Franstalig onderwijs hervat zonder smartphones en met een resem nieuwe plannen

Leerplicht vanaf drie jaar, geen smartphones in de klas en gedaan met de vaste benoemingen voor leerkrachten: de nieuwe Franse gemeenschapsregering heeft een plan klaar voor het onderwijs en het is aan de Brusselse Valérie Glatigny (MR), onderwijsminister aan Franstalige kant, om dat in goede banen te leiden. “We moeten jonge leerkrachten motiveren met vaste contracten.”

Glatigny legt de onderwijsplannen van de Franse gemeenschapsregering in verschillende Franstalige kranten uit, aan de vooravond van het nieuwe schooljaar. De Franstalige scholen in ons land openen vandaag al, een week vroeger dan de Vlaamse. Die aangepaste schoolkalender is nu een jaar van kracht.

Toch gaat er ook nu geen zomer voorbij zonder dat er nieuwigheden aan Franstalige zijde worden geïntroduceerd. Zo starten alle 373 scholen van het openbare net, gelijkaardig aan het gemeenschapsonderwijs in Vlaanderen, dit jaar met een algemeen verbod op smartphones. In bepaalde scholen gaat die maatregel meteen deze maandag van start. De rest van de Franstalige scholen, van het vrije en gemeentelijke net, moeten volgens het Waals regeerakkoord op korte termijn volgen. In eerste instantie geldt het verbod in het basisonderwijs.

“De komende twee weken zullen we onderzoeken hoe we het smartphoneverbod kunnen uitbreiden tot het derde middelbaar,” zei Franstalig onderwijsminister Valérie Glatigny (MR) afgelopen weekend in Le Soir. “Natuurlijk krijgen de scholen ons vertrouwen: dringende communicatie of het gebruik van telefoons voor leerdoelen zullen we niet verbieden.”

In het gemeenschapsonderwijs dient het verbod om pestgedrag te verkleinen, klinkt het. “Daarnaast wijzen tal van onderzoeken op de gevolgen van een te grote blootstelling aan smartphones voor de gezondheid en het schoolklimaat,” zegt directeur Julien Nicaise van het gemeenschapsnet aan Belga.

Lerarentekort: vaste contracten en hoger loon

Het smartphoneverbod is meteen een eerste beleidsstap voor minister Glatigny, die in Sint-Pieters-Woluwe woont. Ze was in de vorige Franse gemeenschapsregering al bevoegd voor Hoger Onderwijs en voerde toen een extra, vierde jaar toe aan de lerarenopleiding. Nu is ze van plan om het beroep van leerkracht verder op te waarderen. In de Franstalige pers kondigde ze zaterdag hogere barema’s aan en meer werkzekerheid voor jonge instappers. Dat wil ze doen via vaste contracten vanaf het eerste jaar.

“Alle arbeidspsychologen zeggen ons dat jongeren vandaag andere zaken verwachten dan de vorige generaties,” legde ze uit in L’Echo. “In een context van hoge tekorten moet je stabiliteit aanbieden, maar ook flexibiliteit. Je moet mensen de mogelijkheid geven om het onderwijs te verlaten, nadien terug te keren, en die ervaring waarderen.”

Maar, dat gaat wel ten koste van het systeem met vaste benoemingen. Al te vaak krijgen jonge leerkrachten geen langdurige aanstelling omdat ze vast benoemde leerkrachten slechts tijdelijk vervangen, zegt Glatigny, tijdens ziekte of loopbaanonderbreking bijvoorbeeld. “We moeten af van dit gesloten systeem, waarbij je in het onderwijs stapt, wacht op je benoeming en daar de rest van je leven blijft,” aldus Glatigny in La Libre.

Het systeem dateert nog uit de tijd dat er veel werkloosheid was. Die bijhorende onzekerheid is er vandaag niet meer, vindt de minister, door de hoge tekorten. “Wie al vast benoemd is, zal die rechten niet verliezen. Alleen krijgen alle andere leerkrachten een vast contract.”

Om leraren beter te waarderen, belooft ze extra loon, maar ook meer autoriteit. Die staat onder druk, zegt de minister. “We moeten leerkrachten beter beschermen. Daarom denken we na over een specifieke sanctie wanneer een leerling een leraar beledigt of fysiek aanvalt,” zei Glatigny dit weekend in La Libre. “Indirect vertegenwoordigt een leerkracht het gezag van de overheid, dus het zal een systeem zijn dat gelijkaardig is aan wat al bestaat voor politieagenten.”

Deze maatregel moet er volgens de minister op korte termijn komen.

Tenslotte wil Glatigny dat leerkrachten met een masterdiploma extra taken op zich nemen, omdat ze al meer verdienen dan hun collega’s met een bachelordiploma. De vakbonden hebben nog veel vragen bij haar voorstellen, onder meer over pensioenrechten en de concrete uitwerking van elk voorstel.

De minister plant nu vanaf september elke zes weken overleg met de koepels, ouders en bonden.

Leerkwaliteit: extra toetsen en jonger verplicht naar school

Dat overleg zal ook over het onderwijs zelf gaan. Want daar moet de kwaliteit omhoog, vindt de Franse gemeenschapsregering. Glatigny wil daarvoor ten eerste de leerplicht vervroegen naar drie jaar. Vandaag moeten Franstalige kleuters pas vanaf vijf jaar verplicht naar school, net als in Vlaanderen. Maar hoe jonger een kind sociale en cognitieve vaardigheden kan ontwikkelen, “hoe minder ongelijkheid,” aldus Glatigny in L’Echo.

De minister wil ook inzetten op sociale mix en plant daarvoor een evaluatie van het inschrijvingsbeleid. “We moeten werken aan de aantrekkelijkheid van bepaalde scholen. We weten dat daar problemen rond bestaan, vooral in het noorden van Brussel,” zo verwoordde ze het in La Libre.

Franstalige kinderen in ons land zullen ook wat vaker geëvalueerd worden dan vandaag. Glatigny wil al in het derde leerjaar een eerste, externe toets invoeren om eventuele leerachterstand op te sporen.

En de centrale toetsen aan het eind van de basisschool moeten strenger, vindt ze: kinderen zullen pas slagen vanaf 60 procent in plaats van 50 procent. En taal moet een grotere rol krijgen in de toets.

Glatigny steunt daarbij haar voorgangster Caroline Désir (PS), die Nederlandse les wou verplichten vanaf het derde leerjaar. Wel plant ze nog overleg met ouders en de sector en wil ze sommige scholen ook Duits laten kiezen. “We gaan zo ver als we kunnen, wetende dat er problemen zijn met het vinden van taalleerkrachten,” aldus de minister.

In het middelbaar onderwijs wil ze het curriculum hervormen, maar dat vraagt nog overleg, net als haar plan om scholen langer open te houden voor sport- of andere activiteiten. Om schooluitval te vermijden plant Glatigny alvast meer duaal leren in samenwerking met bedrijven. Leerlingen zouden dan al een deeltijdse stage kunnen lopen tijdens hun schoolcarrière.

Besparing

De plannen zijn uitgebreid, maar Glatigny moet de komende jaren in elk geval rekening houden met een strakke besparing. De Waalse en Franse gemeenschapsregeringen, van MR en Les Engagés, willen een begrotingsevenwicht bereiken en ook het onderwijs moet mee.

Valérie Glatigny ziet in de afschaffing van vaste benoemingen alvast een besparing op de lange termijn. Op de korte termijn wil ze eerst snoeien in de administratie.

“We willen niet meer dan honderd omzendbrieven per jaar hebben,” vertelde ze in de Franstalige kranten, en ook de uitbetaling van de lonen moet geautomatiseerd worden. Ze wil ook evalueren welk schoolgerief nog gratis moet worden aangeboden en welk niet. En op de lange termijn overweegt ze de drie onderwijsnetten te laten fusioneren.

Dat zou vooral in het vrije onderwijs subsidies kunnen uitsparen, maar hangt nog sterk af van overleg met de vakbonden.