Een extra staatssecretaris, echt?

Toegegeven, de coalitie aan Nederlandstalige kant is niet evident. Maar laat de remedie niet erger zijn dan de kwaal.

“Vier juli zijn er verkiezingen, vijf juli een regering, hop klaar. Het grote voordeel aan het Britse politieke systeem (lacht).” Aan het woord is VK-correspondent Lia van Bekhoven, vorige week in De Morgen. Ze overdrijft niet: daags na de verkiezingen van 2015 en 2019 was er al een regering. Alleen in 2017 duurde het wat langer: drie volle dagen.

Van die snelheid kunnen we in België alleen maar dromen. Zeker, de Vlaamse en Waalse regering lijken volop in de maak. Zelfs op federaal vlak is sprake van voorhuwelijks enthousiasme. “Mochten de N-VA en de MR alleen rond de tafel zitten, we hadden binnen tien dagen een federale regering,” zei MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.

Waar het helemaal niet zo’n vaart loopt, is in Brussel. Zeker aan Nederlandstalige kant liggen de zaken moeilijk. Verschillende partijen spraken al een veto uit tegen Team Fouad Ahidar, maar een coalitie met die drie zetels is de enige manier om een regering met ‘maar’ drie partijen aan Nederlandstalige kant te vormen.

Als de veto’s tegen Team Fouad Ahidar hard worden gemaakt, rest Elke Van den Brandt (Groen) dus enkel nog een regering met vier partijen als optie. Dat terwijl er maar drie posten zijn aan Nederlandstalige kant: twee ministers en één staatssecretaris.

Benjamin Dalle (CD&V) vroeg zich dan ook al af of de Franstaligen eventueel zouden instemmen met een tweede Nederlandstalige staatssecretaris. Ook elders weerklinkt die oproep.

Maar een extra postje creëren is zowat de slechts denkbare oplossing om uit dit debacle te raken. Het is een compromis zonder inhoudelijke meerwaarde en mét verzwaring van de logge structuur. Brussel telt 1 gewestelijke minister of staatssecretaris per 157.000 inwoners. In Vlaanderen is die verhouding 1 op 740.000.

En dan zijn er nog de kabinetten. Aftredend minister-president Rudi Vervoort (PS) had 82 kabinetsmedewerkers in dienst, bijna dubbel zoveel als de premier. Een deel van zijn bevoegdheden heeft hij gedelegeerd naar staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS): goed voor nog eens 47 kabinetsmedewerkers. In totaal had de hele Brusselse regering 349 kabinetsmedewerkers. Daar nog eens een extra staatssecretaris en een paar dozijn werknemers aan toevoegen zou niet getuigen van deugdelijk bestuur.

Gelukkig denken de aanstormende ministers daar ook zo over. In een interview met L’Echo zei kandidaat-minister-president David Leisterh (MR): “Ik heb de voorbije week de catastrofale financiële situatie van ons Gewest bestudeerd. Zeg me nu niet dat ik daar nog een politiek kabinet aan moet toevoegen.” Christophe De Beukelaer van vermoedelijke coalitiepartner Les Engagés stelde in 2023 zelfs nog voor om de ministeriële kabinetten in Brussel helemaal af te schaffen. “Dat zou 20 miljoen euro per jaar opleveren.” Toegegeven, dat is maar een paar meter metro, maar symboliek is ook belangrijk: iedereen moet bijdragen in deze benarde budgettaire tijden, ook de politiek.

Breed bedeeld

Bovendien vinden de Franstaligen nu al dat de Nederlandstaligen breed bedeeld zijn qua ministerposten. Anders gezegd: de kans dat er een postje bijkomt, is zeer onwaarschijnlijk. De kans dat dat erbij komt zonder compensaties aan Franstalige kant, helemaal nihil. Daarvoor zullen ze nooit de benodigde bijzondere meerderheid leveren.

Het ziet er dus naar uit dat de onderhandelende partijen op zoek moeten naar een andere oplossing. Een roterend systeem bijvoorbeeld, waarbij de twee kleinste partijen elk 2,5 jaar een minister leveren. Compensaties voor die halve deelname vallen altijd wel ergens te vinden, zeker als die partijen ook Vlaams en federaal meebesturen. Of men kan proberen toch een regering te vormen met Team Fouad Ahidar, en de Franstaligen ervan overtuigen dat een goed regeerakkoord met hen mogelijk is. Zolang er maar geen extra postje wordt gecreëerd. Want dat is net de tegenovergestelde richting van waar we naartoe moeten.