Raaf: slimme opportunist broedt weer in Brussel

In het Zoniënwoud broeden momenteel mogelijk twee ravenkoppels, voor het eerst sinds honderd jaar afwezigheid. “Een absolute mijlpaal,” zegt Leefmilieu Brussel. “Maar hen zien wordt moeilijk: de vogels zijn heel schuw.”

Net zoals de vleermuis is de raaf lang slachtoffer geweest van bijgelovige ideeën, waarbij de grote zwarte vogel werd gezien als brenger van onheil en dood – lees bijvoorbeeld het iconische gedicht 'The Raven' van Edgar Allan Poe. Als gevolg van die slechte reputatie, werd de raaf bestreden. Met succes: de vogel verdween begin twintigste eeuw volledig uit België.

Maar sinds de jaren 1970 is de vogel terug en vooral de laatste tien jaar stijgen de aantallen, onder meer door een herintroductieprogramma in Wallonië. Ook Vlaanderen telt sinds kort enkele broedgevallen, in Limburg en Antwerpen, maar Brussel bleef achter. Tot nu, zo blijkt.

“Mijn hart als bioloog begon jaren geleden al harder te kloppen, toen een broedend koppel ontdekt werd in het Meerdaalwoud, Oud-Heverlee, want de stap naar Brussel werd dan heel klein,” zegt Olivier Beck, diensthoofd soorten binnen het departement biodiversiteit van Leefmilieu Brussel. En nu lijkt het eindelijk zover te zijn. “Sinds kort zijn er hoogstwaarschijnlijk op twee plekken in het Zoniënwoud ravenkoppels aan het broeden. Dat blijkt uit de voorlopige observaties voor het nieuwe Brusselse Vogelatlasproject.”

Sinds 2022 tellen tientallen vrijwillige ornithologen van natuurorganisaties Natagora en Natuurpunt alle vogels die broeden en overwinteren op het grondgebied van het gewest. De atlas zal volgend jaar klaar zijn, maar de voorlopige resultaten suggereren al de aanwezigheid van twee koppels op het grond­gebied van Watermaal-Bosvoorde.

“Dat zou absoluut een mijlpaal zijn,” zegt Beck. “Want raven staan als aaseters aan de top van de voedselpiramide. De vogels eten kadavers en zorgen er dus mee voor dat de cyclus van het ecosysteem rond is. Het bosmilieu is een heel stuk vollediger met hen erbij.”

Misschien brengen de komende maanden definitief uitsluitsel, want de zomer is een goeie periode om ravenjongen te spotten terwijl ze hun vliegvaardigheden bijschaven. Al is bij raven de kans altijd groter dat je ze hoort dan dat je ze werkelijk kan zien.

“Het zijn heel voorzichtige en intelligente dieren,” legt Beck uit. “Ze zullen een wandelaar snel in de gaten krijgen, maar ze kunnen zich goed verstoppen. Daarenboven zijn ze ook goed in afleidingsmanoeuvres om mogelijke predatoren uit de buurt van hun nest te houden. Ze spelen echt een kat-en-muisspel.” Hun diepkeelse roep is wel gemakkelijk te herkennen voor geoefende oren. “Al is die bij jongen wel minder diep, want die moeten als het ware nog de baard in de keel krijgen.”

Als de raaf daadwerkelijk weer in Brussel broedt, is dat sowieso momenteel enkel in het bos. Een groot verschil met zwarte kraaien en kauwen, nochtans deel van dezelfde familie, die zich steeds meer thuis voelen in de stad. “De raven in de Tower of London (kasteel in centrum van Londen, red.) bewijzen dat de vogels kunnen gedijen in de drukte van een stad, al zijn het daar wel tamme dieren. Maar kijk naar de vos, die van het platteland is gekomen en zich nu helemaal in zijn sas voelt in Brussel. Raven zijn ook slimme opportunisten, dus wie weet volgen ze op termijn dat voorbeeld.”