‘Dit is ongezien’: Fedasil eist structurele oplossingen voor situatie aan Klein Kasteeltje

Het voltallige Fedasil-personeel heeft tijdens een symbolische actie deze namiddag het werk een halfuurtje stilgelegd uit onvrede met de situatie aan aanmeldcentrum Klein Kasteeltje. “We vragen ons bij families af: waar moeten we deze mensen nog leggen?”

Het scenario dat zich dagelijks afspeelt aan Klein Kasteeltje is intussen bekend. Vluchtende gezinnen, kwetsbare mensen, alleenstaande vrouwen en onbegeleide minderjarigen kunnen doorgaans op bed, bad en brood rekenen, terwijl het gros van de alleenstaande mannen die de nacht aan de poorten van het Fedasil-centrum doorbrengen op een njet botst, wat bovendien tegen het internationaal recht indruist – Fedasil werd al meer dan duizend keer veroordeeld.

De chaotische situatie leidt tot schermutselingen en duw-en trekwerk op dagbasis. Dinsdagochtend moest de politie tussenkomen en werd de aanmelding vervroegd stopgezet. Ondertussen lijken nieuwe opvangplekken, zoals in de kazerne in Berlaar, niet meer dan een druppel op een hete plaat.

“Dit heb ik nog nooit meegemaakt”, zucht Isabelle Plumat, directrice van Klein Kasteeltje. De steeds uitzichtlozer wordende situatie aan het aanmeldcentrum noopte de directrice en de verschillende Fedasil-diensthoofden dinsdag tot een spontane solidariteitsactie, die trouwens niet alleen aan het kanaal in Brussel, maar ook in de 36 opvangcentra doorging.

“Politieaanwezigheid is hier onmisbaar geworden en dat is niet normaal. Mensen geraken niet meer binnen en dat resulteert in moeilijke situaties, met veel frustraties tot gevolg. Daarbij geraken ook bepaalde medische noden van asielzoekers niet ingevuld.”

No pasarán

Onveiligheid, een recordaantal slapende mensen aan Klein Kasteeltje, personeelstekort, een hoge instroom gekoppeld aan een te lage uitstroom, aanslepende dossiers, … het zijn ingrediënten voor een toxische cocktail die vroeg of laat moest ontploffen.

“Het idee voor de actie is vanochtend ontstaan, maar de kiem is natuurlijk al lang geleden geplant”, zegt Nils Baetens, diensthoofd aan de Fedasil-hoofdzetel. Door de zich opeenstapelende woelige aanmeldingen kwam de veiligheid van zowel de asielzoekers als het personeel steeds meer in gedrang, geeft hij aan.

“We hebben al veel meegemaakt en de grenzen zijn al vaak verlegd, maar nu de veiligheid in het gevaar komt, zeggen we duidelijk: no pasarán. Nu de aanmeldingen aan de straatkant gebeuren, moet er maar een iemand duwen of trekken op twee meter van de baan, of er voltrekt zich een drama.”

De blik moet dringend verschuiven van tijdelijke naar structurele oplossingen, aldus Baetens. “Wat we nu meemaken, is ongezien. Men spreekt steevast over een opvangprobleem, maar dit is een systeemprobleem.”

“Er wordt gekeken naar de instroom, naar wie er hier vandaag voor de deur staat. Maar het gaat in feite vooral om de hele keten daarachter, met procedures die heel lang aanslepen en tot erg lange wachttijden voor asielzoekers leiden, waardoor er geen vrije plaatsen zijn, en dat creëert ongenoegen bij de asielzoekers. Die mensen willen verder met hun leven, maar zitten vast in ellenlange wachttijden waardoor het aantal mensen in opvang blijft groeien. En ook de uitstroom moet sneller.”

Nieuwe plaatsen creëren is volgens Baetens dan ook maar een deel van het antwoord. “De asieldiensten moeten versterkt worden en er moet ingezet worden op betere samenwerking, maar pasklare antwoorden op dit probleem zijn er nu niet. De instroom kunnen we ook niet voorspellen. Buurlanden zitten trouwens in hetzelfde schuitje.”

Noodoplossingen voor families

Ook voor een medewerkster van de instroomdispatching, die anoniem wil blijven, is de maat vol. Op haar dienst in het aanmeldcentrum worden de asielzoekers onder meer gescreend. Voor mensen die asiel aanvragen is de dispatching de eerstvolgende halte na een bezoek aan de Dienst Vreemdelingenzaken.

“Voor deze situatie hebben we eigenlijk anderhalf jaar geleden al gewaarschuwd”, vertelt ze. “Dat er een gigantisch tekort aan opvangplaatsen is, is al lang aangegeven. Een jaar geleden is het echt problematisch geworden, want toen hebben we oorlogsvluchtelingen die hun eerste asielaanvraag doen, moeten weigeren. Maar nu vragen we ons bij families vaak af: waar moeten we deze mensen leggen?”

Die drempel zag de medewerkster de afgelopen maanden steeds dichterbij komen, opnieuw deels door de geblokkeerde doorstroming, vertelt ze. “Het loopt hoe langer hoe meer uit de hand. Tot nu toe hebben we noodoplossingen kunnen vinden voor die families, mede dankzij sommige sluitingsdagen de voorbije maand. Maar dat gaat niet blijven duren.”

De Fedasil-werknemer hamert dan ook op structurele opvang. “Het heeft geen zin om tijdelijke opvangcentra te openen omdat de instroom hoog is en die weer te sluiten zodra het aantal nieuwe mensen enigszins onder controle is.”

Systeem reorganiseren

De heikele situatie leidt bovendien ook tot ontslagen. Zo moet instroomverantwoordelijke Clémentine Devaux binnenkort afscheid nemen van zes werkkrachten. “Ze willen niet verderwerken in zo’n stresserend klimaat”, klinkt het in Le Soir.

Ondertussen laat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) aan Belga weten dat ze de directie van Fedasil gaat samenroepen. "Ik heb alle begrip voor het personeel en dat zij hun bezorgdheden uiten. Alle diensten zitten samen om tot operationele oplossingen te komen op het terrein in samenwerking met de stad Brussel", zegt ze.

Fedasil-directrice Isabelle Plumet laat voorlopig in het midden of er nog acties volgen. “Dat zal afhangen van de evolutie van de situatie”, zegt ze. “In ieder geval ligt de oplossing niet enkel in nieuwe plaatsen creëren. Het hele aanmeldsysteem moet bekeken worden, het system van asielaanvragen moet gereorganiseerd worden”, klinkt het.