Brussel voert strijd tegen drugshandel op: ‘Aanpak Peterbos als voorbeeld nemen’

Van systematische identiteitscontroles tot gecoördineerde controles van handelszaken: na de Gewestelijke Veiligheidsraad van maandag heeft Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) een reeks maatregelen aangekondigd in de strijd tegen drugshandel. Voorlopig krijgen "tien tot vijftien hotspots" een prioritaire aanpak met elk specifieke maatregelen. Opvallend: ook kopers en gebruikers zullen systematisch worden aangepakt.

Twee weken geleden kwam de Gewestelijke Veiligheidsraad samen na verschillende drugsgerelateerde schietpartijen, waarbij in Sint-Gillis ook een dode was gevallen. Minister-president Rudi Vervoort (PS) kondigde toen aan werk te maken van een gewestelijke strategie tegen drugscriminaliteit, maar ook om de problematiek vooral op lokaal niveau aan te pakken. Op basis van informatie van de federale en de lokale politie zijn intussen verschillende hotspots geïdentificeerd, zo meldde Vervoort op een persconferentie.

Volgens Vervoort gaat het om "tien tot vijftien" zones. Om welke hotspots het gaat, wordt vandaag nog niet gecommuniceerd. "Maar de wijken zullen jullie niet verbazen," aldus de minister-president. "Jullie kennen de meeste hotspots, zoals de Hallepoort of Matonge, al. Bovendien gaat het om een momentopname: de lijst is dynamisch en kan veranderen."

Elke hotspot krijgt een taskforce waarvoor de lokale overheid in samenwerking met de politie een actieplan zal uitwerken volgens drie assen: veiligheid, preventie en daarnaast wijkleven of infrastructuur. "De politie zal meer zichtbaar aanwezig zijn op het terrein in die zones," zei Sophie Lavaux, de directeur van het gewestelijke veiligheidsagentschap safe.brussels, maandag op de persconferentie. "Per hotspot zijn maatregelen zoals een alcoholverbod, systematische identiteitscontroles of een verbod op het bezit van gevaarlijke voorwerpen mogelijk." De betrokken burgemeesters zullen daarvoor de nodige politiebesluiten moeten nemen.

Gebruikers en kopers aanpakken

Om de veiligheid in bepaalde wijken te verbeteren, zullen de taskforces daarnaast beroep doen op andere instanties voor gerichte controleacties van handelszaken, in samenwerking met onder meer de stedenbouwkundige diensten, de belastinginspectie en het Federaal Agentschap voor Veiligheid van de Voedselketen.

Lavaux: "Burgemeesters kunnen dan een politiebesluit nemen waarmee ze zaken kunnen sluiten die bijvoorbeeld de stedenbouwkundige regels of die rond voedselveiligheid niet respecteren." Een dergelijke administratieve sluiting kan bijvoorbeeld ook als wordt vastgesteld dat er drugs verkocht worden in een handelszaak.

Opvallend is dat het pakket aan maatregelen niet alleen voor drugsdealers ontradend moet werken, maar ook voor kopers of gebruikers. Wanneer zij binnen de perimeters van de hotspots betrapt worden op gebruik of bezit, zullen zij gestraft worden met een gemeentelijke administratieve sanctie (GAS) of een minnelijke schikking.

Preventie en infrastructuur

Naast het veiligheidsaspect heeft de Gewestelijke Veiligheidsraad ook naar preventie gekeken. Hier wordt 'Operatie Opkuis' aan het Zuidstation afgelopen zomer als voorbeeld genoemd van een gecoördineerde actie waarbij naast politie ook andere diensten betrokken zijn. "Naast de politie waren daar ook straathoekwerkers en netheidsdiensten aanwezig. De dakloze mensen die daar werden aangetroffen, werden begeleid naar andere diensten," aldus Lavaux.

"We willen ook antennes oprichten voor mensen in psychische moeilijkheden en de mobiele teams die daarvoor recent zijn opgericht gaan we versterken, net als het Sublink-initiatief voor het metronetwerk. Ten slotte gaan we communicatiecampagnes lanceren rond onder meer de gevaren van lachgas en cocaïne, zodat gebruikers weten dat tot de helft van de cocaïne die ze gebruiken uit glas kan bestaan."

Een derde luik is het wijkleven of infrastructuur. Lavaux: "Daar denken we aan maatregelen op korte termijn met gecoördineerde acties van de gemeenten en het Gewest, waarbij bijvoorbeeld kapotte straatverlichting wordt hersteld. We gaan ook de leegstand in de hotspots proactief aanpakken, met bijvoorbeeld aankopen van leegstaande panden door Citydev of de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij."

Peterbos als voorbeeld

De lijst van tien à vijftien hotspots wordt dus later bekendgemaakt. Naast Matonge of Hallepoort lijkt bijvoorbeeld ook de Ribaucourt-wijk in Molenbeek een evidente keuze. "We communiceren vandaag niet over de lijst, maar ik zal jullie al een kleine scoop geven," lachte burgemeester van Anderlecht Fabrice Cumps (PS). "Peterbos staat op de lijst. Daar staan de lichten al een tijdlang op rood en we zijn er al enkele maanden bezig met een aanpak. We zien het als een laboratorium."

Volgens de burgemeester is voor de wijk Peterbos een tiental dagen geleden al een besluit genomen dat systematische identiteitscontroles toelaat in sociale woonwijk op de rand van het gewest. "En we gaan nog een stap verder, want we verbieden ook de toegang voor wie daar niet moet zijn. Dat kan bestraft worden."

Peterbos kwam heel recent nog in het nieuws, door naast een schietpartij ook een noodkreet van de sociale huisvestingsmaatschappij de Anderlechtse Haard. De sociale woonblokken worden momenteel gerenoveerd, maar de diensten op het terrein krijgen steeds meer te maken met vandalisme en geweld door dealers. Cumps: "We willen snel overgaan tot actie zodat de publieke diensten opnieuw hun werk kunnen doen. Peterbos heeft een investeringsprogramma van meer dan 100 miljoen euro gekregen, maar dealers brengen schade toe aan de werven."

Samenwerking met andere diensten

In Peterbos wordt de lokale politie bijna dagelijks bijgestaan door agenten van de federale politie. De bedoeling is dat die manier van werken wordt uitgebreid naar de andere hotspots. "Dat leidt tot meer arrestaties en werkt ontradend naar de dealers toe," aldus korpschef van de politiezone Brussel Zuid (Anderlecht, Sint-Gillis, Vorst) Jurgen De Landsheer. Volgens hem is het vooral een kwestie van de politiemensen in te zetten op de juiste momenten om een zo groot mogelijke impact te hebben.

"We arresteren tientallen mensen, maar daarna kunnen het parket of de gevangenissen niet meer volgen, dus moeten we kijken hoe we met andere diensten meerwaarde kunnen creëren," ging De Landsheer verder. "Zo gaat Dienst Vreemdelingenzaken mee het terrein op. Als iemand in illegaal verblijf wordt opgepakt, proberen we ervoor te zorgen dat die niet alleen een bevel krijgt om het grondgebied te verlaten, maar zien we ook of die niet naar een gesloten centrum kan. Voor de mensen die hier mogen zijn, proberen we ervoor te zorgen dat die begeleid worden."

De Landsheer wees ook naar jongeren die volgens hem misbruikt worden door dealers. " De ouders vinden het soms niet zo erg dat hun kinderen worden betrokken in het systeem. We gaan dan naar de ouders om hen duidelijk te maken wat de gevaren inhouden. Ze mogen hun kinderen niet zomaar op straat laten om vijftig euro per dag te verdienen, met het risico dat ze worden neergeschoten door dealers," aldus de korpschef van de politiezone Zuid. "We zien dat twee uur nadat we iemand hebben opgepakt er een nieuwe dealer klaarstaat. We moeten ervoor zorgen dat die vijver opdroogt."

Gewestelijk verbod op lachgas of vuurwerk?

"Het lijkt alsof er niets gedaan wordt, maar dat klopt niet," aldus Vervoort. "Peterbos dient als voorbeeld. Wat daar gedaan wordt, kan ook in andere zones gedaan worden." Omdat de problemen in de ene hotspot kunnen verschillen van een andere hotspot zal de aanpak in de eerste plaats lokaal bekeken worden, al zijn de lijnen waarbinnen gewerkt kan worden bepaald op gewestelijk niveau.

Zelf kan de minister-president ook maatregelen nemen die op het hele grondgebied van het gewest gelden. Zo kan hij via een besluit beslissen om bijvoorbeeld de verkoop, het bezit en het gebruik van zowel lachgas als vuurwerk tijdelijk te verbieden. Een dergelijk besluit is nog niet genomen, maar kan er wel komen op vraag van de burgemeesters.

De coördinatie van de verschillende lokale taskforces gebeurt ook op gewestelijk niveau. Daarvoor zal een Gewestelijke Integrale Veiligheidscel worden opgericht, onder leiding van safe.brussels. Die moet onder meer de uitwisseling van informatie tussen de verschillende politiezones, politieke overheden en betrokken diensten faciliteren. Op die manier moet ook een verplaatsing van problemen snel worden opgevolgd.

"Maar ik heb geen toverstaf waarmee ik de problematiek van drugshandel helemaal kan doen verdwijnen," zei Vervoort nog. "Drugshandel en -gebruik zijn een wijdverspreid probleem. We willen in de eerste plaats de veiligheid van de bevolking herstellen en garanderen."