'Reactie Lalieux is pure waanzin’: kamerleden vragen actie na OCMW-fraude

“Iedere socialist zou hier razend om moeten zijn,” “Stop het cliëntelisme,” en “Het zijn de zotten die werken”. Kamerleden uiten scherpe kritiek op minister Karine Lalieux (PS), die volgens hen te laks reageert op de fraude bij het OCMW van Anderlecht in de plenaire vergadering.

Een Pano-onderzoek met verborgen camera toonde een reeks mistoestanden aan bij het OCMW in Anderlecht. Zo kregen twee personen een leefloon zonder daar recht op te hebben: ze hadden geen adres in Anderlecht en ook voldoende inkomen om rond te komen. Toch kregen ze duizenden euro's leefloon na een minimale controle.

Maar dat was niet het enige dat de Pano-reportage heeft blootgelegd. Ook werd duidelijk dat de adviezen van maatschappelijk werkers regelmatig worden genegeerd. Normaal beslist een comité hierover. Daarbij is het advies van de maatschappelijk assistent die het dossier behandelt doorslaggevend.

In Anderlecht ervaren maatschappelijk assistenten “druk” van bovenaf, getuigden ze in Pano. Omdat het comité bestaat uit politici, klinkt het al gauw: “Ze betalen hun kiezers, dat is de realiteit.”

“Dit is onacceptabel,” reageert Karine Lalieux (PS, Minister van Maatschappelijke Integratie) in de plenaire vergadering van de De Kamer, waarna ze de procedure toelicht: “Elke aanvrager krijgt een eerste ontmoeting met een maatschappelijk werker, een tweede evaluatie en een huisbezoek. Elke fout moet worden rechtgezet en elke euro teruggevorderd.”

De beslissing wordt genomen door een comité, waarin zowel meerderheid als oppositie zetelen, benadrukt Lalieux. De controle van de werking van het OCMW ligt bij de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie. “We vragen om versterkte controles,” zegt Lalieux. “Indien andere OCMW’s problemen hebben, worden daar ook extra maatregelen genomen.”

‘Gebrek aan schuldinzicht’

In de plenaire vergadering van De Kamer zijn de andere leden niet tevreden met dat antwoord. “Pure waanzin,” zegt Ellen Samyn van het Vlaams Belang.

“Uw antwoord is hallucinant: geen excuses, geen schuldinzicht,” klinkt het ook bij de Open VLD. “Het is altijd de schuld van de ander. U had zoveel meer kunnen doen. U had de burgemeester kunnen aanpakken en de inspectie meer bevoegdheden kunnen geven.”

“Het zijn zotten die werken,” gaat Vincent Van Quickenborne (Open VLD) verder. “Dat is bewezen in deze reportage. Meer dan 2 miljard euro wordt uitgegeven aan leeflonen. De echte arme mensen zijn de dupe van dit beleid.”

‘Cliëntelisme bij de naam noemen’

Sammy Mahdi (CD&V), zelf afkomstig uit Anderlecht, is niet verbaasd. De reportage laat zien wat velen al lang vermoedden. Volgens hem is het kwalijk dat het comité niet altijd de adviezen van de maatschappelijk werkers opvolgt: “Stel je voor dat je hulp nodig hebt, maar je stemt niet op de PS of je bent niet bevriend met de voorzitter...”

Verschillende partijen, zoals CD&V, MR, Défi, Groen, N-VA en Vlaams Belang, vragen Lalieux om het cliëntelisme te erkennen en veroordelen. “Stop het cliëntelisme,” zegt François De Smet (Défi) onomwonden.

“Er heerst een zieke bedrijfscultuur binnen de PS,” zegt Wouter Raskin (N-VA). “Recent nog spraken we over Beliris-middelen die naar de PS-burgemeester doorgesluisd werden. Nu veroordeelt Lalieux zelfs de OCMW-voorzitter niet.”

Ook de werklast voor de maatschappelijk werkers komt ter sprake, onder meer Les Engagés en PTB-PVDA benoemen die problematiek. Matti Vandemaele (Ecolo-Groen) maakt het heel inzichtelijk door de werklast van een maatschappelijk werker in Anderlecht te vergelijken met maatschappelijk werkers in Kortrijk.

“In steden zoals Kortrijk heeft een maatschappelijk werker ongeveer vijftig dossiers, terwijl het er hier tweehonderd zijn. Met zoveel dossiers is fraude onvermijdelijk. Mensen die echt hulp nodig hebben, komen achteraan in de rij.”

‘Elke socialist zou hier razend om moeten worden’

Ook bij de Franstalige en Nederlandstalige socialisten blijft het niet stil. “Elke socialist zou hier razend kwaad om moeten worden,” zegt Anja Vanrobaeys van Vooruit.“Dit is zeer teleurstellend. Dit breekt onze solidariteit en sociale zekerheid af. De mensen verdienen beter.”

Ook Lalieux’ partijgenoot Caroline Désir (PS) klinkt het: “Fraude is onacceptabel, want het ondermijnt het vertrouwen in het systeem.” Désir vraagt een audit van alle OCMW’s.

PS-voorzitter Paul Magnette veroordeelt de toestanden bij het Anderlechtse OCMW. De onterecht uitbetaalde leeflonen moeten terugbetaald worden, benadrukt hij.

Magnette komt ook terug op de uitspraken van Mustapha Akouz (PS), de voormalige Anderlechtse OCMW-voorzitter, in Pano. Hij zegt er dat hij inderdaad aan cliëntelisme doet en dat hij daar fier op is als socialist.

Volgens de PS-voorzitter is er van politieke inmenging geen sprake, omdat de toekenning van leeflonen gebeurt door het bijzonder comité, waarin zowel de meerderheids- als de oppositiepartijen van een gemeente vertegenwoordigd zijn. "Een mandataris heeft onzin uitgekraamd, en dat heeft verwarring gecreëerd", zegt Magnette.

De man riskeert wel een sanctie van de partij als blijkt dat hij effectief fouten heeft begaan, laat Magnette uitschijnen. "Ik ben altijd rigoureus geweest (..) Ik heb altijd gezegd dat ik Robespierre (de drijvende kracht achter de Franse revolutie, red.) zou zijn, en ik zal Robespierre zijn tot het einde."

Lalieux wordt woensdag opnieuw in de Kamer verwacht voor een hoorzitting in de Commissie Sociale Zaken.