Bevrijding van Brussel: hoe de Duitsers zich niet zomaar overgaven

Een optocht van ruim zeventig voertuigen trekt door Brussel. Ze herdenkt de bevrijding van de hoofdstad op de Duitsers, exact 75 jaar geleden. "Ik zie de tanks nog door de straten rijden. En wij kinderen kenden al onze eerste woordjes Engels: we riepen chiclets for mama, cigarettes for papa." De volgende ochtend gingen de Duitsers op de vlucht. Ze staken het Justitiepaleis in brand en vochten in het Jubelpark hun laatste strijd.

Op 15 mei 1940 trokken de Duitsers Brussel binnen. In de vroege oorlogsjaren was de bezetting nog te verdragen voor de bevolking. Maar na de inval in de Sovjet-Unie en zeker na het keren van de krijgskansen van de Duitsers wordt de bezetter bitser. Brusselaars worden verplicht om in Duitsland te gaan werken, er komt meer repressie.

Jongens op zolder

Herman Vandormael herinnert zich nog goed hoe zijn moeder jonge jongens opving zodat ze niet naar het front hoefden. "Mijn moeder was zeer sociaal ingesteld en zij heeft in totaal acht jonge mannen opgevangen die door de nazi’s werden opgespoord om in Duitsland te gaan werken," vertelt hij aan BRUZZ. "Wij woonden in het schoolhuis, en de jongens zaten in de aangrenzende school. Overdag zaten ze op de zolder van de school en ’s avonds kwamen ze via een binnenweggetje naar binnen geslopen en sliepen ze bij ons op zolder. Onze zolder lag dus vol met matrassen, maar als kind mocht ik daar niets van weten, want ik zou gebabbeld hebben op school."

Zo’n twee procent van de bevolking zat in het verzet, schat Osselaer. Ongeveer drie procent van de mensen collaboreerde met de Duitsers. Het overgrote deel van de Belgen nam dus een afwachtende houding aan.

Brigade Piron

Op 2 september 1944 besloot de Britse Guards Pantserdivisie die bij Douai in Noord-Frankrijk lag, ’s avonds laat om naar Brussel te gaan. Op 3 september gingen de Britten en de Belgische brigade Piron in alle vroegte op pad. Ze arriveerden aan het begin van de avond in Brussel, en hadden toen in hoog tempo 120 kilometer afgelegd.

De Belgische brigade was in Engeland door de Britten getraind, en werd vernoemd naar Jean-Baptiste Piron. "Hij was een echte leider," vertelt Osselaer. "Hij wilde zo snel mogelijk België bevrijden. De brigade Piron was bovendien de katalysator voor een hernieuwd Belgisch leger. Sinds 1940 had België geen leger meer, maar met de brigade Piron heroverde België haar soevereiniteit door opnieuw troepen in te zetten."

Kauwgom en sigaretten

Ook de bevrijding herinnert Vandormael zich nog goed. "Ik zie de tanks nog door de straten rijden. En wij kinderen stonden langs de kant te juichen en te dansen en wij kenden al onze eerste woordjes Engels: we riepen chiclets for mama, cigarettes for papa. En de geallieerden gooiden één en ander waar wij blij mee waren."

De volgende ochtend gingen de Duitsers op de vlucht. Ze richtten daarbij wel grote vernielingen aan: ze staken het Justitiepaleis in brand in een poging om belastende documenten te vernietigen. De bevolking probeerde de brand te blussen, maar kon niet voorkomen dat de koperen koepel van het gebouw instortte. Die avond werd in het Jubelpark nog zwaar gevochten tussen verzetsstrijders en Duitse soldaten.

Herdenking

Het War Heritage Institute en Defensie herdenken de bevrijding van Brussel en België met een colonne van ruim zeventig militaire voertuigen, die gedurende twee weken door heel België trekt. Een deel van de voertuigen werd ook gebruikt tijdens de bevrijding, en de stoet legt waar mogelijk ook de oorspronkelijke route van de bevrijder af. Op dinsdag trekt de optocht van Halle naar Brussel.