Infrabel rust zeventig overwegen uit met AI-camera's

Spoornetbeheerder Infrabel gaat een beroep doen op artificiële intelligentie (AI) om de veiligheid aan overwegen te verbeteren. Zeventig overwegen worden tegen eind dit jaar uitgerust met AI-camera's die stilstaande personen of voertuigen kunnen detecteren en alarm kunnen slaan. Het is een van de maatregelen uit een nationaal actieplan dat Infrabel donderdag voorstelde, samen met minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo).

Spoorlopers en ongevallen op overwegen blijven een hardnekkig fenomeen. In 2023 waren er 31 ongevallen en 324 incidenten op overwegen en 632 meldingen van spoorlopen. Die veroorzaakten gemiddeld meer dan 12 uur vertraging voor treinen per dag, het hoogste niveau van de voorbije vijf jaar. "Spoorlopers en incidenten aan overwegen vormen de voornaamste oorzaak van vertragingen", zei Infrabel-topman Benoît Gilson bij de voorstelling van het actieplan.

Om het gedrag van de mensen beter te begrijpen, liet Infrabel een enquête uitvoeren bij duizend Belgen. Daaruit blijkt dat de overgrote meerderheid de regels wel kent, maar dat bijna de helft toch bereid is over de sporen te lopen, bijvoorbeeld omdat ze dan tijd winnen.

"Niemand zou het in zijn hoofd halen om een snelweg over te steken, maar elke dag zijn er mensen die de sporen oversteken", aldus Gilson. "Het is moeilijk om de strijd aan te gaan met dergelijke mensen, die de risico's wel kennen maar ze toch willen nemen. Wij zijn niet verantwoordelijk voor hun gedrag, maar we nemen wel onze verantwoordelijkheid, om de veiligheid en de stiptheid te verbeteren."

Personen of voertuigen detecteren

Het actieplan dat donderdag werd voorgesteld, is specifiek bedoeld om de impact van spoorlopers en incidenten aan overwegen op de stiptheid te verminderen. Daarnaast zijn ook Infrabel zelf, spoorwegmaatschappij NMBS en andere spooroperatoren verantwoordelijk voor een deel van de vertragingen, waar ze elk met eigen maatregelen aan werken.

De AI-camera's zijn een van de meest opvallende nieuwigheden in het actieplan. Ze kunnen personen of voertuigen detecteren die lange tijd stilstaan (15 à 30 seconden) op een open overweg, bijvoorbeeld door filevorming. Er volgt dan een alarm in het seinhuis, zodat de verkeersleiders de situatie kunnen inschatten. Indien nodig kunnen ze het treinverkeer lokaal stilleggen.

De camera's werden sinds midden vorig jaar getest aan overwegen in Mortsel en Namen. Met goede resultaten, aldus de Infrabel-topman. "Er waren gemiddeld twintig detecties per maand op elke locatie", klonk het. "En er was geen enkele valse detectie." De AI-camera's worden de komende maanden uitgerold naar zeventig overwegen waar regelmatig files staan. Dat is belangrijk, omdat filevorming de oorzaak is van bijna 40 procent van de ongevallen aan overwegen. Het gaat om een investering van zowat 700.000 euro.

Omheiningen tegen spoorlopen

In het kader van het actieplan zal Infrabel ook nog meer omheiningen plaatsen tegen spoorlopen, alle overwegen uitrusten met een sticker met het noodnummer 1711, extra systemen installeren om spoorlopers te detecteren aan overwegen en in tunnels, extra wegmarkeringen aanbrengen aan overwegen, enzovoort.

Ook systemen om zelfmoord(pogingen) te voorkomen in verschillende stations, zoals afsluitingen, verlichting en camera's, behoren tot de maatregelen. Het aantal zelfdodingen op het spoor blijft de voorbije jaren stabiel, maar het aantal pogingen neemt volgens Infrabel sterk toe. En dat heeft ook gevolgen voor de stiptheid.

Vrachtwagenchauffeurs

Behalve op preventie, zet Infrabel ook in op sensibilisering. Dat gebeurt onder meer met campagnes. Zo komt er een campagne specifiek gericht op vrachtwagenchauffeurs. Zij vormen een risicogroep bij overwegen in de havens. En dan is er nog de handhaving. Samen met de politie zijn er controleacties om overtreders op heterdaad te betrappen. In dat kader stelt Infrabel voor om minderjarigen die betrapt worden op spoorlopen, geen proces-verbaal te geven maar een bemiddelingstraject te laten volgen.

Minister Gilkinet wees erop dat de stiptheid de laatste maanden beterschap vertoont, nadat die vorig jaar gezakt was naar het laagste niveau in jaren. "Tijdens de maand maart was de stiptheid het minst slecht in lange tijd", klonk het. Maar hij erkende dat het nog beter moet. "Het is via een betere stiptheid dat we reizigers naar de trein kunnen lokken."