Expo van Boris Tellegen in MIMA opent vrijdag

Steek hem in een hokje en Boris Tellegen alias DELTA breekt, scheurt, knipt en snijdt zich een uitweg. Na dertig jaar bouwen aan zijn eigengereide en veelgelaagde universum houdt de in graffiti gewortelde kunstenaar en vrijheidsstrijder halt in Brussel voor een tentoonstelling in het MIMA. A friendly takeover opent deze vrijdag.

Eindeloos naar het oppervlak opkringelende dieptes. Organische escheriaanse stelsels. Op de mogelijkheden van beweging tobbende stilstand. Bezielde rafelranden. Orde in versplintering. Chaos in een doosje. Met Boris Tellegen haalt het MIMA voor zijn tweede tijdelijke tentoonstelling een kunstenaar in huis die uit de spanning tussen het overzichtelijke en het fragmentarische, het controleerbare en het toevallige, het aanwezige en het mogelijke een praktijk heeft weten te puren die elk hokjesdenken op een zinderende ontsnappingsroute onthaalt.

Die in de muur een te overschrijden grens ziet, in het museum een mogelijkheid om de dingen op zijn kop te zetten. "Ik heb er flink wakker van gelegen, hoor," lacht Boris Tellegen wanneer we hem enkele weken voor de opening van zijn expo ontmoeten. "Een solotentoonstelling op deze schaal, dat is voor mij wel voor het eerst. Ruim een jaar geleden heb ik de toen nog leegstaande bierbrouwerij bezocht en dan heb ik het zachtjes laten sudderen. Het grote denkwerk is intussen achter de rug en nu begint alles op z'n plek te vallen, maar absoluut ja, ik heb me er druk over gemaakt."

(Lees verder onder de afbeelding)

Flipperkasten
In het MIMA palmt Boris Tellegen drie verdiepingen in met een niet-chronologische overzichtstentoonstelling – dat mag als je 30 jaar onderweg bent – die van elke verdieping een vernuftige installatiedrager maakt voor bestaand, soms nooit eerder vertoond werk. Een nauwelijks in te dijken output in de vorm van collages, sculpturen, schetsen, albumhoezen (voor DJ Vadim, Alex Cortez, CiM en... Linkin Park), sneakers, flipperkasten, installaties.

Zelfs een samenwerking met zijn vader, dichter Toon Tellegen, krijgt hier, samen met inspiratiebronnen en speeltjes, een plek, en dat zonder ook maar één muur aan te raken. "Precies. (Lacht) Ondanks het feit dat ik niet veel graffiti toon, draait het daar toch heel erg om. Het is het fundament waarop mijn hele werk rust. Maar graffiti in een museum blijft moeilijk, vind ik. Daarom raken we ook niks aan. We maken zelf onze wanden, bouwen vitrinekasten, tot een bunker toe."

"Dat spelen met lego is nooit verdwenen, en die ambitie natuurlijk ook niet. (Lacht) In die zin is graffiti hier tegelijk aanwezig en afwezig. Ik toon ook foto's, en enkele daarvan maakte ik in de jaren 1980 op het Leidseplein in Amsterdam van jongetjes die naar een tram rennen om hem vol te schrijven. Los van die specifieke vormentaal, die hier minder aanwezig is, gaat het precies daarom: het gevoel niet te willen opgroeien, te willen blijven spelen."

Illusie
Op de benedenverdieping krijgt die vrijheidsdrang, die polsslag van het eigen ritme, paradoxaal vorm in een bunker, gevuld met een flipperkast, tekeningen en schetsen, een verzameling Transformers en pantserrobots, en enkele sculpturen, waaronder een beeld uit Papoea-Nieuw-Guinea en eentje dat Boris Tellegens dochter vervaardigde van een cd-rekje dat ze vond op straat. "Beschouw het als een bunker tegen de buitenwereld. Af en toe voel ik die behoefte om me af te schermen, om de wereld weg te blokken. Zo hoopvol is die niet."

Op de tweede verdieping rust een net iets te grote vriendelijke reus – compleet met gedachtetreintje – met de benen door het raam. "Daar komt het spirituele in terug. Veel mensen zien er robots in, maar ik zie ze meer als een soort afgodsbeelden. Ze zweven wat tussen Japanse robots, manga, Transformers, lego, speelgoed en Minecraft, en architectuur, bunkers en hoogbouw. Een totem, of een mascotte... misschien is het dat. Iets met een ziel."

Een ziel, ergens tussen orde en chaos, minutieuze aandacht en intuïtie, en innerlijke zoektocht en uitwendige sporen. Met de drie dimensies als medium. "Ik heb heel lang de illusie van 3D geschilderd en op een bepaald moment hebben die ontwerpen een tastbare vorm gekregen. Dat was een opeenvolging van kleine stapjes, die daarna grote stappen werden. Een heel evolutionair traject voor mijn gevoel. Het is elke keer proberen iets heel simpels te vinden en dan kijken of je dat weer een beetje kan oprekken en voortduwen. Proberen je gezichtsveld zo klein mogelijk te maken en dan zien of je je daartussen kan wrikken."

(Lees verder onder de afbeelding)

Op zoek naar toevalligheden. "Het is zo belangrijk om als je aan het werk bent, goed op te letten of er iets gebeurt wat je niet verwacht, zodat je het kan oppikken. Ik vind het veel belangrijker om op zoek te gaan naar, of attent te blijven voor die toevalligheden dan met een vastomlijnd plan te werk te gaan. Het is het benutten van mogelijkheden. In mijn schetsboekjes staat elke bladzijde voor een bepaalde richting. De kunst is het gevoel, de belofte van zo een schets vast te houden, de openheid van dat onaffe in een veel gerichtere vorm op te roepen."

"Of dat nu via de mascottes of totems is, waar het echt gaat over een zekere ruimtelijkheid die je een bepaalde spanning, een associatie met iets verhevens kan meegeven, dan wel via papier, textuur of collages, waar je voortdurend laveert tussen het grillige en het rechte: het is altijd dieper graven, doen en dan kijken wat er gebeurt."

> Boris Tellegen aka DELTA: A Friendly Takeover. 03/02 > 28/05, MIMA, Sint-Jans-Molenbeek