Producten dag voor vervaldatum verplicht weggeven? Supermarkten protesteren

Een voedselinspecteur die in je frigo komt neuzen om er de producten die morgen vervallen uit te halen en mee te nemen. "Binnenkort bij u?", vraagt handelsfederatie Comeos zich af. Met een opmerkelijke videoboodschap hekelt de federatie de nieuwe Brusselse regel – nu nog in de maak – die supermarkten verplicht om producten één dag voor de vervaldatum aan hulporganisaties te schenken.

"Stel je voor dat een overheidsagent je koelkast mag inspecteren om producten in beslag te nemen die binnen een dag zouden vervallen," klinkt het in de video. "Het lijkt misschien verrassend... maar dat is precies wat de Brusselse regering oplegt aan de grote supermarkten."

In 2023 werd de Brusselse ordonnantie op initiatief van Brussels minister van Welzijn Alain Maron (Ecolo) door de regering goedgekeurd. Die bepaalt dat Brusselse supermarkten van meer dan 1.000 vierkante meter verplicht zullen worden om hun onverkochte voedingsproducten te doneren. Het gaat om alle voedingsmiddelen die op één dag voor de houdbaarheidsdatum niet verkocht zijn.

Consumeerbaar

De verplichting zou dit jaar in voege gaan, maar liep vertraging op. Nadat de Brusselse regering de ordonnantie had aangenomen, moet die nog ter advies worden voorgelegd aan de Raad van State, waarbij onder meer gekeken wordt of Brussel hierin wel bevoegd is, en ter stemming worden voorgelegd in het Brussels parlement.

Maar Comeos trekt met de opmerkelijke video intussen van leer tegen het ontwerp van ordonnantie. "De producten zijn op een dag voor de houdbaarheidsdatum nog steeds consumeerbaar en verkoopbaar. Het zijn bovendien vaak die producten die afgeprijsd verkocht worden en dus gewaardeerd worden door een belangrijk deel van ons cliënteel," zegt Lora Nivesse, directeur van Comeos Brussel aan La Capitale.

"Hoewel deze maatregel bedoeld is om voedselverspilling tegen te gaan, wordt alles wat supermarkten al doen op losse schroeven gezet: een op maat gemaakt inkoopbeleid, krachtige logistieke ketens, geautomatiseerd voorraadbeheer, de implementatie van snelle verkoopsystemen en aanzienlijke voedseldonaties," klinkt het verder nog.

Hulpverenigingen

Comeos wijst er ook op dat de Belgische supermarkten vorig jaar al zo'n 33 miljoen maaltijden hebben gedoneerd aan voedselbanken en armoedeorganisaties. "Het huidige systeem werkt heel goed," zegt Lora Nivesse.

"Flexibiliteit is heel belangrijk, want de werking is anders naargelang het gaat om een voedselbank, een lokaal goed doel of de Restos du Coeur. Het is niet mogelijk en ook niet wenselijk om strikte, identieke regels voor iedereen te hebben," klinkt het verder.

De Brusselse startup Happy Hours Market verkoopt met een app etenswaren uit supermarkten waarvan de houdbaarheidsdatum bijna is verstreken. Ook zij zien het voorstel van Maron liever niet gebeuren. "De praktische uitvoering van deze ordonnantie is totaal onrealistisch," zegt oprichter Ludovic Libert. "Alles één dag voor de houdbaarheidsdatum weggeven, dat gaat alleen maar voor meer voedselverspilling zorgen. We zijn nu al niet in staat om de grote volumes voedsel te verwerken."

Lees verder onder de video.

Bevoorradingsproblemen

Voedselbanken zitten vaker met bevoorradingsproblemen. In 2022 lieten de stijgende energie- en voedselprijzen zich voelen. Ook hakte de aanhoudende sociale crisis bij Delhaize erin, en gaan steeds meer overschotten naar apps als Happy Hours Market, Phenix en Too Good to Go, waar supermarkten wél nog betaald krijgen voor voedselresten. In december protesteerden actievoerders nog tegen dat soort apps omdat ze volgens hen de markt voor gratis voedselbedeling verstoren.

De Brusselse Burgerraad voor het klimaat, die wordt samengesteld om aanbevelingen te doen voor de Brusselse regering, adviseerde bovendien dat de de ordonnantie zelfs nog uitgebreid moet worden tot supermarkten van 500 vierkante meter. Ondanks de bestaande inspanningen van supermarkten om voedselverspilling te verminderen en voedsel te doneren aan hulporganisaties, blijken de inspanningen dus niet altijd genoeg.

"Meer dan 90.000 mensen in Brussel zijn afhankelijk van voedselhulp," zei minister Alain Maron op 5 maart al nadat het ontwerp door de Brusselse regering in tweede lezing werd goedgekeurd. "Het is onaanvaardbaar dat er nog steeds tonnen eetbaar voedsel worden weggegooid. Hoewel sommige supermarkten hun onverkochte voedsel al aan liefdadigheidsinstellingen doneren, is het definiëren van een duidelijk kader een belangrijke stap in de richting van een ecologische en inclusieve transitie."