CD&V of N-VA: de tweespalt die de formatie weer zal domineren

Informateurs Elke Van den Brandt (Groen) en Christophe De Beukelaer (Les Engagés) hebben hun eerste overlegronde achter de rug. Het duo is van plan om verder te gaan met multilaterale gesprekken tussen verschillende partijen. Daarin zal de splijtzwam aan Nederlandstalige kant ongetwijfeld centraal staan: een meerderheid met de N-VA of met CD&V. Premier Bart De Wever voert ondertussen de druk op.

Woensdagvoormiddag sloot Les Engagés met waarnemend voorzitter Yvan Verougstraete het rijtje partijen af die informateurs Elke Van den Brandt (Groen) en Christophe De Beukelaer (Les Engagés) voor bilaterale gesprekken hadden uitgenodigd in het Brussels parlement.

De bedoeling van de overlegronde was vooral om naar elkaar te luisteren, om het (eindelijk) over de inhoud te hebben en om helder na te gaan welke garanties en knelpunten de partijen naar voren schuiven.

Verschillende bronnen geven aan dat die gesprekken positief en respectvol verliepen. Dat is al een kleine verworvenheid in de ongekend moeizame en bijwijlen scherpe Brusselse formatie. Vanaf morgen vinden multilaterale gesprekken plaats. Daarin zullen, in functie van de conclusies van de informateurs, verschillende partijen aan elkaar gekoppeld worden.

Handig medium

De vraag is hoelang het gaat duren vooraleer binnen dat kader oude tegenstellingen opnieuw de bovenhand zullen nemen. Aan Franstalige kant dringt de PS aan op een “nieuw schema”, lees: een meerderheid aan Vlaamse zijde die afwijkt van de coalitie met Groen, N-VA, Open VLD en Vooruit die in november het levenslicht zag.

In de ogen van de PS is deze informatiemissie daarvoor een handig medium en zijn de meer ongebonden figuren van Van den Brandt en De Beukelaer de juiste gangmakers.

De Franstalige socialisten gaan er bovendien niet van uit dat er een tussenfase nodig is na deze informatieronde, voordat de echte regeringsonderhandelingen kunnen starten. Er is immers sprake van een duo van PS en Open VLD dat het voortouw zou nemen zodra de huidige informatiemissie ten einde komt, maar bij beide partijen gaat niemand daar concreet op in.

Lees verder onder de foto

De Wever: ‘Moeilijk te verantwoorden’

Bij de MR is men al tevreden dat het formateursstokje in een volgende fase weer naar David Leisterh zou gaan. De piste van een meerderheid op links waarvan Ahmed Laaouej (PS) aan het roer zou staan – met PS, PTB/PVDA, Ecolo, Groen, Vooruit en Team Fouad Ahidar – lijkt dan weer, voor zover die dat al niet was, dood en begraven. Groen zou er wel oren naar hebben gehad, maar voor Vooruit-voorzitter Conner Rousseau is zo’n formule een absolute no pasarán.

Zo bevindt de tweespalt die de komende dagen (en weken) de formatie zal domineren zich aan Vlaamse zijde, want een scenario met Ecolo en Défi in plaats van de PS lijkt al lang van tafel geveegd. De vraag die onherroepelijk weer opduikt is of CD&V de meerderheid zal vervoegen ten koste van de N-VA.

In eerste instantie zal Open VLD kleur moeten bekennen. Nu de initiële Nederlandstalige meerderheid de facto niet meer bestaat, is het misschien iets minder lastig om de N-VA te lossen.

Open VLD bleef de voorbije dagen wat op de oppervlakte over die oorspronkelijke coalitie, al lijkt Brussels kopman Frédéric De Gucht niet snel van zijn lijn te zullen afwijken. Een blauwe bron: “De PS moet eens gaan inzien dat de N-VA, zeker op het vlak van financiering voor het gewest, van groot belang kan zijn in de komende jaren.” Op de Keizerslaan, waar de PS de federale oppositie tegen de Arizona-regering van premier De Wever volop voert, lijkt dat argument geen indruk te maken.

De Wever zelf kwam woensdag - alsof hij de bui al voelt hangen - nog maar eens terug op de Brusselse formatie, nu in de commissie Binnenlandse Zaken. “Als je een veto stelt tegen een partij die de federale en Vlaamse regering leidt, is dat moeilijk te verantwoorden. Als een partij, of zelfs meerdere partijen (Ecolo, JB), eisen dat een bepaalde Vlaamse partij wordt ingeruild voor een andere, staat dat volkomen haaks op de Brusselwet."

Ook Brussels N-VA-kopvrouw Cieltje Van Achter wond er maandag na haar onderhoud met de informateurs geen doekjes om en echode eerdere woorden van De Wever. “Telkens opnieuw proberen de Vlaamse meerderheid door elkaar te schudden, is niet alleen onaanvaardbaar, maar ook knoeien met de hoekstenen waarop het Belgische federalisme en Brussel als hoofdstedelijk gewest gebouwd zijn.”

Communautaire explosie

Het is die perceptie die zal leven als CD&V straks de plaats van de N-VA zou innemen: dat de Vlamingen zich neerleggen bij de wil van de PS.

In het kamp van Van den Brandt zal men daarvoor op de hoede zijn, maar heerst tegelijkertijd de idee die Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej dinsdagavond na zijn onderhoud met de informateurs nog eens meegaf dat er "in Brussel geen sprake kan zijn van een confederaal model waarbij twee meerderheden worden opgeteld".

Vanuit die optiek zijn de informateurs ook aan de slag gegaan. Achter de werkwijze schuilt datgene waar de PS al lang op hamert: dat er geen globale meerderheid is in het Brussels parlement voor een regering met de N-VA, terwijl die er wel is voor een regering met CD&V.

Brussel zou zo weliswaar voor een historisch kruispunt komen, dat een communautaire explosie kan veroorzaken. Aan “een hoeksteen van de institutionele orde raken”, zoals De Wever stelt, waardoor de N-VA ook nog eens buitenspel gezet wordt net wanneer de partij van de premier in zowel de federale als de Vlaamse regering de lakens uitdeelt: het zou de gevolgen voor Brussel van het Arizona-beleid, waar Laaouej zich zorgen over maakt, wellicht alleen maar doen toenemen.

Zelfs als Open VLD de N-VA lost, is het maar de vraag hoe de N-VA zou reageren als federale en Vlaamse regeringspartners CD&V en Vooruit wel in de Brusselse regering zouden zitten, en de Vlaams-nationalisten niet.

Dat De Wever zich de laatste tijd geregeld uitspreekt over de Brusselse formatie, lijkt erop te wijzen dat de N-VA het spel in dat geval hard zal spelen. “Als men aan die hoekstenen wil trekken, dan doet men dat maar. Al moet men dan wel weten wat er op die manier in beweging komt”, zei De Wever nog. “Dat is een zware verantwoordelijkheid.”