Teek: kleine bloedzuigende parasiet minder actief tijdens regenweer

Teken hebben wel iets van mensen: als het fel regent, zijn ze minder actief in de buitenlucht. Dat kan verklaren waarom er afgelopen mei en juni minder tekenbeten bij mensen zijn vastgesteld dan normaal.

“In tegenstelling tot wat sommigen denken, vallen teken niet uit bomen,” zegt onderzoekster Laurence Geebelen van Sciensano's TekenNet-project, dat het voorkomen van tekenbeten bij Belgen opvolgt. “Ze klimmen op hoge grassen en lage struiken, waar ze wachten op een 'gastheer' om zich aan vast te bijten en zijn bloed op te zuigen. Een vochtige omgeving is daarvoor belangrijk, maar als het té veel regent, zijn ze minder actief.”

Hun onvrijwillige gastheren en -vrouwen zijn vooral knaagdieren, haasachtigen en vogels, maar ze bijten zich ook vast aan grotere dieren zoals reeën. “Het hangt ervan af in welke levensfase ze zich bevinden,” zegt Geebelen. “In de eerste stadia zijn het vooral kleine gastheren omdat de teken zich nog lager op de vegetatie begeven, pas later, als volwassen teek, zullen ze hoger klimmen en zich aan grotere dieren wagen.” Baasjes van honden en katten weten maar al te goed dat teken het ook op hun huisdieren gemunt kunnen hebben als ze in het gras dollen.

“Mensen daarentegen zijn een accidentele gastheer voor teken,” zegt Geebelen. Die beten kunnen wel onaangename gevolgen hebben, waarbij vooral de ziekte van Lyme een risico vormt. Teken besmet met de bacterie Borrelia burgdorferi kunnen die aandoening zowel bij mensen als dieren veroorzaken. Een belangrijk symptoom bij mensen is een rode, ringvormige plek op de plaats van de beet, die geleidelijk groter wordt. Andere mogelijke klachten zijn koorts, spier- en gewrichtspijn. De klachten kunnen verergeren als de ziekte niet met antibiotica behandeld wordt. Bij dieren lijken honden gevoeliger dan katten, maar symptomen zouden bij allebei eerder zeldzaam zijn.

Teken worden actief vanaf het voorjaar en de piek van het aantal beten bij mensen ligt tussen mei en juli, maar tot vorige week bleef het ongewoon rustig op dat front. En niet alleen omdat teken door het regenweer minder actief zijn. “Waarschijnlijk ook omdat het natte en koudere weer minder uitnodigde tot activiteiten in het groen, zoals wandelen of in de tuin werken. En als je het wel doet, draag je in zo'n weer meer bedekkende kledij.”

Het lijkt er sterk op dat het risico in steden ook een stuk lager ligt. Het aantal gemelde tekenbeten bij mensen in Brussel is beperkt, slechts 1,3 procent van het totale aantal vorig jaar. ”Je vindt de ideale omgeving voor teken minder in Brussel dan bijvoorbeeld in de Kempen en de Ardennen, waar veel meer uitgestrekt groen is met gastheren. Daarnaast zijn tuinen in Brussel doorgaans kleiner en sluiten ze minder aan op bosrijke omgevingen.”

Toch blijft het ook voor stadsbewoners opletten, zowel in de tuin als in de vrije natuur. Om beten te voorkomen, blijf je best zoveel mogelijk op paden en uit de buurt van struikgewas en hoog gras. Ook gesloten schoenen en kledij die de huid bedekt zijn aanraders. Eventueel kan je een insectenwerend middel met bijvoorbeeld DEET gebruiken. “En achteraf goed controleren of je geen teek met je meedraagt,” benadrukt Geebelen.

Als je een ongenode gast ontdekt – bij jezelf of je huisdier – is het zaak om die snel op de juiste manier te verwijderen. “Vroeger werd weleens aangeraden om aan de teek te draaien, maar dat klopt niet,” zegt Geebelen. “Je verwijdert de teek gewoon rustig en in één vlotte beweging. Bij dieren kan je daarvoor een tekentangetje gebruiken, maar bij mensen zijn die niet zo handig. Best gebruik je daarvoor een tekenkaart of een speciale 'koevoet'. Breng zeker niets aan op de teek, gebruik dus geen ether of alcohol.”