Close: 'Zo'n belangrijk proces heeft een kost voor de stad'

Komende maandag starten op de voormalige NAVO-site in Evere de debatten voor de Brusselse raadkamer over de doorverwijzing van de verdachten van de aanslagen in Brussel en Zaventem. Meer dan zeshonderd slachtoffers kunnen twee weken lang de zittingen bijwonen. De lokale politie van Brussel-Hoofdstad-Elsene zet daarom 50 politieagenten in voor extra beveiliging.

Vanaf aanstaande maandag zal de Brusselse raadkamer zijn intrek nemen in het gebouw om de standpunten aan te horen van alle betrokken partijen. Het federaal parket wil acht van de dertien verdachten voor het hof van assisen brengen, waar een volksjury zal oordelen over hun schuld of onschuld. Voor twee verdachten wil het openbaar ministerie een apart proces voor de correctionele rechtbank laten voeren. Tot slot zal het federaal parket de buitenvervolgingstelling vragen van drie overige verdachten.

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) zegt aan BRUZZ dat vanaf de start van de zittingen dagelijks vijftig politieagenten van de lokale politie Brussel-Hoofdstad-Elsene alles mee in goede banen zullen leiden. Ze doen dat samen met hun collega's van de federale politie. "Het is een belangrijk proces", zegt Close, "dus hoort er een investering bij voor de Stad."

Herinrichting

Ook het uiteindelijk proces over de aanslagen zal plaatsvinden in het oude NAVO-hoofdkwartier, dat door de Federale Overheidsdienst Justitie werd omgedoopt tot ‘Justitia’. Om de site om te bouwen tot een zwaarbeveiligd complex waar terreurprocessen veilig kunnen plaatsvinden, zijn ettelijke miljoenen euro uitgegeven. De grote zittingszaal biedt plaats aan 180 personen. Daarnaast zijn er twee relaiszalen voorzien, waar in totaal 550 mensen kunnen plaatsnemen. Beide relaiszalen hebben een videoverbinding met de zittingszaal, zodat de debatten probleemloos kunnen gevolgd worden.

“Zowel in de zittingszaal als in de relaiszalen is ook simultaanvertaling voorzien, naar het Nederlands en het Engels”, zegt Filip Heyndrickx, directeur bij de Directie Infrastructuur van het Directoraat-Generaal Rechterlijke Organisatie van de FOD Justitie. “In de relaiszalen zal ook een griffier aanwezig zijn, die in contact staat met de griffier in de hoofzaal. Als in een van de relaiszalen iemand het woord wil nemen, verwittigt de griffier in de relaiszaal de griffier in de hoofdzaal, waarna die persoon naar de hoofdzaal zal worden gebracht.”

De zittingen van de raadkamer gaan door achter gesloten deuren. Wie burgerlijke partij is in het dossier, mag wel aanwezig zijn. In het dossier is er sprake van zo’n 1.300 slachtoffers. Zowat 650 hebben zich inmiddels al burgerlijke partij gesteld, maar dat cijfer zal vermoedelijk nog oplopen.

Wie zich benadeeld voelt, kan zich aanstaande maandag, maar ook nog op het eigenlijke proces nadien, burgerlijke partij stellen. Het gaat niet alleen om nabestaanden of mensen die zelf gewond raakten, maar ook om bedrijven die in de nasleep van de aanslagen schade hebben ondervonden, zoals de openbare vervoersmaatschappij MIVB.

Verwacht wordt dat er in totaal acht- tot negenhonderd benadeelden zich burgerlijke partij zullen stellen. Een groot deel van hen wordt vertegenwoordigd in slachtoffervereniging V-Europe. “Het is de eerste keer dat we geconfronteerd zullen worden met de verdachten”, zegt Philippe Vansteenkiste, die zijn zus verloor bij de aanslag op de nationale luchthaven op 22 mei 2016 en voorzitter is van V-Europe. “Dit eerste visuele contact kan een zware emotionele impact hebben. Al gaat het uiteindelijk om een juridisch-technische discussie. De raadkamer moet beslissen wie moet terechtstaan en of dat voor de correctionele rechtbank of voor het hof van assisen moet gebeuren.”

Assisen of niet?

Die procedure, ook wel ‘regeling der rechtspleging’ genoemd, zal twee weken in beslag nemen. Allereerst komen de drie onderzoeksrechters die het onderzoek naar de aanslagen hebben geleid, aan het woord om hun verslag voor te lezen. Het volledige dossier beslaat maar liefst 140 kartons en telt minstens 6.200 processen-verbaal. Ruim één vijfde van die stukken werd vertaald in negen talen.

Na het verslag van de onderzoeksrechters, krijgen de burgerlijke partijen het woord. Zo’n 250 slachtoffers worden vertegenwoordigd via V-Europe door advocaat Guillaume Lys. “Op de zitting kunnen we ons standpunt over de vordering van het federaal parket meegeven. We kunnen dus aan de raadkamer zeggen dat we aandringen om bepaalde verdachten voor het hof van assisen te laten berechten in plaats van voor de correctionele rechtbank.”

De openbaar aanklager, in dit dossier gaat het om een magistraat van het federaal parket, zal vervolgens zijn vordering toelichten. We weten al dat de openbaar aanklager zal vragen om acht verdachten door te verwijzen naar het hof van assisen. Het gaat om Salah Abdeslam, Oussama Atar, Mohamed Abrini, Sofien Ayari, Osama Krayem, Ali El Haddad Asufi, Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa. Voor twee verdachten, de broers Smaïl en Ibrahim Farisi, zal de federaal aanklager aan de raadkamer vragen om een doorverwijzing naar de correctionele rechtbank uit te spreken. Dat betekent dat zij zich dan zullen moeten verantwoorden voor hun aandeel bij de feiten op een apart proces. Voor de drie overige verdachten, Faycal Cheffou, Brahim Tabich en Youssef El Ajmi, zal het federaal parket de buitenvervolgingstelling vragen.

Niet voor januari

Na de vordering krijgt de verdediging het woord. De advocaten pleiten dan niet over de schuld of onschuld van de verdachten, maar kunnen betwisten dat er voldoende bezwaren zijn tegen hun cliënt om hem te laten terechtstaan op een openbaar proces.

Eens alle partijen het woord hebben gekregen, zal de raadkamer de zaak in beraad nemen. Een uitspraak wordt ten vroegste pas verwacht in januari. Indien de raadkamer van mening is dat één of meerdere verdachten zich moeten verantwoorden voor het hof van assisen, wordt de zaak doorverwezen aan het hof van beroep. De Kamer van Inbeschuldigingstelling moet dan de doorverwijzing naar het assisenhof uitspreken. De KI zal zich dan wel eerst moeten buigen over het dossier, zoals de raadkamer dat vanaf aanstaande maandag moet doen. In principe zouden de zittingen voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling nog voor de zomer van start kunnen gaan, als de raadkamer volgens plan verloopt.

De zittingen van de KI zullen ook plaatsvinden op de Justitia-site in Evere. Het eigenlijke proces over de aanslagen zullen daar ook doorgaan, maar in een ander deel van het voormalige NAVO-gebouw.

Tussen de procedure voor de raadkamer en het proces ten gronde zullen in de Justitia-site ook nog enkele andere grote processen plaatsvinden die om veiligheidsredenen en omwille van het grote aantal betrokkenen, niet in het oude justitiepaleis kunnen doorgaan. “Plannen om de site ook na het proces over de aanslagen te blijven gebruiken, zijn er nog niet”, zegt directeur Heyndrickx. “De vraag zal er zeker zijn, zeker nu met de coronapandemie, maar ook als die achter de rug is, maar voorlopig is het niet de bedoeling deze site te blijven gebruiken na het grote proces over de aanslagen.”