uit en ook schadevergoedingen voor materiële en morele schade komen er niet.

“We delen de woede en het verdriet in België en Frankrijk en willen dat de verantwoordelijken worden berecht”, zegt Letta Tayler, senior terrorism researcher bij Human Rights Watch en auteur van het rapport. “Maar veiligheidsmaatregelen moeten berusten op de mensenrechten en de rechtsregels. Bovendien kan het hardhandige politieoptreden leiden tot een vervreemding van juist die gemeenschappen die de dreiging mee het hoofd kunnen bieden.”

Intussen reageerde het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) al op het rapport van Human Rights Watch. Het zegt weet te hebben van gevallen van buitensporig politiegeweld en die ook te onderzoeken, maar zegt dat de feiten “geenszins deel uitmaken van een bewust beleid.”

Het volledige rapport van Human Rights Watch en een samenvatting ervan is online beschikbaar. Enkele getuigenissen werden ook samengevat in de video hieronder: