Koekelbergse basisschool voert vierdaagse schoolweek in door lerarentekort

De leerlingen van basisschool Instituut van de Ursulinen gaan voortaan nog maar vier dagen per week naar de les. De school uit Koekelberg voert de vierdaagse schoolweek in door het lerarentekort, dat veel groter blijkt dan het aantal vacatures in Brussel doet uitschijnen. Binnen het Brusselse gemeenschapsonderwijs zijn er al vijf scholen met een vierdaagse week.

Eind vorig schooljaar kondigden twee basisscholen uit Evere van het gemeenschapsonderwijs aan dat hun leerlingen vanaf dit schooljaar nog maar vier dagen per week naar school zouden moeten komen. Ook drie andere basisscholen van GO! Scholengroep Brussel passen dit jaar een vierdaagse week toe. De maatregel werd ingevoerd om op een creatieve, maar verregaande manier om te gaan met het lerarentekort. Om het wegvallen van de lessen op woensdag te compenseren, moeten de leerlingen op andere dagen wel wat langer op school blijven. Op die manier blijft de kwaliteit van het onderwijs gegarandeerd, klinkt het.

"We zien dat de maatregel een gunstig effect heeft op het lerarentekort," zegt Karin Struys, woordvoerster van GO! Scholengroep Brussel. "Een aantal leerkrachten dat voordien vier vijfde werkte, heeft dit schooljaar beslist om voltijds aan de slag te gaan, omdat ze die ene dag niet naar Brussel hoeven te komen." De vijf basisscholen van het gemeenschapsonderwijs hebben intussen een aanvraag ingediend bij het departement Onderwijs om ook volgend schooljaar nog maar vier dagen per week les te geven.

Met nog drie en een halve maand te gaan heeft nu ook een basisschool binnen het katholieke onderwijs in Brussel beslist om dezelfde maatregel in te voeren. Het gaat om basisschool Instituut van de Ursulinen in Koekelberg. Ook hier gaat het om een oplossing voor het lerarentekort: op woensdagen beschikte het schoolbestuur nog maar over drie leerkrachten.

"Liever vier dagen langer kwaliteitsvol lesgeven dan een vijfde dag de leerlingen zonder leerkracht te verdelen over andere klassen," zegt directrice Carine Timmermans. Net als in de Everse basisscholen met de vierdaagse lesweek wordt het wegvallen van woensdagen gecompenseerd met langere lesdagen tijdens de rest van de week en zijn de speeltijden korter gemaakt. "Er werd een duidelijke afspraak gemaakt tussen het schoolbestuur en de directie dat dit een tijdelijke oplossing is voor dit schooljaar." Kinderen kunnen op woensdagen terecht in de opvang die de school organiseert.

Voorlopig is het Instituut van de Ursulinen de enige Brusselse basisschool binnen het vrij onderwijs die overgaat tot deze drastische maatregel. "Voorlopig hebben we binnen onze scholengroep geen andere gelijkaardige aanvragen binnengekregen," zegt Nancy De Boey, co-directeur algemeen beleid van Katholiek Onderwijs Brussel Annuntiaten, waartoe Ursulinen behoort. "De leerkrachten en ouders van basisschool Voorzienigheid in Anderlecht hebben voor de school betoogd om het signaal te geven dat de limiet daar bereikt is. We horen van collega-directeurs dat het moeilijk is, maar voorlopig houden we staande."

Binnen de scholengroep Katholiek Onderwijs Brussel Annuntiaten is een sluiting van klassen voorlopig niet aan de orde, zoals dat wel gebeurde in twee basisscholen in Schaarbeek van zowel het vrij als het gemeenschapsonderwijs. "We hebben de onthaalklas van basisschool Kompas moeten sluiten omdat er geen leerkracht was," aldus Karen Luyckfasseel, coördinerend directeur basisonderwijs van scholengroep Sint-Goedele. "Er zijn nog scholen die op het randje zitten, waar we binnenkort misschien klassen gaan moeten sluiten."

Lerarentekort groter dan gedacht

"Een vierdaagse lesweek zou voor Kompas geen oplossing zijn, want het lerarentekort is structureel. Op de andere vier dagen zou het probleem even groot zijn," gaat Luyckfasseel verder. Het toont aan hoe urgent het lerarentekort is in Brussel. Katholiek Onderwijs Vlaanderen berekende dat dat tekort in Brussel veel groter is dan het aantal vacatures doet uitschijnen.

Binnen de 64 basisscholen in het vrij onderwijs in Brussel zijn er in totaal tachtig niet-ingevulde vacatures, terwijl het werkelijke lerarentekort volgens de berekening van Katholiek Onderwijs Vlaanderen becijferd is op 277 voltijdsequivalenten. Het grote verschil komt door de vele creatieve maatregelen die scholen vandaag al nemen om het lerarentekort te compenseren. Van de 277 voltijdse leerkrachten die binnen het vrije basisonderwijs gezocht worden, worden er 146 opgevangen met noodmaatregelen.

Het gaat naast gepensioneerde leerkrachten die aan het werk zijn en overuren van leerkrachten bijvoorbeeld ook om veel zij-instromers. In de Brusselse katholieke basisscholen gaat het om 132 voltijdse zij-instromers, waarvan er 46 geen lerarenopleiding volgen.

In het secundair onderwijs schetst Katholiek Onderwijs Vlaanderen een gelijkaardig beeld. Daar zijn er vacatures voor 28 voltijdse leerkrachten, maar het reële lerarentekort ligt op 114 voltijdsequivalenten veel hoger. Hier zijn ongeveer 48 voltijdse zij-instromers zonder pedagogisch diploma onder het werk, waarvan er 12 geen lerarenopleiding volgen.

'Grotere onderwijsproblemen in Brussel'

Volgens het katholieke onderwijs toont deze situatie aan dat er dringend meer maatregelen nodig zijn om het lerarenberoep aantrekkelijker te maken in Brussel. "Een financiële aanmoediging om in Brussel les te geven blijft een politieke twistappel. Deze discussie wordt al gevoerd sinds de periode van minister Vandenbroucke. Als dit toen was goedgekeurd, zaten we vandaag misschien in een andere situatie," aldus Nancy De Boey van Katholiek Onderwijs Brussel Annuntiaten.

"Ondertussen is de beweging van Brussel naar Vlaanderen al jaren aan de gang. Na vijftien kalenderdagen opzeg kunnen leraren in het midden van het schooljaar vertrekken. In het begin konden we deze leegloop compenseren. Vandaag lukt dit helaas niet meer."

"Het gebrek aan duurzame en doortastende maatregelen, die al lang door de onderwijsverstrekkers worden gevraagd, laat zich het sterkst voelen in Brussel. Alleen samenwerking kan dit op korte en middellange termijn verhelpen," aldus Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. "Het Nederlandstalig onderwijs in Brussel kent eigen, specifiek grootstedelijke en verscherpte uitdagingen. Een succesvolle aanpak van Brusselse of grootstedelijke problematieken kan inspirerend werken voor het Vlaamse beleid."