Interlands in Duitse strafkampen. Een Brusselse keeper die ternauwernood de Holocaust ontvlucht. En Duitse officieren die propagandawedstrijden organiseren op de terreinen van Sporting Anderlecht. Het is maar een greep uit de verhalen die in Schwalbe, het nieuwe boek van voetbalhistoricus Kust Deswert, gebundeld zijn.
In ‘Schwalbe’ vertelt auteur Kurt Deswert de verzwegen geschiedenis van de Belgische kleedkamers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Want er werd weldegelijk gevoetbald tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel zelfs. "De maatschappij lag grotendeels stil. Maar de Duitsers hadden nood aan een rustige bevolking. En de manier om de rust te bewaren, was voetbal", aldus Kurt Deswert. "Brood en spelen dus. Brood was er niet zoveel. Maar de spelen wel."
6,5 miljoen
Het Belgische voetbal werd tijdens de oorlog door de Duitse bezetter grotendeels met rust gelaten. Dat was de deal met de Belgische Voetbalbond. Op voorwaarde dat de voetbalwedstrijden geen anti-Duits sentiment zouden opwekken. Er mochten geen rellen uitbreken en er mochten geen anti-Duitse gezangen zijn op de tribunes. 'Voetbal was de manier om de bevolking iets te geven om naar uit te kijken, zodat ze niet actief in het verzet zouden gaan.'
Voetbal was gigantisch populair, laten de bezoekersaantallen blijken. In de periode 1942-1943 gingen er 6,5 miljoen supporters naar het voetbal kijken, in alle verschillende divisies.
Ook in de stalags, de kampen voor krijgsgevangenen in Duitsland, rolde de bal. "Belgen, en vooral Walen dan, die in die kampen zaten, organiseerden daar interlands. Belgische krijgsgevangenen tegen Franse krijgsgevangenen. En dat terwijl het reguliere interlandvoetbal, dat de Fifa organiseert, stil lag", aldus Kurt Deswert.
Max Cohen
In zijn zoektocht stootte Deswert op het verhaal van de Brusselaar Max Cohen. Begin jaren twintig stond Cohen in doel bij Union Saint-Gilloise. Cohen, zelf van Joodse afkomst, werd aan het begin van de oorlog verraden en opgepakt. Hij is eerst naar de gevangenis van Sint-Gillis gebracht en van daaruit in 1941 overgebracht naar het fort van Breendonk, destijds de hel op aarde. Maar Cohen had geluk. Op een gegeven moment was er een controle van de Duitsers in het fort van Breendonk. En enkele gevangenen die niet veel op de kerfstok hadden, werden vrijgelaten. Cohen daarbij. Met een vals paspoort vluchtte Cohen naar Parijs, om zo te ontsnappen aan de jodenvervolging.
Schwalbe is uitgegeven bij Borgerhoff en Lamberigts.
© Kurt Deswert
| Max Cohen, doelman bij Union Saint-Gilloise in de jaren twintig
