Activisten blokkeren opnieuw werf gevangenis Haren

Tientallen activisten bezetten maandagochtend de site waar de gevangenis van Haren moet komen. Zij oordelen dat de Raad van State de vergunningen voor de werken moet vernietigen. “Als de Raad de werken niet stillegt, doen wij dat zelf.” De politie kwam ter plaatse en arresteerde een twintigtal activisten.

Bij de Raad van State (RvS) lopen nog twee procedures, tegen de milieuvergunning en tegen de stedenbouwkundige vergunning voor de gevangenis. Eind november gaf de auditeur van de Raad van State een negatief advies voor de bouw van de gevangenis en vroeg ze de nietigverklaring van de vergunningen.

Eén van de struikelblokken is een waterbron op de site van zo’n vijftien hectare, de Keelbeekbron. Cafasso, het consortium verantwoordelijk voor de financiering, bouw en het beheer van de gevangenis, zou die bron niet voldoende bestudeerd hebben en kan niet voldoende aantonen dat het debiet van de bron en de Keelbeek niet aangetast zal worden.

Het advies van de auditeur betekent een sprankeltje hoop voor de tegenstanders van de gevangenis, maar een uitspraak van de rechter is er nog niet. Dat vinden de activisten verontrustend. “Als de Raad van State de werken niet stillegt, doen wij dat zelf”, klinkt het bij de activisten, die de werf maandag met een zeventigtal mensen blokkeren.

'Funderingen in april'

Op de Keelbeeksite, waar de gevangenis komt, zijn de voorbereidende werken al bezig sinds november. Het terrein wordt schoongemaakt, maar door de bodemverontreiniging – er werd asbest teruggevonden – zullen de voorbereidende werken iets langer duren dan voorzien.

“Het einde van de grondwerken is gepland voor april (in plaats van eind januari, red.), waarna er met de funderingen kan worden begonnen”, zei Johan Vanderborght van bouwheer Regie der Gebouwen daarover aan De Standaard. “We wachten uiteraard af hoe de Raad van State zich zal uitspreken, maar we hebben er vertrouwen in dat dat gunstig zal zijn en de werf gewoon verder kan lopen.”

'Mastodontgevangenis'

De gevangenis van Haren kadert in het masterplan van 2008 voor een “gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden.” Er werd toen beslist om een gevangenis te bouwen in Haren met een capaciteit van 1.190 gedetineerden, waarmee dit de grootste gevangenis van het land moet worden. Tegenstanders hebben het vaak over een “megagevangenis” en zijn gekant tegen onder meer de omvang van het project. De Regie der Gebouwen spreekt liever van een “gevangenisdorp.”

“Het belangrijkste is nog altijd dat het een ‘mastadontgevangenis’ is, dus ik ben daar helemaal niet blij mee”, zegt professor criminologie Kristel Beyens (VUB). “Ik pleit voor kleinschaligheid, dat is belangrijk voor een menselijk regime.”

'Brusselse gevangenissen onhoudbaar'

Maar tegelijkertijd is Haren ook een kans, vindt professor Beyens. “Men zal er met nieuwe detentievormen en kleinere eenheden werken, met een open afdeling voor vrouwen.” Het gevangeniscomplex van Haren omvat een strafhuis voor mannen, een gesloten en een open instelling voor vrouwen, een observatie-instelling, een psychiatrische afdeling en een medisch centrum.

De nieuwe gevangenis moet de huidige verouderde en overbevolkte Brusselse gevangenissen van Sint-Gillis, Vorst en Berkendael vervangen. “De situatie is daar niet meer houdbaar. In Vorst is er een vleugel afgesloten omdat de grond er is ingezakt”, legt Beyens uit. “De overbevolking in de Brusselse gevangenissen is nog heel groot. Als men betere leefomstandigheden kan creëren, is dat een verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Als Haren er niet komt, wat is dan het alternatief?”

2022

Tegenstanders van het project, waaronder verschillende buurtverenigingen, proberen de bouw van de gevangenis al jaren tegen te houden door de site te bezetten en door allerlei gerechtelijke procedures, tot nu toe zonder succes. “Het bouwen van een gevangenis zorgt altijd voor veel weerstand vanuit verschillende hoeken”, aldus professor Beyens. “Een gevangenis zorgt voor overlast, er zullen mobiliteitsproblemen zijn omdat ze ver buiten Brussel ligt, maar een gevangenis zorgt ook voor werkgelegenheid.”

De bouw van de gevangenis moest normaal gezien al in 2015 van start gaan. De Regie der Gebouwen gaat er nu van uit dat het complex in 2022 klaar zal zijn. Het consortium Cafasso dat de gevangenis bouwt, zal ze ook 25 jaar lang beheren. Dat zal België 40,2 miljoen euro per jaar kosten.