BIG CITY. Hoe een wreed verhaal aan de oorsprong ligt van de naam 'Zinneke'

Bijna iedereen kent het beeld van het populairste hondje van Brussel Het Zinneke of soms ook Zinneke Pis genoemd. Het hondje is een kunstwerk van de Brusselse beeldhouwer Tom Frantzen en werd in 1999 geplaatst.

Het bronzen beeld van de plassende hond staat op de hoek van de Oude Graanmarkt en de Kartuizersstraat. Het vormt samen met Manneken Pis en Jeanneke Pis het urinerende trio in de Brusselse straten.

Zinneke komt uit het Brusselse dialect en verwijst oorspronkelijk naar een bastaardhond. Later kreeg het woord een bredere betekenis en werd het gebruikt voor iemand die in Brussel woont, maar er niet geboren is. Op die manier is een Zinneke iemand anders dan een ketje, wat staat voor een geboren en getogen Brusselaar.

De oorsprong van het woord Zinneke ligt in de rivier de Zenne, die voor de overkapping door de stad stroomde. In het Brusselse dialect betekent Zinne gewoon Zenne.

Die uitleg verklaart nog niet waarom een Zinneke wordt afgebeeld door een hondje.

Voor die verklaring moeten we naar de zestiende eeuw. Toen had Brussel te kampen met een grote rattenplaag die te wijten was aan de Zenne, de rivier die in die tijd nog open en bloot door de stad stroomde. De dieren nestelden zich in huizen, opslagplaatsen en kelders, en droegen ziektes over.

Om de rattenpopulatie in te perken, adopteerden de Brusselaars massaal honden. Die honden waren effectief in het bestrijden van de ratten. De Brusselaars zetten hun trouwe viervoeters echter op straat. Op termijn ontstond een nieuw probleem: zwerfhonden. Die in de steek gelaten honden vermenigvuldigden zich in de straten.

Diversiteit

Dat veroorzaakte overlast, en de Brusselaars grepen vrij radicaal in. De bastaardhonden werden gevangen en harteloos verdronken in de Zenne. Zo ontstond de term Zinneke: een kleine – vandaar het achtervoegsel -ke – hond die in de Zenne belandde.

De oorsprong van het woord mag dan triest zijn, Zinneke heeft in de loop der tijden een nieuwe betekenis gekregen. Van straathond werd het een geuzennaam voor de Brusselaars zelf.

Brussel is altijd een stad geweest van migranten en culturele kruis­bestuivingen. Zinneke symboliseert vandaag de kosmopolitische en multiculturele identiteit van de stad.

Intussen dragen de Brusselaars de naam Zinneke met enige trots, omdat de term symbool staat voor de diversiteit in de stad. Het beeld Het Zinneke en zijn symboliek tonen hoe een stad zichzelf voortdurend herdefinieert, terwijl ze haar verleden nooit vergeet.

Het Zinneke, de vrolijke straathond die symbool staat voor de ziel van de stad is misschien wel meer een bezoekje waard dan Manneken Pis.

VOLGENDE KEER Hoeveel leveren de boetes van zwartrijders de MIVB jaarlijks op?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier