‘Coördinatie blijft voornaamste aandachtspunt voor Brussels vaccinatiebeleid'

Uit een studie die het Brusselse vaccinatiebeleid onder de loep neemt, blijkt dat heldere communicatie, een duidelijke samenwerking en een beleid waarbij mensen het gevoel hebben dat ze niet in de steek worden gelaten, cruciale schakels zijn om zoveel mogelijk mensen te overtuigen van een vaccin. “Mensen die al lang in kansarmoede leven, moeten het gevoel hebben dat ook voor hen gezorgd wordt.”

Om beter te doorgronden waarom Brusselaars twijfelen over een vaccin, of het vaccin regelrecht weigeren, bestelde het Brussels Gewest drie studies. Uit één van die studies – een samenwerking tussen de UC Louvain, de ULB en gecoördineerd door het Brussels Studies Institute – blijkt dat vooral heldere communicatie en een ‘leave no one behind’-beleid een cruciale rol spelen in de poging zoveel mogelijk mensen te vaccineren.

“In deze studie keken we niet enkel naar wat wel en niet werkt in de Brusselse vaccinstrategie,” vertelt Anneloes Vandenbroucke, onderzoekscoördinator van het Brussels Studies Institute. “We keken ook naar de beleving en de betekenis van het vaccin voor zowel professionals als voor het doelpubliek. Er is immers veel polarisatie rond ontstaan, en vaccinweigering kan niet aan één bepaalde sociaaleconomische groep toegeschreven worden. Wel moeten we kijken naar de noden van elke doelgroep die we wensen te bereiken.”

Uit dat onderzoek bleek een aantal noden vervuld te moeten worden. Ten eerste houdt de studie een pleidooi voor variatie binnen het aantal instrumenten om te sensibiliseren tot vaccinatie. “Zo zijn de grote vaccinatiecentra goed om kwantitatief gezien veel mensen te vaccineren,” zegt Vandenbroucke. “Maar daarnaast zijn ook initiatieven zoals de vacci-bus nodig, die op plekken met sociaal leven komen en die mensen die nog een beetje twijfelden, over de streep kunnen trekken.”

“Tot slot is er – voor de sterke twijfelaars – de mogelijkheid nodig voor een gesprek met iemand waarmee een vertrouwensrelatie werd opgebouwd, zoals de huisarts. Het Gewest zet hier momenteel op in, dus wij houden het pleidooi om dit ook te behouden, maar om nog meer aandacht te besteden aan coördinatie en afstemming,” zegt Vandenbroucke. “De verschillende initiatieven zijn niet altijd even goed op de hoogte van elkaars werk.”

Je collega’s terugzien

Ten tweede werd tijdens het onderzoek het belang van heldere communicatie duidelijk. Vooral communicatie die gericht is op volksgezondheid, en die mensen aanspreekt via hun bredere bezorgdheid voor welzijn en gezondheid, blijkt cruciaal. Ook twijfelaars snakken naar wetenschappelijke info en willen begrijpen wat een vaccin is en wat het precies doet. Ze willen hierover in gesprek gaan: de communicatie dient niet ‘van bovenaf’ te worden opgelegd.

“Communicatie gericht op publieke gezondheid roept het minste weerstand op,” zegt Vandenbroucke. “Sloganeske of politieke boodschappen creëren een averechts effect.” De onderzoekscoördinator geeft aan dat er ooit een campagne plaatsvond die zich richtte op ‘Wil je graag je collega’s terugzien? Laat je dan vaccineren.’ Die campagne stoot twijfelaars die op dat moment werkloos zijn, natuurlijk nog meer af, verklaart Vandenbroucke.

“Ook de media hebben de neiging om mogelijke politieke aspecten aan een campagne, extra uit te spelen,” klinkt het. “Dat kan mediatechnisch gezien interessant zijn, maar als mensen zien dat bijvoorbeeld ook politici het ergens niet over eens zijn, is dat natuurlijk niet goed voor de vaccinatiestrategie.” Eén van de andere studies die door het Gewest besteld werden, merkt zelfs op dat maar liefst 50 procent van de 783 ondervraagde vaccinweigeraars in Brussel de communicatie van het Gewest als angstaanjagend beschouwt. 50 procent geeft aan te twijfelen om zich te laten vaccineren omwille van contradictorische informatie.

Niemand in de steek laten

Een ander belangrijk punt is het gevoel dat niemand in de steek wordt gelaten, geeft de studie aan. “Zich laten vaccineren wordt vaak voorgesteld als een daad van burgerzin. Maar mensen die al jaren in kansarmoede leven, voelen zich al erg lang in de steek gelaten. Waarom zouden zij dan iets terug moeten doen?” verduidelijkt Vandenbroucke. “Er moet met andere woorden tijd en ruimte gecreëerd worden voor een systeem dat niemand achterlaat en waarbij ook mensen die bijvoorbeeld in kansarmoede leven, ook het gevoel krijgen dat er voor hen gezorgd wordt.”

Tot slot ziet de studie dat de relatie tussen de artsen, de sociale sector en de lokale overheden nog verder moet rijpen. “Toen minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) suggereerde dat ook apothekers spuitjes zouden mogen zetten, reageerden de huisartsen daar nogal geprikkeld op. Dat toont aan dat nog meer verduidelijkt moet worden hoe de samenwerking tussen de verschillende actoren er precies moet uitzien.”